4
-
De hemel voor mijn voeten
s*
10 ZEELAND
EXPOSITIE EB EN VLOED
Eb en vloedis de titel van een installatie van Renée
Schouwenberg in Mon Capitaine. De wortels ervan
liggen in de Himalaya.
mm/
m
Monnikenwerk
Schouwenberg (Belfeld, 1951) reist veel
en ervaarde tijdens een tocht door
dat ongenaakbare, grootse gebergte
sterk het contrast tussen met de door
vervuiling geteisterde wereld daar
beneden. Daarbij kwam het besef van de plaats
van de mens in het universum. Enerzijds zijn
wij nietig, kwetsbaar en tijdelijk. Anderzijds
zijn wij in staat én bezig de aarde te ontluiste
ren.
In Frankrijk, waar zij woonde, startte zij het
project Bijenwas op bomen. Zij nam foto's van
vrienden en kennissen, maakte er sjablonen
van, waarmee zij met bijenwas de gestalten op
de stam van bomen aanbracht. De mens ver
bond zich met de boom, die zij ziet als bemid
delaar tussen de mensenwereld en het univer
sum.
Wasafdrukken
Het materiaal bijenwas is daarbij van belang.
Het is een puur natuurlijk product, gemaakt
door insecten die een hoofdrol spelen bij het in
stand houden van de natuur. De tijd en de ele
menten tasten de wasafdrukken aan. Ze ver
dwijnen, worden opgenomen in de natuur.
Schouwenberg legde dat proces vast. Het werd
deel van het werk. Nadat ze weer in Amsterdam
was gaan wonen, zette ze het project daar voort.
Later verbleef ze een flink deel van haar tijd in
Zeeland, maar vond daar geen mogelijkheid om
ermee door te gaan.
Tot ze de Schelde ontdekte. De grens van land
en water vertelde het verhaal van de getijden,
het gevecht met het water en de elementen. De
basaltstenen die deel uitmaken van de bescher
ming tegen het water werden de dragers van
haar bijenwasafdrukken. Ook hier zijn ze tijde
lijk: het water neemt de afbeeldingen in bezit,
de beweging van eb en vloed spoelt het beeld
langzaam weg.
Zeeslakken en kokkels tasten de voorstelling
aan. Wieren bedekken de gestalten. Schouwen
berg volgt het proces en legt het in foto's vast.
Ingrid van der Linde (Goes, 1959) filmde het.
In Mon Capitaine heeft Schouwenberg een
aantal van haar mensfiguren op de wanden en
de zuilen aangebracht. Ik zie ook abstracte vor
men en herken die uit de film. Het zijn de vor
men die overblijven nadat de elementen de
voorstelling hebben aangetast. Juist door het to
nen van die abstracte vormen benadrukt zij dat
wij deel uitmaken van een groter geheel: de na
tuur.
Aanklacht
Zo is de installatie niet alleen een poëtische ver
beelding van leven en dood, maar ook een sub
tiele aanklacht tegen het centraal stellen van de
mens. Toch zet zij de mens niet zondermeer
neer als een gulzige veelvraat die de aarde en de
atmosfeer naar de knoppen helpt. Haar gestal
ten zijn gevormd van het goud van de bijenwas,
symbool voor licht en leven. Mensen zijn bij
zondere wezens, wij verdienen een bijzondere
plek in de schepping. Maar dat vraagt wel dat we
onze plaats kennen en mét de aarde en alles wat
zich hier bevindt leven. Onderdeel van de in
stallatie is ook een leporello, een vouwboek met
bijenwasafdrukken en tekst.
'Eenheidsdans van eb en vloed de mens bevrijd van
vormin stilte ontmoet ik mezelf/' lees ik. Met die
stilte eindigt ook de film. Het wateroppervlak
komt tot rust, de sporen van de mens opgelost
in de tijd.
"piÉi
De afspraken werden ge
maakt toen de besmet-
tingscijfers in het groen za
ten en we lieten ze staan ondanks
de exponentiële toename van co
ronabesmettingen. Afgelopen
week zag ik vrienden en heb ik
meer verhalen gehoord dan in tij
den. Het leek wel of het beslist
moest, nu het kon. Ik sprak ook
een docent beeldende vorming die
nu na zijn pensionering zijn han
den helemaal vrij heeft om bezig
te zijn met kunst.
Wiebe van Dingen is beeldend
kunstenaar. Eén die kunst dichtbij
brengt en waarvan niet alleen de
kunstwerken inspireren, maar die
inspireert tot kunst. ,,Weet je José,
het grote avontuur begint met het
maken van vieze handen. Klim
over een hek, struin door de na
tuur. Laat je verwonderen door
wat je vindt. Je imaginaire geest
gaat dingen voorstellen. Er is niets
wat niet hoort of mag: spéél, fanta
seer en laat je verwonderen."
'Niets wat niet mag' is hem ken
nend geen oproep om verboden
dingen te doen, maar een oproep
om buiten het vierkantje te den
ken, te ónt-moeten, vrij te zijn en
met nieuwe ogen te kijken naar
wat je tegenkomt.
Al dan niet samen met andere
christen kunstenaars exposeert
Wiebe in binnen en buitenland.
Zo is nog tot 28 juli in de Oude
Kerk in Naaldwijk een expositie te
zien met de titel Expressionsfor jus
tice. ,,Ik werk met wat ik vind of
met voorwerpen die door anderen
zijn weggeworpen. Wanneer ik
rondstruin in de natuur krijg ik
oog voor bijzonder vergroeide
boomwortels, raar gevormde ste
nen, soms door mensen wegge
worpen dingen. Elk gevonden
voorwerp is onderdeel van een bij
zonder verhaal. Het vinden ervan,
daar begint het mee. Langs de zee
zie je een heel leven in wat je
vindt. Als je over een pad langs een
boerenerf loopt dat half-verhard
is, kün je daarin soms scherven
van oude tegeltjes vinden. Mis
schien weerspiegelt het blauw
daarin voor jou de hemel." Hij
weet wel wat ik moet doen als Ne
derland coronarood kleurt en de
grenzen zich sluiten: ,,Stap naar
buiten, loop langs dijkjes, door
duinen, langs de zee en ervaar ple
zier in het struinen. Neem je ca
mera mee, een aantekenboekje en
een zakje om wat je vindt in mee
te nemen. Weer thuis of op je va-
kantieplek ga je daarmee aan de
slag. Stel dat je fragmenten van
serviesgoed of tegels hebt meege
nomen, dan kun je daar echt geen
bord meer van maken, maar wel
een mozaïek. Het kan nog eenvou
diger: plak je solitaire vondst op en
doe er een lijstje uit de kringloop
of van een rommelmarkt omheen.
Het kan jouw kunstwerk zijn."
Verloren objecten
Wiebe organiseert ook workshops
waarin hij mensen meeneemt in
het proces van zoeken en vinden,
waar dan ook voor wie dan ook.
,,Stukjes natuur, verloren objec
ten, zijn er om gevonden te wor
den. Zoeken en vinden is Bijbels.
Sommige dingen waarover je
struikelt, lijken voor je te zijn
neergelegd wanneer je een tweede
vraag durft te stellen: welke bete
kenis hebben ze voor mij?" Dat is
wel wat voor mij, weet Wiebe, me
verwonderen als een kind en mo
gelijk ontdekken dat wanneer ik
naar het hogere op zoek ga, de he
mel voor mijn voeten ligt."
zaterdag 17 juli 2021
GO
Visie op mens en aarde
subtiel verbeeld
Nico Out
Recensie
T/m 25/7. Eb en vloed. Mon Capitaine, Kin
derdijk 56, Middelburg. Zo. 14.00-17.00 uur.
Renée Schouwenberg - Mon Capitaine.
FOTO NICO OUT
35SÉ&-"i:"
-
.^-N-vrOr-VY:
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
