"SK 1
14
MISDAAD RECHTSSTAAT
Ambivalentie over drugs belemmert de bestrijding van de georganiseerde
misdaad, vindt hoogleraar Hans Boutellier. Terwijl de moordaanslag op Peter R. de Vries
schreeuwt om een duidelijke reactie. ,,Het komt er nu op aan.''
Hans Boutellier
Om ons land te vergelij
ken met een narcostaat
als Colombia gaat Hans
Boutelier te ver. Maar
dat de samenleving de
rol van drugs en het drugsgebruik
nog eens nadrukkelijk tegen het licht
moet houden, staat voor de hoogle
raar en oud-directeur van het
Verwey-Jonker Instituut als een paal
boven water. ,,Het gaat te ver om te
spreken van de colombianisering van
Nederland. Het is hier ook echt geen
Mexico City. We hebben een robuust
rechtssysteem, onafhankelijk en niet
aangetast door corruptie. Maar het
komt er nu wel op aan. Er moet een
geloofwaardig antwoord komen op
deze aantasting van de rechtsstaat."
Als het aan Hans Boutellier ligt,
geeft het neerschieten van Peter R. de
Vries de aanzet tot een breed
gedragen maatschappelijke reactie.
De hoogleraar houdt zich al tiental
len jaren bezig met veiligheids- en
sociale vraagstukken. In zijn meest
recente boek, Het nieuwe Westen,
onderzoekt hij hoe de democratische
rechtsstaat stand kan houden in
tijden van polarisatie.
,,De veiligheidsproblematiek is in
de 21ste eeuw drastisch veranderd.
Reguliere misdrijven als inbraak en
diefstal - zogenaamde high impact
crimes - zijn met 45 procent vermin
derd ten opzichte van het jaar 2000.
Je ziet nu veel meer wat ik noem
hidden impact crime: venijnige,
verborgen criminaliteit die vaak wei
nig directe slachtoffers maakt, maar
wel het systeem ondermijnt. Met
name de onwaarschijnlijke hoeveel
heden geld die rondgaan in de geor
ganiseerde drugscriminaliteit zet de
rechtsstaat onder druk.''
,,Ik ga niet speculeren over mogelijke
verbanden. Maar de robuustheid van
ons rechtstelsel maakt dat we een
aanslag zoals op Peter R. de Vries
kunnen weerstaan. De uitdaging
wordt wel steeds groter. Bestrijding
van de ondermijnende criminaliteit
slurpt energie, capaciteit en
andacht. Dat is verontrustend."
,,Dat gaat dan vooral om aspecten als
vrijheid en gelijkheid, waarbij je de
rechtsstaat veel breder opvat dan
alleen de veiligheidskant. Maar de
}u V
t y1
uitdaging die de georganiseerde
misdaad vormt, vergt een geloof
waardig antwoord om ook die kant
van de rechtsstaat te beschermen.
,,Dat moet via opsporing en
handhaving, waarbij het criminele
verdienmodel wordt aangepakt. En
via het creëren van weerbare wijken,
want georganiseerde misdaad slaat
lokaal neer, in meestal de kwetsbaar
ste wijken, waar jongeren zich laten
ronselen. Je moet niet alleen repres
sief te werk gaan, maar ook sociaal
maatschappelijk perspectief bieden.
,,En er zou zoiets als een brede
maatschappelijke discussie moeten
komen over drugs. Wat moeten we
nou aan met die verdomde drugs?
Legaliseren lost het probleem niet
op. Maar er is zoveel ambivalentie. Bij
PASPOORT
handhavers, beleidsambtenaren en
burgers. Vaak is het idee: tja, die
drugs, zo erg is het allemaal niet.''
Boutelier vervolgt: ,,Het is ontzet
tend onhelder wat we daar nou van
vinden. Er rust bijvoorbeeld geen
zwaar taboe op cokegebruik. Het is
echt een probleem als wetgeving en
naleving niet op elkaar aansluiten. Ik
hoor van politiemensen dat ze er
weinig voor voelen als een gek achter
drugs aan te gaan als hun burgemees
ter zegt dat xtc niet echt een pro
bleem vormt. Hoe verhouden we ons
tot drugs? Daarover is debat nodig.
Niet alleen in de Tweede Kamer,
maar ook met festivalorganisatoren,
coffeeshophouders en het uitgaans
leven. We moeten meer greep krij
gen op ons denken.''
,,Tussen die uitersten zitten nog heel
veel mogelijkheden. Het is nu heel
vaag, door de morele ambiguïteit.
Misschien is het zinvol onderscheid
te maken tussen razend gevaarlijke
middelen als crystal meth en andere
drugs. Bij minder zware drugs kun je
denken aan een ontmoedigingsbe
leid, zoals bij alcohol en nicotine. Er
is een breder gedeeld gevoel nodig
over wat we aan moeten met drugs.''
,,Burgers ervaren drugscriminaliteit
vaak helemaal niet als zo'n groot pro
bleem. Ze zijn best te mobiliseren op
het argument van onrechtvaardig
heid. Dat zie je nu met de aanslag op
Peter R. de Vries. Of op het gegeven
dat zo'n jong gastje dat zich laat ron
selen in een dikke BMW rondrijdt.
Dat kan het idee voeden dat we dit
niet moeten willen als samenleving."
,,Het heeft de betrokkenen een klein
beetje wakker geschud. Maar de cri
minele geldstromen met hun inter
nationale vertakkingen zijn zo com
plex. Na de moord op Derk Wiersum
richtte minister Ferd Grapperhaus
een nieuwe politie-eenheid op. Ik sta
altijd aarzelend tegenover zo'n orga
nisatorische aanpak. Het komt meer
aan op het ondersteunen en facilite-
ren van bestaande organisaties. Het
optuigen van nieuwe instanties heeft
vaak een dempend effect.''
,,Het is natuurlijk nuttig om mensen
te beschermen. Ik vind het wel zor
gelijk dat het zoveel capaciteit van de
politie vergt. Je zou het daar eigenlijk
weg moeten halen. De politie moet
in de wijken zijn, op straat.''
dinsdag 13 juli 2021
GO
'Wat moeten we nou aan
met die verdomde drugs?'
Bas Soetenhorst
Amsterdam
Kan dat criminele geld ook een
grote rechtszaak als het Marengo-
proces rondom Ridouan Taghi in
de soep doen lopen?
In Het nieuwe Westen schrijft u over
de rechtsstaat die verkeert in een
performance crisis, zoals een spor
ter in een vormcrisis kan verkeren.
Jongeren hechten steeds minder
belang aan democratie.
Een bloemenzee op
de plek waar Peter R.
de Vries vorige week
werd neergeschoten.
FOTO'S ROBIN UTRECHT, DAVID
De hoogleraar heeft ver
schillende leerstoelen bij
de Vrije Universiteit be
kleed op het terrein van
veiligheid en samenleving.
Op dit moment is Hans Bou
telier (1953) bijzonder hoog
leraar Veiligheid en Veer
kracht. Hij is adviseur van
het Verwey-Jonker Instituut,
waar hij van 2003 tot 2019
directeur was. Ook is hij lid
van de raad van advies van
de Politieacademie en was
hij tot 2019 voorzitter van de
Commissie Justitiële Inter
venties. Hij schreef diverse
boeken, waarvan hij het laat
ste Het nieuwe Westen vo
rige maand aanbood aan de
Amsterdamse burgemeester
Femke Halsema.
Waar moet dat debat in uitmon
den? In legaliseren of juist harder
bestrijden?
Wat schiet je daarmee op bij de
aanpak van georganiseerde mis
daad?
Burgemeester Halsema liet de
drugshandel in Amsterdam in kaart
brengen. Staat het probleem nu
hoog genoeg op de agenda?
Peter R. de Vries stelde voor zover
we weten zelf geen prijs op beveili
ging. Ziet u reden voor debat over
persoonsbeveiliging?
