MIDDELBURG
7
Van Serooskerke naar Straatskerke
PLAATSNAMEN SOMS TOEVAL HEEMKUNDIGE KRING VIERT JUBILEUM MET BOEK/
De naam Middelburg
staat tientallen keren
op de wereldkaart.
Voordat Zeeuwse
Middelburgers gaan
gloeien van trots: nee, er
is echt niet altijd een
relatie met de stad op
Walcheren. Maar hoe zit
dat met Arnmuyer
Droochte? En wie gaf
een inham in het zuiden
van Vietnam ooit de
naam Koukerken Baij?
f iddelburg ver
ft Hft welkom u'. Als
je in de half-
I woestijn van de
I H oostelijke
Kaapprovincie van Zuid-Afrika
een stadje binnenrijdt dat net zo
heet als de stad waar je zelf woont,
duizenden kilometers noordelij
ker, ja, dan moet je daar natuurlijk
een foto van maken. Nederlanders,
en dus ook Zeeuwen, koloniseer
den eeuwen geleden Zuid-Afrika.
Dus Middelburg daar en Middel
burg hier, dat kan geen toeval zijn.
Toch?
Nou, wel dus. ,,Ze hebben niks
met elkaar te maken", stelt histori
cus Jan Zwemer. „Althans, niet als
plaatsen." De reden waarom ze al
lebei zo heten, is wel dezelfde: ze
liggen beide in het midden van
iets. De ene van Walcheren; de an
dere ongeveer halverwege tussen
Graaff-Reinet en Colesberg, op de
oever van de Kleinbrakrivier.
,,Zo is het met meer plaatsen in
de wereld die Middelburg heten.
Ze kregen die naam omdat ze in
het midden van een gebied lig-
kaart uit 1628. De koraalbank Be
ting Raja viel namelijk droog bij
laagwater en was dus gevaarlijk
voor passerende schepen. 'Het
meest aannemelijk is dat de ko
raalbank werd vernoemd naar een
schip, want dat was ook het geval
met de in de buurt liggende En
gelse Droogte, die verwijst naar
het schip De Engel', aldus Simons.
Schip
Wie op basis van de kaart naar
Vietnam wil afreizen om te zoe
ken naar Koukerken Baij, moet
goed zoeken - de monding van de
rivier Song Cua Tiêu vormt een
baai en dat zou de goeie plek kun
nen zijn, bij de plaats T3n Thanh.
Koukerken Baij is ooit bedacht
door kaartenmakers van de VOC
die de kustlijn van Zuidoost-Azië
tekenden, aan boord van het schip
Koudekerken. De baai werd ver
noemd naar het schip, maar raakte
nooit ingeburgerd. Het bleef bij
een naam op een Nederlandse zee
kaart.
WELCOME TO
VERWELKOM U
jEflHSÉËij
-
- K
gen", verklaart Zwemer, die voor
de Heemkundige Kring Walche
ren (HKW) het boek Walcheren op
de wereldkaart samenstelde. Hij ge
bruikte daarvoor verhalen die zes
jaar lang in het tijdschrift De Wete
verschenen in de rubriek Walche
ren van de kaart. Het boek ver
schijnt deze maand ter gelegen
heid van het vijftigjarig bestaan
van de HKW; het is een cadeau
voor de leden, en dus niet te koop
(tenzij je alsnog lid wordt).
Abel Tasman
Op de prachtige wereldkaart die
los in het boek zit ingestoken,
komt de naam Middelburg - in
verschillende vormen, verbaste
ringen en vertalingen - dertig keer
voor. En ja, soms is er wel degelijk
een direct verband met Walche-
in Zuid-Amerika, een traankokerij
op Spitsbergen of om Flushing,
Ohio. „Flushing is de vertaling van
Vlissingen, dus daar is altijd een
link", zegt Zwemer.
De wereldkaart die bij het boek
hoort, laat wel duidelijk zien dat
de meeste connecties zijn terug te
voeren op ontdekkings- en han
delsreizen die Zeeuwen in de loop
der eeuwen maakten. En op de
volksverhuizingen naar de Ver
enigde Staten. Want de Walcherse
namen komen vooral op die plek
ken voor.
Schatkaart
Een schatkaart is het, die de lezer
via het boek meevoert naar prach
tige verhalen. Want staat daar net
boven Sumatra nou echt Arn
muyer Droochte? Jaco Simons, die
tussen 2013 en 2019 in De Wete
veel van deze plekken en geschie
denissen ontsluierde, beschreef
ook hiervan de oorsprong.
De naam komt al voor op een
door Hessel Gerritsz getekende
ren. Het eilandje Middelburch ten
noorden van Nieuw-Zeeland
heette zo dankzij de ontdekkings
reiziger Abel Tasman, vertelt Zwe-
mer in het boek.
Op 20 januari 1643 ging Tasman
met enkele schepen voor anker
tussen twee eilanden. "t Noorde-
lijcxte hebben wij de name gegeven
van Amsterdam, ter oorzaecke
d'overvloet van verversinghe, die we
aldaer bequamen; het zuidelijcxte
noemden wij Middelburch.' Het ei
land behoort tot Tonga en heet ei
genlijk Eoea. Die naam kreeg het
terug van een andere ontdek
kingsreiziger: James Cook.
Vlissingers die de naam van hun
stad elders op de wereld tegenko
men, kunnen zekerder zijn van
een direct verband. Of het nou
gaat om forten in Azië, plantages
dinsdag 6 juli 2021
Walcheren wereldwijd op de kaart
'xaMmte
«BaVlil),
MWtlivn (til
Wmp{M
F!*tr (fcSQ
Walcheren
op de
wereldkaart
legenda
De meest verrassende naam in
Walcheren op de wereldkaart
ligt in Zuid-Afrika: Straatskerke.
Dat is een verbastering van Se
rooskerke, dat tegenwoordig
nog Stroskerke wordt genoemd
- denk aan de jaarlijkse Stros-
kerkse Dag. De link met het Wal-
cherse Serooskerke is er wel
degelijk.
Pieter de Clerck was smid in Se
rooskerke. Na zijn overlijden
emigreerde zijn weduwe Sara
Couchet in 1688 met haar drie
kinderen Abraham, Jannetje en
Joos naar Zuid-Afrika. Ze kwa
men terecht in Tulbagh in de
westelijke Kaapprovincie. Janne
tje trouwde met Pieter Becker
en hun pachtboerderij heette
vanaf 1710 Straatskerk. De boer
derij ging later over naar de fa
milie Morgan en heet nu Mor-
gansvlei Estate. Die wijnboerde
rij ligt aan Straatskerk Street.
Dat is niet het einde van dit bij
zondere verhaal. Maar dat heeft
te maken met de broer van Jan
netje, Abraham. Hij is de voorva
der van F.W. de Klerk, de voor
malige president van Zuid-Afrika.
Hij was het die in 1990 Nelson
Mandela vrijliet en vice-presi
dent werd onder Mandela. En
dat verbindt president De Klerk
aan Serooskerke, Walcheren.
Maurits Sep
Middelburg
iijr
VVV Jf**"
H. M -«HÉL -
Middelburg, in de provincie Oost-Kaap in Zuid-Afrika. Dit is één van de twee plaatsen in Zuid-Afrika met de naam Middelburg. De andere
ligt in de provincie Mpumalanga en is met 188.000 inwoners het grootste Middelburg ter wereld. fotomaurits sep
