Lale Gül
Hazes als ideale hulp
voor de integratie
Dierenmens
Wisseltruc met de gieren
m
Gieren leggen
massaal het
loodje door
stropers
10
Dat hij een
gevoelige
snaar raakt,
vinden zelfs
immigranten
die de taal
amper
machtig zijn
Lale Gül vervangt tijdelijk Saskia Noort.
Ze schrijft over nieuws dat haar raakt.
Sommige waarheden zijn in steen gebeiteld. Ischa Meijer was
de beste interviewer, Maradona was de beste voetballer,
Frank de Boer is de slechtste bondscoach en André Hazes
was de beste Nederlandse zanger. Afgelopen 30 juni zou de
koning van het levenslied 70 zijn geworden, daarom her
denken we hem massaal, ieder op zijn manier. In Amsterdam is er een
geel-zwart Lego-beeld met zijn kenmerkende zwarte pak, zonnebril,
hoed en microfoon geplaatst op de Dam. De Lidl heeft een kledinglijn
gelanceerd ter nagedachtenis van de volksheld. Vorig jaar had Ma
dame Tussauds hem op zijn sterfdag vereeuwigd met een wassen
beeld. Eén ding is daarom zeker: we zijn hem nog lang niet vergeten.
En over vijftig jaar nog steeds niet.
En terecht, want dat hij als geen ander de gevoelige snaar weet te
raken, vinden zelfs immigranten die de taal nauwelijks machtig zijn.
Je hoeft hem niet woord voor woord te begrijpen om te voelen dat hij
zijn liederen niet zingt, maar belichaamt. Ik weet nog goed dat ik als
klein meisje geregeld in de lokale Turkse supermarkt kwam in Bos en
Lommer, waar men Turkse melancholi
sche muziek draaide, afgewisseld met
Nederlandse. De man achter de kassa
zong ijverig mee met het Hazes-nummer
Het zal nooit meer gebeuren. ,,Het zal nóóit
meer gebeuren... ('dat is dan zes vijfenne
gentig, alsjeblieft'). Veel te snel sloot ik de
deuren, zo kon zij me nooit
bereiken...('tasje eromheen?').''
Het staat me ook bij dat ik diezelfde
man vroeg waarom hij geen cursus Ne
derlands ging volgen, aangezien hij zich
vaak beklaagde omdat hij de post nooit
begreep. ,,Hoeft niet, ik leer de taal van
Hazes en van reclames'', antwoordde hij.
Zo helpt de volkszanger dus onbedoeld
mee aan de integratie. Want behalve de
supermarktman zijn veel Turken hier dol
op de liedjes van Hazes.
Ik ben niet snel emotioneel, en al hele
maal niet wat betreft films en muziek,
maar bij het zien van de film Bloed, zweet
en tranen en bij het concert Holland zingt
Hazes waarbij zijn kinderen met het ho
logram van hun vader meezongen, moest
ik toch een traantje wegpinken.
Die liefde en dat ontzag voor deze zan
ger is makkelijk te verklaren. Zoals de
meeste mensen heb ik een zwak voor au
thenticiteit en oprechtheid in combinatie
met veel talent. En vooral dat laatste is
iets waar we onverdeeld over zijn: zijn
stem en muziek zijn tijdloos, uniek en
ongekunsteld. En dat terwijl de Nederlandse taal zich mijns inziens
niet per se uitstekend leent voor bluesachtige muziek. Je hebt talen
waarbij elke zin als een gedicht klinkt, neem het Frans, Spaans of Ita
liaans. 'L'amour vainc tout' kinkt mooier dan 'liefde overwint alles'.
Toch wist deze gekwelde ziel als geen ander de diepste sentimenten
en beroering te vatten in taal en klank.
Het is de man die een arm slaat om elke Nederlander die door een
zware tijd is gegaan en gaat. Ook ik heb zijn Ik leef mijn eigen leven
grijsgedraaid, omdat het een ode is aan het individualisme, de vrij
heid en tolerantie. Nederlandser dan die drie waarden wordt het niet.
Ik stel daarom voor dat we een Canon van Nederlandse muziek ma
ken en dit lied daarin opnemen. Want Hazes, maar met name ook dit
lied, is dé Nederlandse identiteit ten voeten uit.
Meestal gaat de krant over mensen. Annemarie Haverkamp schrijft over
dieren met een verhaal.
Stel je voor: je hebt als gier
een ei gelegd, gaat een
stukje vliegen en als je te
rugkomt, zit er een kant
en-klaar kuiken in je nest.
Dan kijk je toch raar op.
Maar een Rotterdamse gier
doet niet moeilijk en be
gint gewoon voedsel op te
braken en het jong te poet
sen. Zelfs als dat kleintje
een heel andere kleur dons
heeft dan je had verwacht.
Bij Diergaarde Blijdorp
hebben ze een filmpje van
dit voorval. Sterker: de me
dewerkers hebben het vo
rig jaar zelf geregisseerd.
Wat de gier niet wist, was
dat terwijl hij dat rondje
vloog, een mens het ei uit
het nest griste en er een in
de broedmachine uitge
broed kuiken voor in de
plaats zette. 'De wissel
truc', noemen ze het.
Het teruggeplaatste kui
ken was niet van dezelfde
soort (witruggier), maar
van een verwante Rüppells
gier. Die heeft een ge
streept verendek. Alle vier
giersoorten in de uit de
kluiten gewassen volière
van Blijdorp maken deel
uit van een door mensen
aangestuurd fokpro-
gramma. Zo'n actieplan is
nodig omdat de 5 kilo
zware aaseters in Afrika in
een alarmerend tempo
dreigen uit te sterven. De
laatste vijftien jaar nam de
wilde populatie met 90 tot
95 procent af.
In Nederland was een
lammergier eind mei even
wereldnieuws, nadat hij
zich te pletter was gevlo
gen tegen een windmolen.
Ook deze roofvogel was
met hulp van mensen
grootgebracht. Hij kroop
op 21 februari 2020 uit het
ei in een Tsjechische die
rentuin en werd vervol
gens, voorzien van een
gps-tracker, uitgezet in
Frankrijk. Op 26 mei om
9.27 uur kreeg hij een fatale
klap van de molen in de
Wieringermeer. Lammer
gieren waren in de jaren 70
bijna uitgestorven in Eu
ropa als gevolg van de
jacht, nu zijn er weer twee
honderd broedpaartjes.
De hoop is dat de popu
latie Afrikaanse Rüppells
gieren op termijn ook weer
zal groeien. Op dit mo
ment leggen ze nog mas
saal het loodje door toe
doen van stropers. Ze wor
den vergiftigd omdat ze
anders de illegale praktij
ken van de criminelen ver
raden. Want wat doen gie
ren? Juist, die cirkelen bo
ven een neergeschoten
neushoorn, ofwel de plaats
delict. Alsof ze naar de
parkwachters seinen: hier
moet je zijn, stropers ac
tief!
Het uitroeien van gieren
in Afrika is dramatisch.
Niet alleen voor de soort,
maar ook voor de mens.
Gieren hebben een functie
in het ecosysteem. Ze rui
men karkassen op en daar
mee voorkomen ze de ver
spreiding van ziektes.
Vogeldeskundige Maar
ten Vis, werkzaam bij Blij-
dorp, beheert het stam
boek van alle 124 Afri
kaanse Rüppells gieren in
Europese dierentuinen. ,,Ik
weet welke vogels waar zit
ten en doe aanbevelingen
wie aan wie gekoppeld kan
worden'', vertelt hij in de
Rotterdams volière. ,,Het is
belangrijk dat we de die
rentuinpopulatie gene
tisch gezond houden.'' Dat
betekent: gierenincest
voorkomen.
Vis overlegt dus met zijn
Europese collega's waar de
jongen het beste kunnen
worden geplaatst. Een gie-
renei doet voor de vogel
verzorgers qua kostbaar
heid niet onder voor een
Fabergé-ei. Als er eentje in
de dierentuin is bevrucht,
halen ze het soms weg bij
de ouders in de hoop dat de
moeder een tweede ei legt.
Dan zijn er opeens twee
potentiële nieuwe gieren
in de maak.
Sowieso halen de Blij-
dorpers bevruchte eieren
liever uit het nest om ze in
de broedmachine uit te
broeden. De kans op over
leving is dan groter. Vis:
,,We voeren de kuikens de
eerste 55 dagen stukjes
vlees met een pincet. Als ze
niet meer zo kwetsbaar
zijn, plaatsen we ze terug.''
Afgelopen voorjaar de
den de vogelverzorgers nog
zo'n wisseltruc tussen
twee soorten. De witrug-
gieren - eveneens bedreigd
- hadden een ei gelegd dat
linea recta in de broedma
chine verdween. Toen het
kuiken sterk genoeg was,
legden de mensen het te
rug bij de ouders, maar die
keken er niet naar om. Een
ervaren koppel Rüppells
gieren had geen levensvat
baar ei. Vis zag kansen voor
het witruggiertje en ver
ving het ei in het nest door
het piepende kuiken. De
pleegouders toonden zich
aangenaam verrast. Het
kleintje is nu drie maan
den en zijn grijze kop
steekt al boven het nest in
de volière uit.
Zaak is wel het jong
straks te plaatsen bij een
groep van zijn eigen soort,
omdat hij anders kan den
ken dat hij een Rüppells
gier is. Op gieren met een
identiteitscrisis zit nie
mand te wachten.
Lale Gül (23) is auteur van de bestsellerroman Ik ga leven
en studeert af op Multatuli aan de VU.
ZATERDAG 3 JULI 2021 GO
FOTO DIERGAARDE BLIJDORP
Soort:
Rüppells gier
Woonplaats:
Rotterdam
Bijzonderheid:
hoogst vliegende
vogel ter wereld,
tot 11 kilometer
hoogte
Heeft u een suggestie
voor een dier met een ver
haal? Mail annemarie.haver-
kamp@persgroep. ne t
