Saskia Noort
Viva en het einde van
het papieren tijdschrift
Dierenmens
Dolly, de onsterfelijke
Voor een kloon
vanje hond
moetje naar
Zuid-Korea
10
Saskia Noort schrijft op deze plek
wekelijks over nieuws dat haar raakt.
Viva houdt ermee op. Niet geheel uit vrije wil, uitgever DPG Media
trekt de stekker eruit, vlak voor haar 50ste verjaardag, en daarmee
ook uit het Viva Forum, de dagelijkse onlinebron van inspiratie en
toevluchtsoord voor vrouwen met vragen. 'Onvermijdelijk',
noemt hoofdredacteur Debby Gerritsen het en onvermijdelijk is
het. Niet alleen voor de Viva, uiteindelijk wacht alle tijdschriften dit lot,
want de nieuwe generatie geeft geen 3, 4, 5 euro uit voor achterhaalde
informatie en modereportages van reeds uitverkochte kleren, als er ook
Instagram is, 24 uur per dag en helemaal gratis, maar jammer is het wel. En
dat vind ik niet alleen omdat mijn carrière bij de Viva begon. Overigens was
dat destijds geen aanwinst op je cv. Ik heb nog de afwijzingsbrief van toen
malig HP-hoofdredacteur Gerard Driehuis, die op mijn sollicitatie slechts
antwoordde: 'We zitten hier niet te wachten op Viva-meisjes'. Ja, dat mocht
toen nog.
Hoe dan ook, tijdschriften, kranten, papieren nieuwsbronnen hebben
het zwaar en het ziet er niet naar uit dat dit ooit anders zal worden. De
mensen denken dankzij internet dat nieuws gratis is en sommigen menen
zelfs dat gratis nieuws betrouwbaarder is dan nieuws waarvoor betaald
wordt middels een abonnement. Nu denk je misschien: oké, wat heeft de
Viva met nieuws te maken, net zoals Gerard Driehuis destijds, maar de Viva
(begonnen als Eva) is bijna vijftig jaar lang hét progressieve vrouwenblad
geweest en heeft daarmee onmiskenbaar bijgedragen aan de ontwikkeling
van de moderne vrouw. Iedereen kende de Viva. De gevleugelde vraag: 'Dat
heb je zeker weer in de Viva gelezen?' kent iedere
vrouw van boven de 35. En we lazen het ook in de
Viva. Of het nou iets over de voor- en nadelen van
een spiraaltje was, over ruggenprikken tijdens de
bevalling, of ongelijke betaling op de arbeids
markt, de vibrator als cadeau bij een abonnement
- de Viva bracht ons op ideeën. Viva was de eerste
met bodypositivity, met een rubriek die toen nog
Anybody heette. Naaktheid van gewone vrouwen
en mannen, met gewone lijven, dunne dijen,
dikke billen, peervormige borsten, een naaktheid
die Instagram ons niet laat zien.
Met het verdwijnen van topless zonnebaadsters verdwenen ook de aan
meldingen voor Anybody, en nu verdwijnt dus de hele Viva en hiermee
ook het mild feministische geluid dat niet voor eigen parochie was bedoeld,
maar juist voor een achterban die niet bereikt werd met militantisme, maar
ook niet met mooi gedekte paastafels en wandeltochten in beige
kabeltruien. Wat ons rest zijn interviews met bejaarde bladendokters die
niet beseffen dat ook hun expertise volstrekt irrelevant is geworden. Het
einde van het papieren tijdschrift is nu eenmaal een gegeven. Niemand
beneden de 30 koopt nog een tijdschrift, niemand boven de 30 kent de
BN'ers die nu in de bladen staan, en de adverteerders zoeken hun heil ook
online. Alleen het magazine van omroep Max kent stijgende oplages. Dat
zegt toch genoeg. Een echte bladendokter zou de hoofdredacties adviseren
al hun geld op online te zetten in plaats van de stagiaire, en de achterban
van kwaliteitscontent te voorzien, als tegengif tegen de grote Facebook-
fakenewsplaag die onze samenleving meer en meer ontwricht.
Meestal gaat de krant over mensen. Annemarie Haverkamp schrijft over
dieren met een verhaal.
itfritHi-j, 1 - <st
JraS:
A
Dolly zou op 5 juli 25 jaar
zijn geworden. Maar geen
zilveren jubileum voor het
eerste 'gekloneerde' (die
term gebruiken weten
schappers voor klonen)
zoogdier. Het naar Dolly
Parton vernoemde feno
meen is al 19 jaar dood.
Niet zo gek: schapen
worden hooguit 12 jaar
oud.
Maar is Dolly wel echt
dood? Immers: uit het
zelfde weefsel waaruit
wetenschappers haar fabri
ceerden, werden tot 2007
diverse tweelingzusjes tot
leven gewekt. En met het
originele weefsel nog
steeds ergens in de vriezer
is Dolly eigenlijk wel een
beetje onsterfelijk.
Als basismateriaal werd
een uiercel gebruikt, wat
lollige wetenschappers
deed denken aan de rond
borstige countryzangeres
Dolly Parton (die leeft nog,
ze is 75). Het Schotse insti
tuut dat voor de wereld
primeur zorgde, kreeg des
tijds liefst tweeduizend
journalisten aan de tele
foon. Eentje vroeg bezorgd
of er al dictators hadden
gebeld om zichzelf te laten
klonen.
,,Ik dacht lange tijd: er
loopt een schaap rond en
van een uier zijn cellen af
genomen en daar is Dolly
van gemaakt'', zegt bioloog
Bernard Roelen van de
Faculteit Diergeneeskunde
van de Universiteit
Utrecht. ,,Maar dat klopt
helemaal niet. Toen Dolly
gemaakt werd, was het
schaap waarvan die uier
cellen werden afgenomen
al een paar jaar dood. De
cellen waren in een kweek-
bak gedaan en ingevroren.''
Een vraag die weten
schappers al 25 jaar bezig
houdt, is waarom Dolly
maar 6 jaar oud werd. Ze
had artritis, dat zou erop
kunnen wijzen dat ze als
kloon vervoegd verou
derde. Maar, luidt het
tegenargument, de andere
Dollyklonen kregen die
ouderdomsziekte niet en
DOLLY
Soort:
haalden met gemak de 10
waarmee je gewoon een
bejaard schaap bent. De
artritis van Dolly kan toe
val zijn. Net als het feit dat
Dolly korte telomeren had.
Dat zijn uiteinden van
chromosomen, en het feit
dat die bij haar kort waren,
kan ook duiden op ver
vroegde ouderdom, aldus
Roelen. Toeval is opnieuw
een verklaring. Uiteinde
lijk is ze geëuthanaseerd
omdat ze leed aan een vi
rale vorm van longkanker.
Sinds Dolly is er heel wat
gekloneerd. Een Zuid-Ko-
reaanse onderzoeker zei
dat hij mensen kon klonen,
dat bleek een verzinsel.
Je zou denken dat al die
klonen exact hetzelfde in
elkaar zitten en dus ook
dezelfde ziektes krijgen.
Dat is niet zo. Als een em
bryo groeit uit weefsel dat
in een laboratorium is op
gekweekt, wordt het ge
plaatst in de baarmoeder
van een levend dier. Dat
moederdier, laten we het
bij het schaap houden,
staat ergens in een hok, eet
brokken, heeft het warm of
koud, gebruikt medicijnen.
Invloeden van buitenaf be
palen de gezondheid van
het gekloonde lammetje.
Roelen is een ervarings
deskundige: ,,Ik ben zelf
een eeneiige tweeling, er
zijn best wel verschillen. Ik
ben niet mijn broer, al ko
men wij uit dezelfde eicel
en groeiden we in dezelfde
baarmoeder.''
In Nederland is klonen
verboden, maar in Argenti
nië gebeurt het aan de lo
pende band. Runderen die
malse biefstukken geven,
worden oneindig gekopi
eerd en gebraden op de
bbq. Ook in de paarden
sport is het big business.
Brazilië heeft een polo
team dat grotendeels be
staat uit paarden die van
dezelfde topper zijn ge
kloond. Ook van de Neder
landse dressuurlegende
Jazz zijn meerdere klonen
in omloop, gefabriceerd in
het buitenland. Als je van
je hond een kloon wilt,
moet je naar Zuid-Korea.
Tot Dolly dachten on
derzoekers dat cellen voor
bestemd waren om een be
paalde functie te krijgen.
Wie aangewezen was als
uiercel, zou nooit een eicel
kunnen worden. Wel dus,
juicht Roelen bijna. ,,Dolly
liet zien dat een uiercel te
ruggebracht kon worden
tot elke andere cel, je kon
als het ware teruggaan in
de tijd en een gedifferenti
eerde cel terugbrengen tot
de embryonale staat. Sen
sationeel!''
Het inzicht dat cellen
flexibel zijn, leidde tot heel
nieuw medicijnonderzoek.
Onderzoekers zijn in staat
huidcellen van een mens af
te nemen en er bijvoor
beeld minihartjes van te
bouwen om te kijken hoe
specifieke geneesmiddelen
reageren voor specifiek dat
individu. Zo krijg je geper-
sonaliseerde medicijnen,
die doordat ze zo goed zijn
afgestemd op iemands ge
noom, veel minder bijwer
kingen geven en gerichter
te werk gaan.
Je vraagt je af waarom er
voor elk ziekenhuis niet
een standbeeld staat van
Dolly. De echte ster staat
sinds haar dood opgezet in
Edinburg, in het National
Museum of Scotland.
ZATERDAG 26 JUNI 2021 GO
Finnish Dorset
Bijzonderheid:
eerste gekloonde dier
Heeft u een suggestie
voor een dier met een ver
haal? Mail annemarie.haver-
kamp@persgroep. ne t
VIVA
