Wiert Omta toont zijn ziekte in woord en beeld
6
Hij werd opgeleid als planoloog, maar na een jaar brommen in de Bijlmerbajes
kon hij een carrière bij de overheid wel vergeten. Wiert Omta vond zijn draai in de
media. Tientallen jaren legde hij de verhalen van anderen vast. Nu bericht hij in
woord en beeld over zijn eigen slopende ziekte. ,,Ik kan me best voorstellen dat
mensen schrikken als ze een foto van mijn uitgemergelde lijf zien."
Een jaar geleden kreeg Wiert Omta
(66) zijn doodvonnis te horen:
darmkanker, met uitzaaiingen naar
de lever, longen en lymfeklieren.
De boodschap van de artsen was
hard, maar helder: niets doen betekent de kerst
niet halen, maar met chemokuren kan het le
ven pakweg een jaar worden verlengd. ,,Dat is
op zo'n moment een overzichtelijke keuze",
zegt de inwoner van Oud-Sabbinge.
De eerste chemo sloeg aan, maar kuur num
mer twee had helemaal geen gunstig effect op
de tumoren. Sterker nog, Omta kwam meer
dood dan levend in het ziekenhuis te liggen
met een totaal ontregelde glucosewaarde. Pas
geleden werd hem nog een derde ronde van
chemo's aangeboden. Ze zouden zijn leven met
nog twee tot drie maanden kunnen verlengen.
,,Maar het was wel een kuur met bijna honderd
procent kans op zware bijwerkingen en maar
vijftig procent kans op resultaat'', vertelt hij. ,,Ik
heb besloten het niet te doen. Dan kom ik
waarschijnlijk in het najaar te overlijden, maar
kan ik hopelijk nog wel genieten van de zo
mer. Je moet niet ten koste van alles vasthou
den aan het leven. Ik kies nu voor kwaliteit."
,,Het klinkt misschien raar, maar ik geef mijn
leven nu het cijfer 8 of 9. Natuurlijk is het ver
velend en verdrietig dat ik doodga, maar het is
nog veel erger als je 's ochtends de deur uitgaat
en er later twee agenten aanbellen om je naas
ten te vertellen dat je bent verongelukt. Ik doe
nu nog leuke dingen met mijn vrouw Sanne en
voer mooie gesprekken met mijn dochters. Ook
akkefietjes uit het verleden kunnen nog wor
den uitgepraat."
,,Ik schrijf al heel mijn leven, ook over privé-
dingen. Het zou raar zijn om dat niet meer te
doen nu ik kanker heb. Ik zit in een Facebook-
groep met lotgenoten, maar las daar heel wei
nig over hoe het nou echt is om kanker te heb
ben en dood te gaan. Toen dacht ik: dat ga ik
eens zo rauw mogelijk beschrijven."
,,Een goede vriendin van me is documentaire
fotograaf. Zij volgt me tijdens dit proces en
maakt die prachtige foto's. Als je wil laten zien
wat kanker met een mens doet, hoort dit er ook
bij. Al kan ik me voorstellen dat mensen
schrikken van zo'n foto van een uitgemergeld
lijf."
,,Er wordt nog gewoon gelachen hier, hoor. Ik
probeer positief in het leven te blijven staan en
heb mijn lot geaccepteerd. Dan hoef je ook niet
in de val te lopen waarin veel uitbehandelde
kankerpatiënten wél lopen, namelijk de onrea
listische strijd om toch nog beter te worden of
langer te leven. In een Facebookgroep zat een
man die in Duitsland een alternatieve behan
deling had gevonden. Maar de kliniek wilde er
weinig inhoudelijks over vertellen. 'Wat moet
ik nu doen?', vroeg de man. Begin eens met
goed na te denken, dacht ik toen. Een onbe
kend instituut, dat veel belooft, maar daar heel
schimmig over doet. Daar moet je niet zijn! Het
is eigenlijk heel treurig dat mensen uit wan
hoop naar dat soort strohalmen grijpen."
,,Nee. Ik ben veertig jaar de baas geweest over
mijn eigen leven. Als je dan nog een bucketlist
hebt, heb je iets niet goed gedaan. Af en toe een
uitstapje is leuk, ik zit graag op het terras. Maar
ik heb niet de behoefte nog van alles te doen.
Mijn vader wilde tot kort voor zijn dood nog
wél van alles zien. Als ik dan in Meppel was,
gingen we rondrijden. Maar mijn moeder
wilde op het laatst gewoon rustig in haar huis
en de tuin zitten. Ik lijk in deze wat meer op
haar."
,,Als planoloog kwam je in die tijd bijna altijd
bij de overheid te werken. Maar ik was actief
geweest bij Onkruit (een antimilitaristische
actiegroep, red.), dus ik denk dat ik wel op een
lijst van staatsgevaarlijke burgers stond. Daar
komt bij dat ik een jaar in de Bijlmerbajes heb
gezeten, omdat ik weigerde in militaire dienst
te gaan. Dat was een weloverwogen keuze. Als
mensen vroegen wat ik na mijn studie ging
doen, zei ik dat ik de bak in zou gaan. Ik was
daar heel principieel in. Niemand anders dan
ikzelf ga erover of ik geweld gebruik."
,,Nee, het was eerder leerzaam. Mijn koppig
heid is er daar niet minder op geworden. Met
hulp van juristen en zelfs Kamerleden heb ik
me verzet tegen allerlei gevangenisregels. Als je
in staat bent die regels te manipuleren, kun je
best een leuk jaar hebben, hoor. Er was toen
een verplichte visitatie van gevangenen na het
bezoek van een advocaat of de reclassering. We
hebben het voor elkaar gekregen dat op één dag
in alle vijf de torens die visitatie werd geboycot.
Dan gooiden ze je normaal gesproken in een
isoleercel, maar die zaten natuurlijk snel vol.
De actie heeft de landelijke pers gehaald. Die
verplichte visitatie is afgeschaft. Dat ik niet
zo'n moeite heb met ruziemaken en me niet
laat intimideren, heeft me daar erg geholpen."
Omta vult aan: ,,Je bedoelt de rafelrand van de
maatschappij. Dat klopt. Ik was na mijn studie-
ZATERDAG 26
'Misschien raar,
maar ik geef mijn
leven nu een 8 of 9'
ROB PAARDEKAM
Is die er dan nog?
Op uw website plaatst u persoonlijke en in
dringende verhalen over het verloop van uw
ziekte. Hoe kwam u daartoe?
U plaatste zelfs zeer intieme foto's, onder
meer van uzelf onder de douche.
Soms leveren uw verhalen ook een glimlach
op. U schreef hoe u na één van uw chemo's
een lange reeks van erecties had en uzelf
weer een jongen van 16 voelde.
Hebt u een bucketlist met dingen die u nog
wil doen?
U bent na een jeugd in Drenthe planologie
gaan studeren in Amsterdam. Waarom hebt
u daar nooit iets mee gedaan?
U had vast een rotjaar in de gevangenis.
U bent daarna blijven opkomen voor men
sen die, hoe zal ik het noemen
