Ze schreeuwt tegen de televisie,
twittert sarcastische berichtjes en
schrijft kritische columns. Net als
half Nederland windt journalist
Irene van den Berg zich op over
jokkende politici, criminaliteit,
racisme, zwerfvuil en hondenpoep.
Haar grote vraag: 'Ik kan wel blijven
mopperen en klagen, maar hoe
bereik ik dat er daadwerkelijk
dingen veranderen?'
Het afgelopen jaar heb ik een slechte
gewoonte ontwikkeld: roepen tegen
de televisie. Niet omdat mijn favoriete
club wint of verliest - ik ben niet zo'n
sportkijker - maar tijdens het Achtuur
journaal, met een kopje thee in de
hand. Het begon uit frustratie over de
in mijn ogen inconsequente corona
maatregelen en het trage vaccineren. Maar bijvoorbeeld
ook minister Cora van Nieuwenhuizen kreeg er binnen de
veilige muren van mijn woonkamer flink van langs toen
ze de A27 bij Utrecht wilde verbreden, ten koste van de
toch al spaarzame natuur in Nederland. 'Ja joh, asfalteer
het land gewoon helemaal plat!'
Dat geroep helpt niets. Het resultaat is meestal dat ik
me nog gefrustreerder voel, en mijn man het journaal
niet meer kan volgen. Toch raadt Eva Rovers, auteur van
Practivisme, een handboek voor heimelijke rebellen, me
aan die woede juist te koesteren. 'Boosheid is de alarm
bel die zegt dat je in actie moet komen. Woede kan je de
energie en het lef geven om ergens voor op de bres te
springen.' Maar hoe verander je van journaalschreeuwer
in wereldverbeteraar? In andere woorden: hoe zet je die
ongerichte boosheid om naar acties die bijdragen aan een
betere of rechtvaardigere samenleving?
De reden van mijn telefoontje naar Rovers is dat ik me de
heimelijke rebel uit de ondertitel van haar boek voel. Ik
kan me opwinden over onrechtvaardigheid. Maar als ik
eerlijk ben, is mijn 'activisme' behoorlijk hapsnap. Ik deel
hier en daar een petitie, loop een keer mee in een klimaat
mars en poneer een boos bericht op sociale media. Boven
dien heb ik als columnist in deze krant een podium om
dingen aan de kaak te stellen. Maar omdat ik daarvoor
gewoon betaald krijg, heeft dat weinig met activisme te
maken.
Mijn acties hebben weinig invloed op het grote plaatje.
Terwijl ik mezelf al jaren vliegreisjes ontzeg vanwege het
klimaat, blijft Cora van Nieuwenhuizen - daar is ze weer -
vasthouden aan een nieuw vliegveld in Lelystad. En terwijl
ik als brave burger mijn afval scheid, mag staalfabriek
Tata Steel ziekmakende rotzooi de lucht in blazen. Het
is lastig om daar niet moedeloos van te worden. Steeds
vaker bekruipt mij het gevoel dat het allemaal niet zoveel
uitmaakt wat ik doe.
Boosheid kan leiden tot cynisme, beaamt Rovers. 'Mensen
kunnen gaan denken: laat maar, zo gaat het nu eenmaal.
Bijvoorbeeld als ze zien dat politici meer luisteren naar
bedrijven dan naar burgers.' Aanleiding voor haar boek
was de machteloosheid die ze voelde bij veel mensen in
haar omgeving. Herkenbaar, ik mag met mijn vriendinnen
graag een boom opzetten over falende politici - de toe
slagenaffaire en de aanpak van de coronacrisis zijn
geliefde onderwerpen van ons - maar we bevestigen
vooral elkaars boosheid, zonder bij te dragen aan veran
dering.
Zowel op sociale media als om me heen bespeur ik veel
boosheid. Binnen alle gelederen van het politieke spec
trum. Woede over het verlies van traditionele Nederlandse
normen en waarden, over klimaatverandering en het
gebrek aan urgentie om hier iets aan te doen, over de
verloedering van buitenwijken in grote steden, over
racisme, criminaliteit, zwerfvuil en hondenpoep. Alle
maal dingen waar veel burgers zich kwaad om maken,
maar er lijken er maar een handjevol te zijn die daad
werkelijk in actie komen.
Rovers raadt me aan te bedenken wat er achter mijn
boosheid zit. Ik kan Cora van Nieuwenhuizen als de bron
van al het kwaad zien. Maar dat is te simplistisch en lost
bovendien weinig op: ze is onderdeel van een democratisch
gekozen (demissionair) kabinet. Ik kan me beter concen
treren op de bron van mijn boosheid. De verbreding van
de A27 raakt me omdat ik me grote zorgen maak over de
natuur, die keer op keer het onderspit delft ten opzichte
van de economie. Een hatelijk twitterberichtje over Van
Nieuwenhuizen gaat het milieu niet redden. Bovendien
is er al zoveel negativiteit op sociale media.
Maar wat dan wel? 'Begin klein,' tipt Rovers. Ze raadt aan
het probleem, in dit geval de achteruitgang van de natuur,
op te knippen in kleine partjes. En vervolgens na te denken
over een deelprobleem dat ik wél kan aanpakken. Ik denk
meteen aan de zwerfvuilactie die we laatst met de kinderen
uit de buurt hielden. Toegegeven, ik was niet de organisa
tor, maar het voelde goed om samen met mijn dochtertje
rondslingerende blikjes, peuken en andere troep op te
ruimen. Beter dan roepen tegen de televisie.
Sri Kirti van den Roovaart (21) nam vorig jaar een veel
drastischer stap; ze sloot zich aan bij de klimaatactiegroep
Extinction Rebellion om haar gevoel van machteloosheid
te verdrijven. De acties waar de studente Internationaal
Toeristisch Management aan deelneemt, zijn niet zonder
gevaar. In maart blokkeerde ze een druk kruispunt in
Rotterdam door op straat te gaan zitten met een bord
Ik ben doodsbang voor onze toekomst vanwege de klimaat-
MEZZA 27
