8 NIEUWS
Honderd dagen na de verkiezingen is er nog geen glimp
van een nieuw kabinet. Tegelijkertijd wordt het land gewoon
geregeerd, en dat komt met name premier Mark Rutte best
goed uit. Maar of de rest daar blij mee moet zijn?
FORMATIE STAND VAN ZAKEN
De noodzaak om snel een
nieuw kabinet te vormen
wordt minder gevoeld
Doet Mark Rutte zijn
verre voorganger
Hendrik Colijn na?
Parlementair histori
cus Bert van den
Braak denkt dezer
dagen weleens aan 1925. ,,Toen dacht
Colijn - zijn kabinet was drie maan
den na het aantreden al gevallen - dat
hij als demissionair minister-presi
dent nog wel een tijdje kon blijven
zitten." Hij rekende erop dat de weer
zin tussen andere partijen het onmo
gelijk zou maken om een nieuwe
regering te vormen. Maar vier maan
den later lukte het Dirk de Geer,
minister in zijn eigen kabinet, om
achter Colijns rug om een kabinet te
vormen. ,,Op de valreep."
Sommige partijen in de Tweede
Kamer verdenken premier Mark
Rutte ervan dat hij net als Colijn
hoopt dat alles vanzelf zijn kant op
komt nu zijn kabinet nog maanden
demissionair 'doorrolt'. Hij is al goed
op streek: honderd dagen na de ver
kiezingen - meer dan drie maanden
dus - is er nog geen nieuw kabinet in
zicht. Er is zelfs nog niet één keer
onderhandeld.
Rutte zou het, zeggen bronnen op
het Binnenhof, prima vinden om nog
even met zijn huidige coalitiepart
ners CDA, D66 en Christenunie -
niet toevallig óók zijn voorkeurscom
binatie voor zijn vierde kabinet -
door te regeren. Sommigen grappen
zelfs dat hij dat wil rekken tot hij het
record van langstzittende premier,
nu nog in handen van Lubbers, heeft
verbroken. Een tikkeltje vergezocht,
want dat zou betekenen dat er eind
2022 nog altijd geen kabinet zou zijn.
De VVD-leider weet heel goed dat in
tegenstelling tot wat Colijn over
kwam, geen hedendaagse De Geer
klaarstaat om het pluche onder zijn
zitvlak vandaan te trekken.
Daardoor blijft zijn demissionaire
kabinet vooralsnog gewoon door
draaien. Officieel heeft het kabinet
zich alleen op de aanpak van corona
missionair verklaard. Dus houden
Rutte en demissionair zorgminister
Hugo de Jonge nog altijd hun corona-
persconferenties, worden steunpak-
ketten om de economie te stutten
gewoon verlengd en zijn er miljarden
tevoorschijn getoverd om onderwijs
achterstanden weg te werken.
Extra geld
Maar dit kabinet gaat meer doen dan
van een demissionaire regerings
ploeg wordt verwacht. Ondertussen
bereidt de ministersploeg voor
komende Prinsjesdag een begroting
voor. Want, stelde informateur
Mariëtte Hamer in haar eindverslag,
er is 'consensus' onder de partijen dat
2022 'geen verloren jaar mag zijn'. De
begroting mag dan formeel 'beleids
arm' zijn - grote wijzigingen worden
niet doorgevoerd -, toch is al bekend
dat er extra geld komt voor de nood
lijdende jeugdzorg, de woningmarkt
en stikstof- en klimaatplannen. Alle
maal zaken die niet kunnen wachten
tot een nieuw kabinet op het bordes
staat. En demissionair of niet,
Rutte-3 heeft na de verkiezingen nog
altijd een meerderheid in de Tweede
Kamer.
Het roept de vraag op of het wel erg
is dat de formatie in slakkentempo
verloopt. Volgens Alexander van Kes-
sel, parlementair historicus aan de
Radboud Universiteit Nijmegen,
'vindt Rutte dat minder erg dan D66-
leider Sigrid Kaag'. ,,Rutte regeert
demissionair vrolijk door, terwijl
Kaag een andere agenda heeft. Zij wil
nieuwe zaken voor elkaar krijgen, op
medisch-ethisch gebied en emanci
patie. Maar dat lukt niet in de huidige
coalitie met de ChristenUnie.''
Verder speelt 'zeker mee', zegt Van
Kessel, dat de economie aantrekt en
de schade door corona voor de
meeste Nederlanders lijkt mee te val
len. ,,De crisis die ons door zwaar
moedige geesten is voorgespiegeld,
dient zich niet aan. En dus wordt de
noodzaak om snel een nieuw kabinet
te vormen - onder de bevolking én
onder politici - minder gevoeld.'' Dat
speelde ook bij de formatie in 2017,
toen het economisch voor de wind
ging. En in 2012 - toen Nederland wél
gebukt ging onder een economische
crisis - formeerden VVD en PvdA in
recordtempo een kabinet.
Daarbij hoeft de formatie niet op
veel belangstelling te rekenen, stelt
Van Kessel. ,,Nederlanders zijn nu
bezig met het EK voetbal en de
zomervakantie." Toch zit er een
grens aan het geduld van de Neder
lander, denkt hij. ,,Op een gegeven
moment komt het aanzien van de
politiek in geding. Er kan boosheid
en onrust ontstaan zodra het beeld
ontstaat dat politici alléén maar bezig
zijn met hun eigen partijen en niet
met het algemeen belang.''
Toeslagenaffaire
Want de structurele problemen in
het land worden nu niet aangepakt.
Dat kan het demissionaire kabinet
simpelweg niet. Daarvoor moeten
aan de formatietafel afspraken wor
den gemaakt over de langjarige in
vestering van geld. ,,Je wil geen kabi
net dat alleen op de winkel past",
zegt parlementair historicus Van den
Braak, verbonden aan de Universiteit
van Maastricht. Hij wijst op grote
wijzigingen, zoals de herziening van
het toeslagenstelsel dat tot de toesla
genaffaire heeft geleid, waarover een
demissionair kabinet 'geen knopen
kan doorhakken'. ,,Als je een koers
wijziging wilt, moet je daar bij
de begroting voor 2022 al mee begin
nen."
Informateur Hamer nam het dins
dag bij de presentatie van haar eind
verslag op voor de dralende politieke
partijen. Hamers eigen formatie-
dagenteller ging pas lopen op het
moment dat ze zelf als informateur
aan de slag ging. De SER-voorzitter
telt dus geen honderd dagen, maar
gaat uit van zo'n veertig. Want daar
voor, zegt ze, draaide het vooral om
het beschadigde vertrouwen in pre
mier Rutte, na zijn leugen rond de
'functie elders' voor CDA'er Pieter
Omtzigt. ,,Gezien alles wat er is
gebeurd, vind ik het niet helemaal
eerlijk om die periode mee te tellen."
donderdag 24 juni 2021
GO
Kabinetsformatie in
slakkentempo
Hoe erg is dat?
Hanneke Keultjes
Peter Winterman
Den Haag
-Alexander van Kessel, Radboud Universiteit
