WMM
9
Kroonlijst
Vrouwen op het dak
Trap/draagriemen
Lantaarns
Wielen
donderdag 17 juni 2021
GO
Langs de hele bovenkant van de
koets is een kroonlijst met de wa
pens van de elf provincies die Ne
derland tijdens de bouw telde (Fle
voland bestond uiteraard nog niet)
en van de stad Amsterdam. Het
wapen van de hoofdstad en van de
provincie Noord-Holland zijn groter
dan van de overige tien provincies.
De wapens waren verouderd en be
schadigd en werden bij de restaura
tie tot op het hout afgeschuurd en
met dezelfde materialen en laagop-
bouw die de meesterschilder in
1898 gebruikte in ere hersteld.
De vier vrouwen op het dak van
de koets, gebaseerd op levende
modellen, verbeelden de vier pij
lers van de Nederlandse welvaart
aan het einde van de 19de eeuw:
arbeid, scheepvaart, handel en
landbouw. Met een voorwerp en
een dier werd duidelijk waar ze voor
stonden - denk aan een sextant en
een dolfijn bij scheepvaart. De vrou
wen hebben het in 125 jaar zwaar
gehad. Bij de restauratie bleek één
vinger ooit afgebroken te zijn en een
voet grof gerestaureerd. Ze zijn suc
cesvol onder handen genomen.
Verreweg de meeste werkzaam
heden tijdens de restauratie zijn
door Nederlandse vakmensen
uitgevoerd, maar er moest soms
ook specialistische hulp van over
de grens worden ingeroepen. De
traptreden, versierd met drijvende
waterlelies en met watervogels
verwerkt in de bevestiging, werden
met vuur verguld. Een 'bloedge-
vaarlijke klus', volgens Annemarie
de Wildt, conservator/curator bij
het Amsterdam Museum, 'vanwege
het kwik dat dan vrijkomt'. In Duits
land wist een vakman het karwei
toch te klaren. En voor het vervan
gen van de lederen draagriemen
onder de koets werd de hulp inge
roepen van een Engels bedrijf, dat
ook alle koetsen van het Britse hof
voorziet van zulke riemen.
Tijdens de eerste
avondrit van de
koets door Amster
dam, in 1901,
maakte de elektri
sche verlichting
grote indruk op het
publiek.
De lantaarns wer
den van stroom
voorzien door een
accu die was ge
plaatst onder de zit
tingen in de koets.
Op de lantaarns zit
ten kronen en de
mannen (atlanten)
ernaast zijn een ver
wijzing naar Atlas -
als symbool voor
kracht.
Ze draaien om de zon en de velgen vormen een symbo
lisch hemelgewelf, met twaalf tekens van de dieren
riem. Modern was dat de assen heel precies afstelbaar
waren en ook de rubberen banden waren vernieuwend bij
de bouw van de koets. Oorspronkelijk waren de banden
wit, maar ze werden ergens tussen de twee wereldoorlo
gen vervangen door zwarte exemplaren. Bij de restauratie
heeft de koets nieuwe banden gekregen, door de wielen -
in vaktermen - te laten krimpen. De spaken en houten
constructieonderdelen van de wielen werden verstevigd
om een goed spanningsniveau te bereiken.
