nieuw supercontinent
Wat zegt de wetenschap y
Nut van een operatie zit
soms alleen tussen de oren
Eureka! Nieuwslezer slaat plank mis
Artsen opereerden
onbewust vrouwen
die een betere
prognose hadden
19
mee we heel gericht kunnen zoe
ken. Er zijn zo veel dingen in ge
bergtes waarvan je niet weet of ze
belangrijk zijn.''
De geoloog zou zijn 'recept' wil
len uittesten in bijvoorbeeld Af
ghanistan. ,,Daar zit de bo
dem vol met grondstoffen.
Maar ook oudere gebergtes
als de Appalachen en die van
Centraal-Europa staan hoog
op mijn lijst.'' Van Hinsber-
gen zou graag samenwerken
met Chinese collega's. ,,Mijn
onderzoek werd snel opge
pikt in China. In Mongolië zit
een van de allermoeilijkste
'subductiegebergtes' ter we
reld. Die staan stijf van de
ertsen'', aldus de geoloog.
Mijnbouwers staan nog
niet te dringen op de stoep.
,,Ik heb laatst met een Cana
dese mijnmaatschappij gesproken
en ik moet nog wel een paar stap
pen maken. Mijnbouwers werken
op een schaal van een paar vier
kante kilometer. Daardoor kan ik
hen nog niet gericht helpen. Ik zal
daarvoor mijn kennis en 'receptre-
gels' over magma en magmastro-
men moeten uitbouwen, mijn on
derzoek fijnmaziger moeten ma
ken. Ik werk daarvoor nu samen
met geochemische vulkanologen
en seismologen.'' Daarbij lonkt het
veldonderzoek. ,,Dat doen we al
een jaar niet, door de coronacrisis.
Ik wil dolgraag weer de bergen in.''
Een operatie is niet altijd de oplossing voor een patiënt. Waarom kan een dokter
iemand soms beter niet behandelen?
LUWE GROOT
De druk op de zorg was al hoog en
is door de coronapandemie alleen
maar groter geworden. Sjoerd
Repping, hoogleraar Zinnige Zorg
(Amsterdam UMC), legt uit hoe
wordt bepaald welke behandeling
écht toegevoegde waarde heeft.
Wie een paar jaar terug ontsto
ken keelamandelen had, had een
grote kans dat ze operatief werden
verwijderd. Vandaag de dag wordt
iemand met dezelfde klacht waar
schijnlijk naar huis gestuurd met
pijnstillers. Waarom? ,,Uit onder
zoek weten we nu dat opereren
pas nut heeft als er vier of meer
keer in het jaar sprake is van een
keelontsteking. In de meeste ge
vallen gaat het namelijk vanzelf
weer over'', zegt Repping.
Volgens de hoogleraar is het van
groot belang dat we de genees
kunde meer gaan baseren op we
tenschappelijk onderzoek. Dat is
best een verandering, als je be
denkt dat de dokter vroeger vooral
iemand was die handelde op ge
voel en ervaring.
Hoe doe je nou goed onderzoek
naar welke behandeling het beste
werkt? Dat is nog niet zo eenvou
dig, legt Repping uit. ,,Een goed
voorbeeld van hoe het mis kan
gaan, is een onderzoek naar de be
handeling van uitgezaaide borst
kanker. Voorheen kregen vrouwen
met deze diagnose alleen medicij
nen en bestraling, maar er ont
stond een omslag: steeds meer pa
tiënten gingen ook onder het mes
voor een borstamputatie, omdat
dat goed leek te werken. Achteraf
bleek dat er bij vrouwen die ge-
opereerd waren, 40 procent min
der sterfte was dan bij vrouwen
die niet geopereerd waren. Maar
hierbij werd iets belangrijks over
het hoofd gezien: ,,Toen men ging
terugkijken in de database, bleek
dat artsen onbewust vrouwen
opereerden die een goede conditie
en een betere prognose hadden.
Het effect kwam dus niet door de
operatie, maar doordat deze pa
tiënten daarvoor al gezonder wa
ren", vertelt Repping. Dit feno
meen heet selectiebias. Dit is te
voorkomen door patiënten in een
onderzoek door middel van loting
in een van de twee groepen te
plaatsen. Als er dan een verschil is,
komt het écht door de behande
ling.
Een andere valkuil is informa-
tiebias: proefpersonen die mee
doen aan een onderzoek verwach
ten vaak dat een bepaalde behan
deling helpt. Een voorbeeld: bij
een gescheurde meniscus denken
patiënten vaak dat opereren dé op
lossing is. De groep die geopereerd
wordt, voelt zich daardoor gemid
deld gezien beter dan de groep die
niet geopereerd wordt.
Om dit te voorkomen werd in
een onderzoek de helft van de pa
tiënten behandeld met een nep-
operatie: wel een sneetje, maar de
meniscus wordt verder met rust
gelaten. De patiënten zelf mogen
niet weten in welke groep ze zit
ten. Pas dan kun je bepalen of ope
reren dus echt zinnig is.
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment. Dit
keer Marc Swerts
(54), hoogleraar
gespecialiseerd in
non-verbale
communicatie aan
de Tilburg
University.
„Dagelijks zit ik in de auto
van mijn woonplaats
Grote Brogel in België
naar de campus van de
Tilburg University. Elke
dag luister ik naar de
zelfde radioprogramma's
en hoor ik ook op het hele
uur het nieuws voorgele
zen door dezelfde me
vrouw. Het was ergens in
2009 toen ik doorkreeg
dat ze heel consequent
klemtonen verkeerd ge
bruikte. Ze benadrukte
heel vaak de foute woor
den, wat soms heel ver
keerde suggesties kan
wekken.
Het maakt namelijk nogal
wat uit of je in een zinne
tje als 'ik voel me serieus
genomen' het accent op
het laatste of voorlaatste
woord legt. Waar ligt het
nou aan dat de ene spreker
heel goed bekt en de an
der totaal de plank mis
slaat? vroeg ik me af.
Ik wilde hier verder on
derzoek naar doen. Ik ben
me gaan verdiepen in de
bijdrage van prosodie -
bijvoorbeeld intonatie,
spraakmelodie, ritme,
pauzering - in combinatie
met non-verbale signalen,
zoals handgebaren en ge
zichtsexpressies. En of je
wetenschappelijk kunt
vaststellen wat de meer
waarde is van dit soort
signalen. Dit heeft onder
meer geleid tot publica
ties in The Journal of the
Acoustical Society of Ame
rica en The Journal of Pho
netics. Uiteindelijk zijn we
tot inzichten gekomen die
heel toepasbaar zijn.
Dankzij ons onderzoek
optimaliseren we compu
ter-gegenereerde spraak
van avatars. Ook zijn onze
bevindingen van belang
voor trainingspro
gramma's, zoals bij het
leren van een tweede taal.
Ik krijg weleens de vraag
of ik een gouden tip heb
voor spreken in het open
baar. Lees nooit voor, zeg
ik dan. Bereid het goed
voor, maar spreek spon
taan. Het is leuker om
naar een aarzelpauze te
luisteren dan naar iemand
die monotoon iets afra
telt.'' -Jim Jansen
GO ZATERDAG 12 JUNI 2021
In de toekomst botst het
Somalisch continent op
India door de beweging
van de tektonische platen
Continenten en
ondieptes in oceanen
-Deel dat nu onder water ligt
INDIA
SÖMALISCH
CONTINENT MAURI
tektonische
platen
MADAGASKAR
I I Gebergte uit delen van India en Mauritia
Gebergte uit delen van de oceaanbodem
Nieuwe oceaanbodem
INDIA
Somalayagebergte
SOMALISCH
CONTINENT
GASKAR
Het overgrote deel van de
natuurwetenschappen is
niet spectaculair, maar kan
wel veel verklaren, betoogt
Van Hinsbergen.
Universiteit
van Nederland
N Kijk op de site bij
J /wetenschap
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NCWStiGIltiSt en met
Universiteit
van Nederland
iderzoek
