Universitair docent mens-dierrelaties wil meer controle
16
Nienke Endenburg is coördinator van het landelijk
expertisecentrum dierenmishandeling, psycholoog
en universitair docent mens-dierrelaties. Hoe kijkt ze
aan tegen mishandeling en de rechten van het dier?
Mensen denken dat
dierenarts zijn 'leuk' is,
en dat je alleen knuffelt
Wat ik denk als ik hoor
dat er ophef is omdat
iemand op een huis
kat heeft geschoten?
Mooi zo, denk ik dan,"
zegt Nienke Enden
burg (59), haar blauwe ogen priemend, de lach
van daarvoor verdwenen. Er kan haar niet ge
noeg verontwaardiging zijn. ,,Het betekent dat
mensen het niet normaal vinden." Want, nog
belangrijker, iemand in een woonwijk die op
katten schiet, is aan het oefenen. ,,Het is jam
mer van de kat, maar ik denk meteen: wie is het
volgende slachtoffer? Waarom heb je een pi
stool? Niet om een omeletje te bakken."
Voor haar op de buitentafel ligt een stapeltje
papieren van een van haar promovendi. Ze pakt
het er even bij: röntgenfoto's van een hond, een
heel dossier van dierenmishandeling. Dachten
ze. Zo'n klassiek voorbeeld van dierenmishan
deling, met een beetje een vreemde eigenaar
en een hond vol botbreuken. De dierenarts had
het gemeld bij het Expertisecentrum, dat sa
menwerkt met het Nederlands Forensisch In
stituut. Ze dachten zeker van hun zaak te zijn.
Na onderzoek van de forensisch dierenarts
bleek dat het ging om een bepaalde afwijking
die botbreuken veroorzaakt. ,,Geen mishande
ling. Dat is precies de meerwaarde van het sa
menvoegen van die verschillende expertises."
Er is veel te veel kokervisie, vindt ze. Dat
moet anders. Het begint bij de melding van
dierenartsen, die doen dat veel te weinig. Net
als de politie, die gevallen van dierenmishan
deling te vaak als eigendomsvernietiging regis
treert, waardoor ze niet zichtbaar zijn. Bij die
renartsen is er angst dat eigenaren verhaal ko
men halen. Of ze beroepen zich op hun ver
trouwensband, wat flauwekul is, vindt ze:
,,Lekker makkelijk.'' Of ze vinden het te veel
werk, vinden dat het niet hun taak is.
Achter de voordeur
Pas sprak ze een dierenarts die zeker vijf geval
len kende, ze vroeg of-ie ze gemeld had, maar
dat had hij niet. ,,Daar schrik ik van. Want het
is juist wel hun taak. De dierenpolitie mag ach
ter de voordeur kijken en kan meteen zien hoe
de rest van het gezin erbij loopt. Er is dan ten
minste een dossier. Het is van het grootste be-
lang dat dierenartsen, Veilig Thuis, psycholo
gen en de politie met elkaar praten, want dan
kun je erge dingen voorkomen." Endenburg
weet uit onderzoek dat er in 70 procent van de
gevallen van dierenmishandeling ook sprake is
van kindermishandeling of nog erger. Uit on
derzoek blijkt dat veel seriemoordenaars die in
Amerika in de gevangenis zitten, begonnen
met het mishandelen van een dier.
Maar het gaat niet altijd van kwaad tot erger,
uit Nederlands onderzoek blijkt dat dierenmis
handeling voortkomt uit ander afwijkend ge
drag. Het kan onderdeel zijn van huiselijk ge
weld, kindermishandeling en inbraken. Zo had
Endenburg een jongen van 13 in haar psycholo
giepraktijk die zijn kat had overgoten met ben
zine en in de brand stak omdat hij benieuwd
was hoe lang het beest zou branden. ,,Voor mij
is dat meteen een rode vlag. Daar is meer aan
de hand thuis.''
Haar verschillende expertises zijn zowel een
voor- als een nadeel. ,,Overal waar ik ben, hoor
ik niet," lacht Endenburg. Het maakt dat ze
overal kan rondkijken. ,,Bij psychologie zeggen
ze: jij bent al zo lang bij diergeneeskunde, jij
hoort niet meer hier, hoor." Ze geeft lezingen
bij Veilig Thuis, ze is gezondheidszorgpsycho
loog, maar toch geen 'gewone'. Bij de politie
kennen ze haar ook steeds beter, ze probeert de
schakel van de oplossing te zijn, door te blijven
roepen: we moeten het samen oplossen, want
in je uppie gaat het niet lukken.
Nienke Endenburg groeide op in Rotterdam.
Als kind had ze al iets met beestjes, maar ze
was de enige in het gezin. Dus zat ze elk week
end bij haar opa en oma in Hoenderloo, die
hadden een sint-bernard en zij reed er paard.
Het is de boerderij waar ze inmiddels veertig
jaar woont en waar haar kinderen opgroeiden.
In het weiland staan haar paarden.
Een vreemde eend in de bijt, dat is een beetje
the story of her life. Dolgraag wilde ze dierenarts
worden, maar ze werd uitgeloot. Dus ging ze
pedagogiek en psychologie doen en schreef ze
haar scriptie over mens-dierrelaties. Iemand
van de faculteit diergeneeskunde vroeg of ze er
niet op wilde promoveren. ,,Promoveren, ik
had geen idee, ik was 23. Al had ze me gevraagd
'wil je hier de toiletten schoonmaken', dan had
ik ook ja gezegd. Ik werk er nu ruim 34 jaar." Ze
ging lesgeven aan dierenartsen over mens-
dierrelaties.
Een veelgevraagd nationaal en internationaal
spreker is ze, al ligt het allemaal even stil van
wege corona, net als het onderwijs op de uni
versiteit. Soms hoort ze eerstejaars verzuchten
dat ze geen humane geneeskunde zijn gaan
doen omdat ze niet zo van mensen houden,
maar dan houdt zij haar hart al vast. ,,Als die
renarts heb je juist met mensen te maken, par
ticulieren, maar ook boeren. Het is een zwaar
beroep. Van de afgestudeerden uit Utrecht is
binnen vijfjaar 50 procent burned out. Dat vind
ik heel erg." Veel mensen denken dat dieren
arts zijn een 'leuk beroep' is en dat je alleen
maar cavia's aan het knuffelen bent. Maar er
zijn naast de burn-outs veel zelfmoorden, weet
ze, veel vaker dan in andere professies.
,,Dat komt door de moeilijke beslissingen die
ze moeten nemen, ze zien veel leed bij dieren
ZATERDAG 12 JUNI 2021 GO
'Dierenartsen
moeten vaker
mishandeling
melden'
PHAEDRA WERKHOVEN
Een lelijk toegetakelde hond en
een eend met een pijl uit een
kruisboog door zijn snavel.
FOTO'S CHRIS VAN KLINKEN, ANP
