II
Ondanks heibel over Omtzigt gelooft Rutte nog altijd in stabiel CDA
4
FORMATIE PERIKELEN
De al lang sluimerende tweespalt in
het CDA is met een grote knal ontploft.
Partijprominenten proberen de boel bij
elkaar te houden, maar vrezen voor een
breuk.
Ook dit gaan we weer oplossen.
CDA-leider Wopke Hoekstra pro
beert optimisme uit te stralen als
hij wordt opgevangen door een hele
rij camera's, een dag nadat Omt-
zigts aanklacht tegen de partijlei
ding en CDA-cultuur uitlekte. Al
moet Hoekstra ook erkennen: ,,Dit
is echt vervelend en heel beschadi
gend.''
Sinds donderdagavond is voor ie
dereen pijnlijk duidelijk dat er een
enorm gat gaapt tussen Hoekstra en
zijn nummer twee. Tijdens de cam
pagne was al zichtbaar dat de twee
bepaald geen team vormden. Maar
dat werd hardop ontkend. Toen
Omtzigt overspannen thuis kwam
te zitten, werd demonstratief door
Hoekstra en andere CDA-toppers
gesproken over 'Onze Pieter'.
CDA-bewindslieden verwijzen
naar de evaluatiecommissie-Spies
die Omtzigts rapport zal beoorde
len en meenemen. Staatssecretaris
Mona Keijzer 'had gehoopt dat Pie-
ter wat meer rust had genomen'.
Minister Hugo de Jonge suggereert
dat de commissie wel eens met 'iets
andere conclusies' kan komen dan
Omtzigt.
Het vaderlijke 'Onze Pieter' was
daarbij niet meer te horen.
In het rapport dat Omtzigt op
stelde, schrijft hij onverbloemd alle
grieven van zich af. Hij voelt zich al
jaren tegengewerkt door de partij
top, vindt dat hij is gepasseerd voor
het lijsttrekkerschap, is het oneens
met allerlei beslissingen van Hoek
stra en suggereert dat sponsoren il
legale invloed hadden op het ver
kiezingsprogramma. Partijvoorzit-
ter Marnix van Rij zocht donder
dagavond al meteen contact met
Omtzigt om te kijken of de brokken
nog gelijmd kunnen worden. Al
lijkt dat een bijna onhaalbare mis
sie, erkennen CDA'ers uit allerlei
lagen van de partij. Iedereen vraagt
zich af of Hoekstra en Omtzigt
hierna nog wel samen door kunnen
of dat dit tot een mogelijke scheu
ring leidt. Omtzigt is populair en
heeft een grote achterban.
,,We kijken naar een ongeluk
waarvan we nog niet weten hoe het
afloopt, maar de schade is nu al
groot'', zegt een prominente
Haagse CDA'er. ,,Het is heel lastig
om hier nog uit te komen als je in
één club zit'', zegt ook een provin
ciaal bestuurder. ,,Maar het kan wel.
Vergeet niet: Omtzigt heeft ook een
enorm loyale kant, anders was hij al
25 keer vertrokken, hè.''
Wierook
Oud-minister Ben Bot is niet bang
iets on the record te zeggen: ,,De man
zit ziek thuis'', zegt hij. ,,Maar de
partij moet zich niet laten gijzelen.
Omtzigt heeft alle wierook gehad
die hij verdiende, maar dit ontploft
in zijn gezicht. Als ik in zijn schoe
nen stond, zou ik bedenkingen
hebben bij een terugkeer in de frac
tie. Als hij weer wil meedoen, dan
wel con amore!''
Omtzigt heeft ook alle
wierook gehad die hij
verdiende, maar dit
ontploft in z'n gezicht
Maar er zijn ook CDA'ers die juist
blij zijn dat Omtzigt zijn frustraties
en kritiek op papier heeft gezet. Dit
zijn geen incidenten, schetst een
lokaal bestuurder: ,,Waar hij tegen
aan loopt in Den Haag, is waar wij
in lokale afdelingen ook tegenaan
lopen. Er is een kliek op het partij
bureau die alles bepaalt.'' Een ander
wijst erop dat er al sinds 2010 'rot in
de partij' zit. ,,Dit rapport van Omt-
zigt staat echt voor een groter pro
bleem'', zegt hij. ,,De partij is ge
kaapt door de rechts-conservatieve
vleugel. En wie het daar niet mee
CDA-leider Wopke Hoekstra:
,,Dit is echt vervelend en heel
beschadigend.'' foto robin utrecht
eens is, moet maar opdonderen. Zo
was Chris van Dam een goed Ka
merlid. Maar omdat hij zich hard
maakte voor het kinderpardon,
kreeg hij een onverkiesbare plek.''
In 2010 dreigde het CDA ook al te
scheuren. De samenwerking met
de PVV destijds zorgde voor hoog
oplopende ruzies. Zoals nu Pieter
Omtzigt zich boos maakt over de
koers, was het toen CDA-minister
Ab Klink. Onder druk van de partij
top trok Klink zich uiteindelijk te
rug uit de politiek.
Dat lijkt Omtzigt niet van plan.
,,Al toont hij in zijn rapport aan dat
we nog precies dezelfde afrekencul-
tuur hebben in de partij als in
2010'', verzucht een CDA'er.
Omtzigt wil dat het CDA weer
een partij wordt die midden in de
samenleving staat, schrijft hij. Die
koers-discussie is al zou oud als de
christelijke fusiepartij zelf. Een deel
van het CDA vindt dat de toekomst
Formatie: stand van zaken
Nee, bezwoer CDA-leider Wopke
Hoekstra, de voor zijn partij pijn
lijke, uitgelekte notitie van kiezers
lieveling Pieter Omtzigt zorgt bij
hem niet voor minder, maar ook
niet voor méér enthousiasme over
de formatie. Ook binnen het CDA
klinkt dat 'Omtzigt' niet is verwe
ven met de formatie. ,,Er wordt niet
geformeerd met de nummer twee
van de partij hè, maar met Wopke
Hoekstra en de fractie."
Ook VVD-leider Mark Rutte ziet
geen vuiltje aan de lucht, bleek na
zijn gesprek met informateur Ma-
riëtte Hamer. Is er een probleem
met de CDA? werd hem gevraagd.
,,Dat geloof ik niet." Is het wel een
stabiele partij? ,,Dat denk ik wel."
En: ,,Het is lastig een meerder
heidskabinet te vormen zonder
deze partij."
Elders op het Binnenhof is men
er minder gerust op: dat het CDA
als ooit zo stabiele bestuurderspar
tij nu in brand staat, kan niet anders
dan de formatie bemoeilijken. Bij
D66 klinkt de vrees dat Hoekstra
zijn hakken in het zand zet en geen
millimeter beweegt richting moge
lijke formatiegesprekken tussen
VVD, D66, CDA, PvdA en Groen
Links - de voorkeurscoalitie van
partijleider Sigrid Kaag.
Maar dat kan juist ook een door
braak forceren, denken anderen.
Hoekstra zou in zijn gesprekken
met informateur Hamer kunnen
aangeven dat zijn partij het al moei
lijk heeft en dat hij daarom écht niet
met twee linkse partijen om de for
matietafel kan - never waste a good
crisis. Saillant in dat verband is dat
Rutte in het formatievlog van de
NOS plots een combinatie van
VVD, D66, CDA en ChristenUnie -
de huidige coalitie - zijn 'voor
keursvariant' noemde. ,,De Chris
tenUnie, daar kunnen we goed mee
werken." Die optie is dan weer een
gruwel voor D66, die na vier jaar
'stilstand' op medisch-ethisch vlak
nu stappen wil maken op het ge
bied van een vrijwillig levenseinde
of meerouderschap. Dat ziet de CU
totaal niet zitten; in de campagne
noemde partijleider Gert-Jan Se-
gers voltooid leven een breekpunt.
Overigens vindt Segers dat zijn par
tij 'als tiende partij' niet aan zet is.
,,Ik kan nog niet zeggen: dit is
morgen het nieuwe kabinet. Maar
dat had ik ook niet verwacht", zei
Hamer na afloop van een week vol
gesprekken. Al die 'omtrekkende
bewegingen' die partijen maken
zijn volgens haar in deze fase nog
'volstrekt logisch'. „Iedereen rekent
twee maanden terug (naar de ver
kiezingen, red.), maar zo lang ben ik
nog niet bezig."
Of het interne CDA-stuk dat op
straat kwam te liggen de formatie
ingewikkelder maakt, 'durf ik niet
te zeggen', zei Hamer. Ze noemt dat
wel 'heel droevig' voor het CDA. ,,Ik
weet hoe vervelend het is als zoiets
in een politieke partij gebeurt."
Ook D66-leider Kaag wilde 'geen
uitspraken' doen over het CDA. Zij
concentreerde zich gisteren vooral
op de inhoud. ,,Er liggen best wel
goede voorstellen op tafel."
zaterdag 12 juni 2021
GO
CDA beeft na ontploffing
Niels Klaassen
Hans van Soest
Den Haag
- Ben Bot, oud-minister
In de toch al moeizaam verlo
pende kabinetsformatie zorgt
de onrust binnen het CDA over
de uitgelekte Omtzigt-notitie
voor een nieuwe complicatie. De
VVD ziet geen probleem en
lonkt naar de ChristenUnie.
Hanneke Keultjes
Laurens Kok
Den Haag
