'Dit noem je een olijfcleurige huid. Je kunt zien dat Naeeda's
gezicht nu een lelijke kleur heeft. Dat komt omdat een olijf
kleurige huid in de winter lelijk is en in de zomer mooi.'
Vernederd worden ten overstaan van een hele
groep - Naeeda Aurangzeb (47) is niet de
enige Nederlander van kleur die het mee
maakt. Maar zeker op jonge leeftijd zijn zulke
'onschuldige' opmerkingen ingrijpend.
'Ik denk dat de juf iets wilde uitleggen over
verschillende huidskleuren en het niet per se slecht
bedoelde. Alleen gaf ze er ook een oordeel bij: dat het
lelijk was. Dat heeft een diepe wond geslagen. Tot twee
jaar geleden dacht ik elke keer als het herfst werd: nu
word ik weer lelijk.'
In 365 dagen Nederlander laat Aurangzeb zien hoe
mensen van kleur in Nederland worden bejegend. Voor
elke dag geeft ze een situatieschets, zonder commentaar,
zonder verhaal eromheen. Hiermee wil ze laten zien
wat niet-witte Nederlanders over zich heen krijgen aan
beledigingen, (onbewuste) vooroordelen, pijnlijke grappen,
onwetendheid, onaardige opmerkingen en soms ook
openlijk racisme. Van de bakker tot de hoogleraar, van
collega's tot gasten in het radioprogramma, van politici
tot de buurman op de hoek - zelfs van vrienden. 'Het is
een boek dat ik liever niet had willen schrijven, maar
geschreven móést worden.'
'Ik hoor vaak witte Nederlanders zeggen: 'Er is geen
racisme in ons land. Geef dan eens een voorbeeld.' Dan
sta je daar als enige gekleurde persoon op een verjaardags
feestje met dertig man om je heen. 'Ja, geef eens een voor
beeld!' En als je dan niet direct iets kunt antwoorden, dan
zullen er wel geen voorbeelden zijn. Ook hoor ik vaak dat
'wij' geduld moeten hebben. Ik heb al 44 jaar, 365 dagen
per jaar, geduld. De discussie in Nederland gaat al snel
over de vraag of iemand wel of geen racist is. Dat woord
gebruik ik zelf dan ook vrijwel nooit. De mensen in mijn
boek die de beledigende opmerkingen maken zijn geen
schurken. Het zijn heel gewone mensen, van de bloemist
tot de politieagent en alles daartussen. En helaas zijn het
ook heel alledaagse opmerkingen. Niemand van deze
mensen heb ik geslagen, uitgescholden of bespuugd.
Niettemin word je als Nederlander van een immigratie
achtergrond wel overal en altijd ongevraagd beledigd,
belachelijk gemaakt, slecht behandeld, of het nou bij de
bushalte is, in een winkel, op je werk of op de verjaardag
van een vriendin. Ik voel me nergens echt veilig.'
'Al die opmerkingen lijken op zichzelf staand misschien
klein, maar het gaat om de opeenstapeling. Er wordt
steeds een beetje gif in je water gedaan. Uiteindelijk drink
je een grote gifoeker leeg. Een vriendin zei: nu heb je het
opgeschreven en ligt het achter je. Nee, was het maar zo.
Morgen gaat het gewoon verder, elke dag komt er nieuw
gif bij. Dat maakt mijn enthousiasme kapot. Ik heb het
gevoel dat ik langzaam mijn glans verlies. Zo besefte ik
een tijd geleden dat ik nooit meer armbanden draag. Voor
een Zuid-Aziatische vrouw voelt geen armbanden dragen
naakt; een gemiddelde vrouw heeft er minimaal zes. Maar
toen ik ze droeg, werd ik er vaak op aangesproken. 'Jullie
houden zo van blingbling, hè?' Het mag ook geen geluid
maken, want dat vinden we in Nederland vervelend.
Hetzelfde geldt voor het dragen van kleurrijke kleding.
Na de zoveelste opmerking durfde ik niet zoveel kleur
meer te dragen. Ik leverde steeds meer van mezelf in.
Het gewicht daarvan voel ik in mijn hart. Maar witte
medemensen zien niet hoe ik steeds verder in een hoek
word gedrukt en steeds meer van mijn identiteit moet
afleggen.'
Eindredacteur: 'Je moet als radiopresentator een autonome
persoonlijkheid hebben.'
Ik: 'Oké...'
Eindredacteur: 'Jij hebt vanuitje cultuur natuurlijk niet
geleerd wat autonomie is. Dat wordt nog lastig voor jou.'
'Ja, op mijn werk op de redactie in Hilversum heb ik wel
de grootste gifoeker leeggedronken. Daar zit de grootste
pijn en desillusie. Journalisten leren objectief te zijn,
boven de partijen te staan. Aan de goede kant. Ons vak
gebied pretendeert er voor iedereen te zijn, onbevooroor
deeld naar onze medemens te kijken en de waarheid recht
te doen. Dat gebeurt niet.
Een regisseur van een van de grootste programma's van
Nederland zei een paar keer tegen mij: 'Er is geen racisme
in Nederland!' Hij wil koste wat kost blijven geloven wat
hij gelooft. Nu we het erover hebben, voel ik me meteen
misselijk worden door het enorme verdriet en zou ik het
liefste willen huilen.'
'Vaak wel, maar ik wil ook niet steeds degene te zijn die de
harmonie verbreekt. Soms kwam ik er later nog een keer
MEZZA 31
BIOLOGIEDOCENT TEGEN DE KLAS
Veel wide Nederlanders zijn ervan overtuigd dat het in ons
land wel meevalt met discriminatie. Uw boek toont een
ander beeld.
Wat doet dat met iemand?
NTR-WERKOVERLEG, HILVERSUM
Bij de programma's die u presenteerde werd u door
de gasten meer dan eens aangezien voor een stagiaire.
Ook uw collega-journalisten blijken verrassend veel
vooroordelen te hebben.
Sprak u daar uw collega's op aan?
