EUWS 11
MH17 PROCES
Drie dagen
lang besprak
de rechtbank
het enorme
onderzoeks
dossier naarde
crash van vlucht
MH17. Het leverde
een nauwgezette
reconstructie op
van een onderzoek
in een geopolitiek
wespennest.
Na ruim een jaar van
voorbereidende zit
tingen ging het
MHi7-proces deze
week eindelijk in
houdelijk van start. Normaal be
spreekt de rechtbank dan de in
houd van het dossier met de ver
dachten. Maar omdat die verdach
ten (een Oekraïner en drie Rus
sen) weigeren te komen, lazen de
rechters dagenlang de hoofdpun
ten uit het dossier voor.
Wat weten
we nu meer?
Dat ontkennen dat er op en rond
17 juli 2014 een Buk-raket in Oost-
Oekraïne was toch echt geen zin
meer heeft. Naast de foto's en vi
deo's die er van het transport van
die Buk-installatie zijn, zijn er nu
ook nog meer afgeluisterde tele
foongesprekken openbaar ge
maakt waarin de verdachten uit
gebreid over een Buk spreken. De
komst van zo'n installatie is zelfs
'de enige hoop' van de separatisten
tegen de Oekraïense luchtmacht,
zegt verdachte Doebinski. Ook
spreken ze over het vervoer van de
raketinstallatie. De vier mannen
hebben allemaal leidinggevende
functies in de milities van de pro-
Russische separatisten in het ge
bied.
Op het moment dat vlucht
MH17 van de radar verdwijnt, is
verdachte Chartsjenko (bijge
naamd De Mol) zelfs vlakbij de
Buk-installatie, zo concludeert het
OM. Telefoons die aan hem wor
den toegeschreven, stralen op dat
moment gsm-masten aan in het
dorp bij de vermoedelijke afvuur-
locatie. De andere drie verdachten
zijn op dat moment elders in
Oost-Oekraïne, maar vooral Doe-
binski heeft veel contact met
Chartsjenko en geeft hem op
drachten waar de Buk-installatie
heen moet.
Spectaculair nieuws was er de
afgelopen dagen niet, er kwam
vooral meer achtergrond bij infor
matie die al eerder naar buiten is
gekomen op persconferenties van
het Joint Investigation Team (JIT),
het internationale team dat onder
zoek deed naar de crash.
Wel nieuw: getuige S21, een
strijder van de separatisten, blijkt
te hebben verklaard over de be
manning van de Buk-installatie.
S21 begeleidde de Buk, na het
neerschieten van MH17, richting
Rusland. In de trailer waarop de
Buk staat, ziet hij een civiele
chauffeur en 'twee militairen', die
volgens hem de bemanning van de
Buk vormen. Wie die twee man
nen zijn, weten we niet. Net zoals
we niet weten wie het bevel tot
vuren gaf.
Welk bewijs ligt er?
In het dossier van 65.000 pagina's
zitten tientallen getuigenverkla-
Getuige X48 zag de
Buk-installatie, een
raketspoor en een
vliegtuig neerstorten
ringen, foto's en video van het
transport van de Buk en talloze
(door de Oekraïense geheime
dienst) afgeluisterde telefoonge
sprekken van voor, tijdens en na
de crash.
Twee van de belangrijkste getui
gen zijn X48 en M58. X48 heeft te
gen de politie verklaard dat hij de
Buk-installatie in het veld zag
staan, een raketspoor zag en een
vliegtuig uit de lucht zag vallen.
,,Een nader verhoor van X48 blijkt
vanwege zijn veiligheid niet mo
gelijk", stelde de rechtbank. M58
een Russische vrijwilliger die
meevocht aan de kant van de sepa
ratisten, was volgens eigen zeggen
vlakbij de Buk-installatie en zag
de raket toen hij werd afgevuurd.
,,Ze zeiden dat hij was afgevuurd
door de onzen.'' M58 zit nu ver
moedelijk in een getuigenbescher
mingsprogramma.
Ook heeft het onderzoeksteam
kosten noch moeite gespaard: er
zijn twee tests gedaan met Buk-ra-
ketten om te kijken of de schade
op het wrak van MH17 overeen
komt met de schade die een Buk-
raket aanricht. Het antwoord
daarop is ja. Twee onderzoeksin
stellingen berekenden aan de hand
van de schade ook nog de richting
van waaruit de raket moet zijn af
geschoten. Almaz Antey, de Russi
sche fabrikant van de Buk-raket,
deed dat zelf ook. Het bedrijf
kwam tot een andere vermoede
lijke afvuurlocatie.
Wat viel er
nog meer op?
Hoe ongelooflijk ingewikkeld en
gevoelig dit proces is. Ingewikkeld
omdat er veel desinformatie en ge
brek aan medewerking is. Zowel
de Amerikanen als de Russen wei
geren (gevoelige) informatie te ge
ven waar de onderzoekers om
hebben gevraagd. Beelden die de
Russen wel aanleverden, zijn mo
gelijk gemanipuleerd. Experts stel
den dat uit compressiewaarden
blijkt dat op foto's van een land-
bouwveld mogelijk afbeeldingen
van Oekraïense voertuigen zijn
geplakt. Ook bleek uit de metadata
dat het beeld door Adobe Photo
shop was gehaald.
Uit het dossier blijkt ook dat de
separatisten eerst blij zijn dat een
vliegtuig is neergeschoten. Als
blijkt dat het niet om een Oekra-
ïens gevechtsvliegtuig gaat, maar
om een passagiersvoertuig is er
paniek. Doebinski zegt in een ge
tapt gesprek tegen Girkin, een an
dere verdachte, dat 'een Oekraïens
vliegtuig de Boeing neerschoot en
wij daarna de Oekraïner'. Girkin
antwoordt dat hij daar weinig van
gelooft. Een wrak van zo'n tweede
vliegtuig is niet gevonden.
Het zegt ook iets over de gevoe
ligheid van het proces. De recht
bank stelde meerdere keren dat de
bevindingen die ze drie dagen
lang oplas, de bevindingen van de
onderzoekers zijn en nog niet die
van de rechtbank. ,,Wij komen pas
tot ons oordeel in het vonnis." De
rechtbank weet: de hele wereld
kijkt mee, ze wil voor alles voorko
men dat ze ervan wordt beschul
digd al een oordeel te hebben ge
veld.
Hoe nu verder?
Volgende week reageert het OM
op de bespreking door de recht
bank, de advocaten van verdachte
Poelatov (de enige verdachte die
zich laat verdedigen) reageren pas
later. Alle vier de verdachten ont
kennen sowieso en zeggen nooit
betrokken te zijn geweest bij het
afvuren van een Buk.
In september volgt het spreek
recht van de nabestaanden, zeker
76 nabestaanden zullen dan in de
rechtbank vertellen over het leed
wat hun familieleden is aange
daan. In november komt het OM
dan met strafeisen tegen de ver
dachten, de vier worden verdacht
van betrokkenheid bij de moord
op de 298 inzittenden van MH17.
Wanneer de rechtbank een uit
spraak zal doen in de zaak, is nog
onbekend.
vrijdag 11 juni 2021
GO
Getuige S21 ziet Buk-raket, die
De Mol moet laten verdwijnen
Koen Voskuil
Cyril Rosman
Schiphol
Hendrik Steenhuis, voorzitter
van de rechtbank, bekijkt op
vliegbasis Gilze-Rijen de recon
structie van het in 2014 neerge
schoten MH17-toestel. foto anp
