WERK
Wat alsje baas een egoïstische manipulator
Je hoeft helemaal niet
terug naar 'normaal'
Schadebehandelaar
1
18
Je brein op het werk
Verdeeldheid zaaien op de werkvloer, successen van anderen
claimen, loze beloftes doen en zelfs fraude. Een narcistische
manager kan een grote, negatieve impact hebben op de sfeer
en prestaties op de werkvloer. Alice Vlottes, psycholoog en
narcisme-expert, schreef er een boek over.
De laatste tijd ver
schijnen er allemaal
berichten dat we
moeten oppassen
met teruggaan naar
'normaal'. Zouden we zomaar
weer vijf dagen per week naar
kantoor gaan, vrijmibo's hou
den en alle feestjes afstruinen,
dan frituren we zogenaamd
ons brein.
Nu geloof ik daar niet zo in.
Ten eerste zullen er volop
mensen zijn die dolblij zijn
dat er weer prikkels zijn. Ein
delijk weer nieuwe avonturen
en adrenaline door de aderen.
Mensen die prikkelgevoeliger
zijn en de lockdowns juist
heerlijk rustig vonden, zullen
in het begin misschien wat
vaker moe zijn, maar je kiest
natuurlijk zelf hoeveel prik
kels je wilt.
Net zoals je met je ogen tegen
het licht knijpt als je uit een
donkere kamer komt, zo laat je
lichaam heus wel weten dat
het meer wil slapen of uit de
drukte wil. Zeg gewoon nee
tegen die borrel, wees kritisch
met vergaderingen en trek je
zonodig wat vaker terug in
stilte. Ik denk niet dat je brein
het probleem is, het probleem
zijn de anderen. De sociale
druk van alles weer 'moeten'.
Het goede nieuws is: je hoeft
helemaal niet terug naar de
situatie voor corona. Bij grote
levensveranderingen, zoals
nu, kun je makkelijker nieuw
gedrag ontwikkelen, ontdek
ten onderzoekers van de Uni
versiteit van Bath. Ze noemen
dit het discontinuïteitseffect.
Zij gaven achthonderd men
sen handvatten om minder
water en energie te verbrui
ken, duurzamer te reizen of
minder voedsel te verspillen.
De helft was net verhuisd, een
situatie vol veranderingen, en
juist zij konden nieuw gedrag
het beste volhouden.
Komende tijd richten we ons
dagelijks leven opnieuw in en
hebben we de unieke kans om
dingen anders te doen dan
voor corona. Misschien heb je
ontdekt hoeveel tijd je be
spaart als je niet in de file
staat, hoe fijn het is om rustig
een gezonde lunch te eten,
ben je uitgeruster nu je meer
stilte om je heen hebt of leef je
erg op van buiten zijn en af en
toe een wandeloverleg. Terwijl
de wereld opengaat, kun jij
opnieuw kiezen wat je wel en
niet wilt. En met een beetje
geluk heeft ook je werkgever
het idee gekregen dat dingen
die we normaal vonden, mis
schien niet zo normaal zijn.
Wat doet een
Wat is het leukste aan je baan?
,,Dat ik snel voor resultaat kan zorgen. Bijvoor
beeld dat er anderhalf uur na een incident al
een schoonmaakbedrijf aan de slag kan.''
Lijkt dit je wat?
Kijk voor vaca
tures op de
site van deze
krant bij /werkt
Een narcist is, simpel
gezegd, een egoïstische
manipulator, een wolf in
schaapskleren. Toch is hij
- het overgrote deel van
de narcistische managers is man -
niet zo makkelijk te herkennen.
Dat blijkt uit onderzoek van psy
choloog Alice Vlottes.
Zelfs doorgewinterde selecteurs
prikken daar bij sollicitaties niet
doorheen. Juist omdat narcisten
zo'n vlotte babbel hebben, charis
matisch zijn en intelligente plan
nen beschrijven. Het duurt min
stens een half jaar voordat de eer
ste problemen aan het licht ko
men. Vlottes: ,,Maar het kan ook
jaren duren.'' Vaak is het iemand
uit de omgeving die erop wijst.
,,Ofje herkent het omdat je er eer
der mee te maken hebt gehad.''
Toch is het belangrijk de narcist
snel te herkennen, zodat je je er
beter tegen kunt wapenen. ,,Een
narcist kan je beschadigen. Hij
maakt je onzeker, je voelt je door
zijn gedrag minderwaardig. Als je
doorhebt dat je met een narcist te
maken hebt, is het makkelijker om
afstand te bewaren en zijn opmer
kingen niet tot je door te laten
dringen.''
Donald Trump is een standaard
voorbeeld van zo'n narcistische
manager, zegt Vlottes. ,,Hij blijft
geloven in zichzelf, praat op een
bizarre manier over vrouwen en
een groot deel van zijn personeel
hield het niet lang met hem uit.''
Werk jij samen met een
narcist? Zo ga je daar het
beste mee om:
TIP 1
Weet wanneer je
'gegaslight' wordt
'Omdat je een lekker smoeltje
hebt, heb ik je graag in mijn omge
ving.' Dat is typisch iets dat een
narcistische manager tegen een
werknemer kan zeggen. Het lijkt
een compliment, maar tegelijker
tijd word je vernederd. Een mani
pulatietechniek die je in verwar
ring achterlaat. ,,Dat heet gasligh-
ting", zegt Vlottes. Die term komt
uit de Amerikaanse film Gaslight
(1944). Daarin is een charmante
man voortdurend bezig zijn
vrouw psychisch te verzwakken,
terwijl hij doet of hij van haar
houdt. Zo draait hij stiekem de
gastoevoer van de lampen lager en
'Je baas heeft zelf
geen last van zijn
narcisme. Hij is juist
tevreden met zichzelf'
zegt, als ze daarover begint, dat zij
zich vergist. Zij twijfelt steeds
meer aan zichzelf en wordt gek.
Narcistische managers gebrui
ken de techniek ook tijdens verga
deringen. ,,Door zijn behendige
verbale kwaliteiten heb je dat wel
licht niet door. Maar als je daarna
op de gang staat, denk je: waarom
houd ik hier zo'n raar gevoel aan
over?'' Het boek van Vlottes is een
vervolg op haar eerdere boek over
narcisme in relaties. ,,Narcisten
zorgen in de thuissituatie voor een
hoop gedoe. Ik vermoedde dat dat
ook gold op het werk. Dat bleek
inderdaad het geval te zijn.''
TIP 2
Zet alles op papier
Ongeveer 1 procent van de Neder
landers heeft narcisme. Volgens
schattingen van hoogleraar Man
fred Kets de Vries heeft echter 20
procent van de ceo's een geeste
lijke stoornis, waaronder nar
cisme. Vlottes adviseert werkne
mers zo veel mogelijk op te schrij
ven. Een narcist blinkt uit in het
maken van vage afspraken en be
loftes en daardoor zijn jouw pres
taties nooit goed genoeg. Door
duidelijke afspraken over je eigen
werk zwart-op-wit te zetten, lig
gen die vast. ,,Daar kan hij je dan
niet meer op pakken.''
Opschrijven heeft een tweede
r
t J
DONDERDAG 10 JUNI 2021 PC
Neuropsycholoog Chantal
van der Leest bekijkt onze
gedragingen op de werkvloer:
wie of wat bepaalt onze
dagelijkse beslissingen?
LOUIS SCHENKEL (42) is bouwkundig scha
debehandelaar bij MainPlus Schadeherstel.
Wat doe je precies voor werk?
,,Ik ben de schakel tussen klanten die een
schade melden en de schadeherstellers.''
In samenwerking met Nationale Vacaturebank
Zo overleef je
een narcistische
manager
MARJOLEIN KOOYMAN
- ALICE VLOTTES