II
Van Lienden afgewezen voor plek op CDA-kieslijst
NIEUWS 3
Hoofd Andy Kraag van de Lande
lijke Recherche voelt zich al maan
den als een kind in de snoepwinkel.
,,We zijn de boeven weer te slim
af', dacht hij vaak toen hij de mil
joenen berichten voorbij zag ko
men die criminelen elkaar stuur
den via het Anom-netwerk. ,,Ze
zijn opnieuw in onze val getrapt.
Dat geeft een heel comfortabel ge
voel."
Rechercheurs wisten dankzij een
goed beveiligde app op telefoons
die ze zelf verspreidden, precies wat
criminelen tegen elkaar zeiden, wie
dat zei, wanneer en waar. Ze zagen
foto's van drugs verstopt in fruit
voorbij komen, hoorden over
moordplannen. Over drugslijnen
met Australië. ,,Het was alsof we
een politiesensor op de crimineel
hadden geplakt en wij rustig kon
den meekijken wat ze deden. Meer
controle kan je bijna niet krijgen",
zegt Kraag.
Alternatief
Anom komt bij de Nederlandse po
litie in beeld als rechercheurs in
2019 een ander goed beveiligd net
werk - EncroChat - weten binnen
te dringen en daar maandenlang
kunnen meelezen wat criminelen
elkaar te vertellen hebben. ,,We
wisten dat als EncroChat offline
gaat, criminelen op zoek zouden
gaan naar een alternatief. Daar wil
den we op inspelen", zegt Kraag.
De Nederlandse politie legt con
tact met de FBI. De Amerikanen
werken al sinds 2018 aan een eigen
platform om versleutelde berichten
te kunnen versturen, en krijgen
daarbij hulp van een informant uit
de wereld van de cryptotelefoons.
Deze man helpt niet alleen met het
bouwen van de app, maar heeft ook
goede contacten bij verkopers van
deze extra beveiligde telefoons en
krijgt hen zover de app te installe
ren.
Als in 2020 het nieuws naar bui
ten komt dat EncroChat door de
politie is gekraakt en daarna ook de
versleutelde berichtendienst Sky
op zwart gaat, denken criminelen
slim te zijn en wijken ze massaal uit
naar het op dat moment in hun
ogen meest betrouwbare alterna-
Ze zijn opnieuw in
onze val getrapt.
Dat geeft een heel
comfortabel gevoel
tief, Anom. Ze hebben dan alleen
nog geen idee dat de politie zelf de
geïnstalleerde app heeft gebouwd
en dus alle berichten kan meelezen.
In korte tijd stijgt het aantal ge
bruikte telefoons wereldwijd tot
12.000. In Nederland lopen er 1200
mensen rond met zo'n telefoon die
overigens niet goedkoop is. Een
abonnement kost 3000 euro per
jaar. Rechercheurs en analisten
draaien overuren om de miljoenen
tekstberichten, foto's en video's te
lezen. Een speciale zoekmachine
helpt ze misstanden op te sporen en
criminele netwerken in kaart te
brengen. Alleen weten ze dan nog
niet wie de daadwerkelijke gebrui
kers zijn van de telefoons. ,,In alle
heimelijkheid hebben alle observa
tieteams volle bak gedraaid om ge
bruikers te identificeren", zegt
Kraag.
Uiteindelijk leidt dat in Neder
land tot 49 arrestaties, de ontman
teling van 25 drugslaboratoria en de
inbeslagname van 2,3 miljoen euro.
Dat lijkt niet veel als er 1200 crimi
nelen zo'n telefoon gebruikten.
Maar volgens Kraag is het aantal
niet belangrijk. ,,Het gaat erom wie
nu vastzitten. Dat zijn niet alleen
de uitvoerders, maar vooral ook
veel hoofdrolspelers en sleutelfigu
ren. Daarom geeft dit zo'n klap aan
de onderwereld."
En volgens Kraag blijft het hier
niet bij. ,,Die berichten zijn niet
weg. We zijn nog volop aan het re
chercheren."
Of de arrestaties ook bij de rech
ter standhouden, moet nog blijken.
Maar volgens Kraag heeft de politie
niets verkeerds gedaan en is hier
geen sprake van bijvoorbeeld uit
lokking. ,,We hebben niemand ge
vraagd om misdrijven te plegen. Ze
deden dat uit zichzelf. Alleen de
grote fout die ze maakten, is dat ze
daarbij ons platform gebruikten. En
wij hebben wel de bevoegdheid om
zoiets te maken."
Wereldwijd zijn er inmiddels
800 arrestaties verricht, is er 8000
kilo cocaïne in beslag genomen,
22.000 kilo cannabis en 2000 kilo
amfetamine. Ook namen agenten
250 wapens in beslag en meer
dan 48 miljoen dollar (39,4 miljoen
euro). Maar liefst zestien landen
werkten mee aan de politieopera-
tie.
Van Lienden, het ministerie van
Volksgezondheid en het CDA lig
gen zwaar onder vuur vanwege de
megamondkapdeal die hij vorig
jaar april sloot met de overheid. Van
Lienden toucheerde zelf 9 miljoen
euro, een 'onuitlegbaar hoog be
drag', erkende hij zondag bij Buiten
hofnadat hij zich eerst een jaar lang
als nobele weldoener tijdens de co
ronacrisis had geprofileerd.
Een goed ingevoerde bron bij het
CDA heeft gisteren verklaard dat
Van Lienden vorig jaar heeft gesol
liciteerd voor het CDA-Kamerlid-
maatschap, maar dat 'hij is afgewe
zen'. Een andere ingewijde uit de
partijtop zegt: ,,Hij was in de race,
maar uiteindelijk ging iemand in
het bestuur ervoor liggen." Dat is
achteraf gezien 'helemaal een juiste
inschatting', aldus deze bron opge
lucht. ,,Hij was vrij overtuigd van
zijn eigen kunnen", zegt een andere
partijprominent. Sywert van Lien-
den zelf 'wil er niks over zeggen',
maar rept alleen van een 'onjuiste
versie' van de feiten.
De mondkapaffaire plaagt, behalve
het ministerie en Van Lienden zelf,
vooral het CDA. Van Lienden
schreef mee aan het partijpro
gramma, had geregeld contact met
CDA'ers - hij appte met de adviseur
van minister Hugo de Jonge en ook
met De Jonge zelf.
CDA'ers zijn niet te spreken over de
teksten van Van Lienden. ,,Dit heeft
niks met onze partij te maken",
zegt een bron. ,,Hij smeert van alles
en iedereen wat aan. Terwijl hij de
gene was die fout zit: hij presen
teerde zich als filantroop terwijl hij
gewoon een slimme deal maakte."
Bij Buitenhof zei Van Lienden
zondag nog dat hij de megawinst
had gemeld bij de Integriteitscom-
missie van de partij. Die commissie
ontkent op de hoogte gesteld te
zijn, het partijbestuur werkt nu wel
aan een tijdlijn met daarin informa
tie over 'wie wat wanneer precies
wist', zegt een ingewijde. Volgende
week moet de tijdlijn klaar zijn.
Ondertussen heeft minister voor
Medische Zorg Tamara van Ark
(VVD) extra huiswerk van de
Tweede Kamer meegekregen. De
minister laat een 'onafhankelijke,
externe partij' de levering onder de
loep nemen. Het kabinet heeft
daarna toch nog heel wat uit te leg
gen: waarom ging de overheid in
zee met Van Lienden terwijl het
Landelijk Consortium Hulpmidde
len uiterst kritisch was? En hoe
kwam Van Lienden in het inkoop
centrum terecht?
woensdag 9 juni 2021
GO
Raymond Boere
Utrecht
- Andy Kraag, hoofd recherche
Mondkapimporteur Sywert van
Lienden was vorig jaar in ge
sprek over een prominente plek
op de CDA-kieslijst. Maar die
kandidatuur ging niet door na
een blokkade vanuit het
bestuur.
Jan Hoedeman
Niels Klaassen
Den Haag
Sywert van Lienden wilde de
Tweede Kamer in. foto dha
