1
7
MH17 MEGAPROCES
Het MH17-proces is al
ruim een jaar bezig,
maar begint vandaag
eigenlijk pas echt, met de
inhoudelijke behandeling
van de zaak: de moord
op de 298 inzittenden
van Malaysian Airlines
vlucht MH17 op 17 juli
2014. Drie dagen lang zal
de rechtbank praten
over de belangrijkste
bewijsstukken in het
megadossier.
Een uiteengereten vliegtuig in een
veld zonnebloemen. Lichamen en
bagage verspreid over honderden
meters. Een lange stoet van rouw-
wagens over de Nederlandse snel
wegen, met duizenden mensen in
de berm. Het zijn beelden die in
2014 met een mokerslag in het col
lectieve geheugen van Nederland
belandden.
Nu, bijna zeven jaar later, komen
eindelijk alle bewijzen op tafel die
het Openbaar Ministerie heeft ver
zameld over de toedracht van de
dood van alle 298 inzittenden,
onder wie 196 Nederlanders. Het
draait de komende dagen in de
rechtbank bij Schiphol om drie
vragen: werd MH17 neergehaald
door een Buk-raket, vanaf welke
plek werd die dan afgeschoten, en
speelden de vier verdachten daar
bij een rol?
De eerste zitting was op 9 maart
2020. Het was een emotionele dag,
waarop het Openbaar Ministerie
de namen van de omgekomen in
zittenden voorlas. Sindsdien volg
den nog 23 pro-formazittingen,
waarop de voortgang van het on
derzoek werd besproken. De twee
advocaten van verdachte Oleg Poe-
latov konden hun onderzoeks-
wensen aan de rechtbank voorleg
gen.
De sfeer tussen OM en de advo
caten werd met elke zitting steke-
liger. De advocaten verweten het
OM 'kokervisie' en wilden veel
meer onderzoek naar andere sce
nario's, zoals een tweede vliegtuig
dat MH17 zou hebben neergehaald
of een beschieting zou hebben uit
gelokt.
Rookgordijnen, volgens het OM,
dat stelt dat die scenario's allang
zijn onderzocht en verworpen.
Een expert die de verdediging zelf
wilde meenemen naar de schouw
van het vliegtuigwrak in een loods
op vliegbasis Gilze-Rijen om te
kijken of de inslagen op de romp
van het vliegtuig echt op een Buk
wijzen, haakte om gezondheidsre
denen af.
Het onderzoek is nog niet hele
maal afgerond, maar het dossier
(meer dan 40.000 pagina's dik) is
wel klaar voor de inhoudelijke be
handeling. Vandaag zal er vooral
worden gesproken over procedu
res, maar morgen, woensdag en
donderdag bespreekt de rechtbank
de belangrijkste feiten en conclu
sies. Morgen zal het gaan over de
vragen 'Was het een Buk-raket?'
en 'Vanaf waar is die dan afgescho
ten?'. Woensdag en donderdag
gaat het over de vraag 'Speelden de
verdachten daar een rol bij?'
De rechtbank behandelt de zaak
'bij verstek', want de verdachten,
zijn nog nooit komen opdagen. La
ter deze maand reageert het Open
baar Ministerie op de rechters en
begin juli de twee advocaten van
Poelatov. In september zullen
tientallen van de nabestaanden
gebruikmaken van hun spreek
recht. Tegen het eind van het jaar
zal het OM (waarschijnlijk) met
haar requisitoir en de strafeis
tegen de verdachten komen.
Igor Girkin, Sergej Doebinski,
Oleg Poelatov en Leonid Charts-
jenko zijn nog nooit komen opda
gen en zijn dat ook niet van plan
Ze verblijven in Rusland of in het
deel van Oekraïne dat in handen is
van pro-Russische separatisten.
De vier zijn niet de mannen die op
de knop van de Buk-installatie
hebben gedrukt, maar ze maakten
in die periode wel deel uit van de
militaire hiërarchie van de rebel
len. Girkin was zelfbenoemd
minister van Defensie, Doebinski
was chef inlichtingen, Poelatov
zijn plaatsvervanger en Charts-
jenko commandant van een in
lichtingeneenheid. Ze zouden alle
vier betrokken zijn geweest bij het
transport van de Buk-raket vanuit
Rusland naar Oost-Oekraïne. Zelf
zeggen ze er niets mee te maken te
hebben. Poelatov is de enige ver
dachte die zich door advocaten laat
bijstaan. Zij spraken hem eind vo
rig jaar in Moskou, een video daar
van werd vertoond in de recht
bank. ,,Ik wist niets over een Buk.
i Was het een Buk?
Vanaf waar dan?
En speelden de
verdachten een rol?
Ik heb deze niet besteld en ook
niet vervoerd.'' Doebinski zei in
maart 2020 in een telefoongesprek
met deze krant 'niet warm of koud
te worden van het proces'. ,,Ik weet
dat ik als Russische burger niet
kan worden uitgeleverd." Het OM
stelde aan het begin van het proces
'vooralsnog' geen andere verdach
ten te vervolgen. Of justitie niet
weet wie de bemanning van de
Buk-installatie was of het nog niet
naar buiten wil brengen, blijft
daardoor nog de vraag.
Direct na de crash van MH17 zei
premier Mark Rutte dat 'de onder
ste steen' boven moest komen.
Vanaf deze week zal moeten blij
ken of justitie kan bewijzen dat ze
die steen hebben gevonden. In
persconferenties en eerdere zittin
gen heeft het OM al veel verteld,
maar werd nog niet alles prijsgege
ven. We weten dat honderden ge
tuigen zijn gehoord, talloze afge
luisterde telefoongesprekken zijn
geanalyseerd, video's en foto's van
sociale media zijn gehaald, stapels
rapporten zijn gemaakt en dat de
onderzoekers zelfs een proef met
een Buk-raket hebben gedaan om
te zien hoe de inslag op metaal uit
pakte.
In de rechtszaal ging het over
getuigen als M58 en S28, die van
wege hun eigen veiligheid niet
met hun naam maar met een
nummer worden aangeduid. Voor
de belangrijke getuige M58 zijn
'speciale maatregelen' genomen,
mogelijk zit hij in een getuigen
beschermingsprogramma. M58,
een Russische vrijwilliger die zich
had aangesloten bij de separatis
ten, vertelde onder meer over de
de aanvankelijke vreugde van de
rebellen na het neerhalen van een
vliegtuig en over de aanwezigheid
van Russische militairen in het
gebied.
Al dat onderzoek leidde het OM
tot de conclusie dat een Buk-instal-
latie van de 53e brigade van het
Russische leger naar rebellengebied
in Oost-Oekraïne is vervoerd en
daar in een landbouwveld bij het
dorp Pervomajskoje een raket heeft
afgevuurd die MH17 heeft neerge
haald. Als er nog bewijs is, dat nog
niet op tafel is gekomen, dan zal dat
de komende dagen gaan gebeuren.
maandag 7 juni 2021
GO
In drie dagen komt al het bewijs op
tafel; verdachten blijven ontkennen
Cyril Rosman
Badhoevedorp
Wat is er tot nu toe gebeurd in
het megaproces MH17?
Van boven naar beneden:
Sergej Doebinski, Leonid
Chartsjenko, Igor Girkin en
Oleg Poelatov. fotos anp
Wat gaat er deze week
gebeuren?
Op 26 mei bekeken leden van de rechtbank op vliegbasis Gilze-Rijen de reconstructie van het in 2014
neergeschoten MH17-toestel. foto anp
Waarom zijn de verdachten er
niet?
Wordt het deze week dan
überhaupt nog wel spannend?
