WIM HOFMAN
Kookboeken
600jaar na vloed blijft het stil in Zeeland
9
ST. ELISABETHSVLOED GEEN GROOTSCHALIGE HERDENKING
De Sint-
Elisabethsvloed
die het zuidwesten
van het land 600
jaar geleden trof,
wordt komende tijd
herdacht. Maar in
Zeeland blijft het stil.
i ^^"ookboeken zijn geen boeken
die je kookt. Het zijn boeken
waar je soms een stukje in
I ^^leest en dan stuit je soms op
een recept waarvan je denkt dat het
wel wat is en dan maak je dat. Soms.
Soms maak je ook een recept meerdere
malen. Zo ligt er in een kookboek dat
we hebben al jarenlang een laurier
blaadje bij een bladzijde die over soep
gaat. De bladzijde met het recept voor
romige chocoladepudding is bruin ge
kleurd door de cacaopoeder die erop
gevallen is.
Recepten lezen kan een plezier op
zich zijn, vooral als ze aantrekkelijk en
beeldend geschreven zijn. Je ziet din
gen voor je. Zo las ik gisteren een
Moors recept: duiven gevuld met rozij
nen en amandelen en kaneel en dan
gebraden in flink wat olijfolie. Laat ik
nu een paar zeer dikke duiven over het
gras zien lopen! Houtduiven, ze had
den een roze borst en een witte band
om de nek. Ik geloof dat houtduiven op
de lijst staan van vogels die je vrij mag
jagen. De vogelbescherming wil wel
dat die lijst verdwijnt.
In een van mijn kookboeken stond
een recept voor jonge gans. Het leek
me wel wat: gans met chipolata.
Neem een jonge gans met mooi wit
vet. Haal de ingewanden eruit. Doe de
poten naar binnen. Flambeer hem
even. Verwijder de schachten. Bind
hem op en bekleed hem met spek. Be
leg de bodem van een braadpan met
repen spek, leg daarop een mirepoix en
wat vleesrestjes, twee plakken ham,
het slachtafval van uw gansje, een boe
ketje peterselie en bieslook, drie ge
schrapte wortelen, twee of drie uien
waarvan één bestoken met kruidna
gels, knoflook, tijm, laurier, basilicum,
zout. Leg daarop uw gans. Begiet hem
met een goed glas madeira, een fles
witte wijn, cognac, een pollepel con
sommé van gevogelte. Stoof hem on
geveer een uur. Haal hem daarna uit de
pan, dresseer hem en overgiet hem
met een chipolata-ragoüt.
Dit gerecht zal ik niet gauw maken,
al zag ik wel jonge ganzen lopen langs
de Paauwenburgweg. Zo'n mooi beest
staat vast en zeker op een lijst van be
schermde dieren. Bovendien leek me
chipolata maken ook wel bewerkelijk.
In hetzelfde kookboek staat ook een
recept voor een pastei van jonge haai-
enmagen
Merkwaardig, vindt au
teur Jan J.B. Kuipers, die
veel over de verdronken
geschiedenis van Zee
land heeft geschreven. ,,Het zal
wel geen opzet zijn, maar het is
wel curieus. Het zwaartepunt lag
weliswaar buiten Zeeland, maar
de Sint-Elisabethsvloed heeft ook
hier grote gevolgen gehad."
De stormvloed van 1421 richtte
enorme schade aan in de toenma
lige graafschappen Zeeland en
Holland. Tientallen dorpen in
vooral Zuid-Holland verdwenen
in de golven en het Nederlandse
landschap veranderde ingrijpend.
De vloed leidde onder meer tot de
vorming van de Biesbosch.
Over het aantal slachtoffers is
weinig duidelijkheid. Lange tijd
gingen geschiedschrijvers uit van
aantallen tot zelfs 100.000, maar
rond de 2000 lijkt inmiddels waar
schijnlijker.
Het ging om de tweede Sint-Eli
sabethsvloed, want ook de waters
noodramp van 1404 kreeg die
naam. In 1424 volgde nog een
derde. De eerste Sint-Elisa-
bethsvloed zorgde er onder meer
voor dat de Braakman in Zeeuws-
Vlaanderen drastisch werd ver
groot, zegt Kuipers. ,,De tweede
Sint-Elisabethsvloed, in 1421, was
voor Zeeland minder ernstig, maar
heeft vooral op Noord-Beveland
veel schade veroorzaakt." Onder
Het zal wel geen
opzet zijn, maar het is
wel curieus
meer het dorp Schoonboom is
daarbij vermoedelijk verdwenen.
In Zuid-Holland en West-Bra
bant wordt tot en met september
2022 uitgebreid stilgestaan bij de
legendarische overstroming, nu
600 jaar geleden. Dat gebeurt on
der aanvoering van Nationaal Park
NLDelta.
Er verschijnen boeken en er
staan herdenkingen, tentoonstel
lingen en andere activiteiten op
stapel. Deze week is als aanzet ook
een 'online belevingscentrum' ge
opend, een initiatief van water
schap Hollandse Delta, samen met
andere waterschappen.
'1953' is het belangrijkst
Zeeland ontbreekt in het pro
gramma. Waterschap Scheldestro-
men is wel benaderd. ,,We hebben
besloten daar niet aan mee te
doen, omdat de invloed van de
vloed hier minder was dan in de
omgeving van de Biesbosch", zegt
een woordvoerster. ,,Er zijn in
Zeeland heel veel vloeden geweest
die je kunt herdenken. Dat houdt
een keer op, zeker omdat '1953'
hier toch het belangrijkst is."
Ook het Watersnoodmuseum in
Ouwerkerk heeft 'nee' moeten
zeggen. ,,Wij zijn ook wel bena
derd, maar we hebben daar geen
gehoor aan kunnen geven van
wege de coronacrisis", zegt direc
teur Siemco Louwerse. ,,Lange tijd
was ook onduidelijk óf er wel iets
zou gaan gebeuren. Uiteindelijk is
de prioriteit gelegd bij het gebied
dat destijds het zwaarst is getrof
fen."
Aanhaken
De provincie Zeeland bevestigt dat
hier geen grootschalige herden
king op stapel staat. ,,Maar we vol
gen de activiteiten met belangstel
ling. Waar mogelijk zullen we
hierop aanhaken", aldus een
woordvoerster. ,,Ook bekijken we
of we binnen onze eigen projecten
en evenementen aandacht kunnen
schenken aan 600 jaar Sint-Elisa-
bethsvloed. Deze had grote gevol
gen voor de vorming van Zuid
Holland en Brabant. Ook nu nog is
de kracht van het water een zeer
actueel thema. Daarom grijpen we
het themajaar aan om aandacht te
vragen voor watervraagstukken in
de zuidwestelijke Delta."
vrijdag 28 mei 2021
De wereld van Wim Hofman, schrijver/illustrator
Rolf Bosboom
Middelburg
- Jan J.B. Kuipers, auteur
De Sint-Elisa-
bethsvloed, door
Meester van de Heilige
Elisabeth-Panelen, ca.
1490-1495. Olieverfpa
neel dat is te zien in
het Rijksmuseum in
Amsterdam. Afgebeeld
is Dordrecht, met
rechtsboven de dijk
doorbraak. FOTO RIJKSMU
SEUM
