Nieuwe angst
voor lange
arm van
Loekasjenko
Aleksandr Loekasjenko: regeren met ijzeren hand
5
Deen vermoedt dat de dictator dat al
les heeft gewogen en dat hij vindt dat
nieuwe sancties hem dat waard zijn.
,,Roman Protasevitsj is echt belang
rijk voor hem. Als hij inderdaad de
baas is van Nexta (een soort Russi
sche Twitter die wordt verspreid via
berichtendienst Telegram) dan heeft
hij ook veel contactgegevens van al
zijn informanten. Ik vermoed dat ze
via hem een heel netwerk van oppo
santen willen oppakken want om dit
te doen alleen om een kritische blog-
ger de mond te snoeren gaat ook wel
ver. Je roept wel wat over je af. Want
opeens sta je niet alleen te boek als
dictator maar ook als luchtpiraat."
In Rusland, dat op zijn minst 'mild'
reageerde op het vertoon van Loeka-
sjenko, zal het allemaal met ge
mengde gevoelen worden gevolgd,
vermoedt Deen. Het doel van Rus
land is ervoor te zorgen dat Belarus
onomkeerbaar in de Russische in
vloedssfeer blijft. Daarvoor hoeven
de Russen het land niet te annexeren,
de verbroedering kan ook worden be
reikt door een verregaande samen
werking binnen een reeds bestaand
verdrag over een uniestaat tussen
Rusland en Belarus. En hoe meer
Loekasjenko ruzie heeft met het wes-
ten, hoe afhankelijker hij wordt van
de Russische steun. ,,Maar tegelijk
willen de Russen ook van Loekas-
jenko af. Hij is een lastige man die ze
liever vervangen door een meer
plooibare persoon, die uiteraard
goede banden met Rusland heeft.
Poetin wil voorkomen dat in Belarus
vanwege de weerstand tegen Loekas-
jenko een revolutie van onderop
plaatsvindt die ook voor Rusland be
dreigend is. Het ergste voor Rusland
is als er een Oekraïne-scenario komt
en dat ook Belarus zich tegen Rus
land keert en aansluiting zoekt bij
het westen, de EU en de Navo.''
W Belarussische
oppositie Nederland
Wat ooit begon als promotie van het
mooiste van de Belarussische cultuur
heeft zich geleidelijk aan ontwikkeld
tot een politiek steunpunt voor de op
positie. Regelmatig worden demon
straties gehouden in Nederland tegen
het regime van Loekasjenko.
Van den Brink is geschrokken van
het letterlijk uit de lucht halen van op
posant Roman Protasevitsj, maar he
lemaal onverwacht kwam het niet.
,,Loekasjenko voelt zich al langer be
dreigd. De economische druk op de
mensen in zijn entourage voelt hij
sterker. Maar dat hij een vliegtuig gaat
kapen was wel een verrassing.''
Ze is al maanden bezig om aandacht
te vragen voor de situatie in Belarus.
Dat gaat moeizaam. ,,De westerse me
dia zijn vooral geïnteresseerd in ge
weld met veel doden. Dat duizenden
mensen daar gevangen zitten en lij
den komt minder in het nieuws. Maar
dankzij die vliegtuigkaping heeft Loe-
kasjenko ons eigenlijk geholpen. Loe-
kasjenko bedankt, er is weer aandacht
voor de oppositie en de mensen die
strijden voor de vrijheid.''
Als het luchtverkeer met Minsk
wordt stilgelegd raakt dat veel Bela-
russen hier. Familiebezoek wordt be
moeilijkt. ,,En mensen die willen
vluchten, missen dan een uitgang.''
Aan de andere kant ook wel weer goed
dat Belavia wordt getroffen, vindt ze.
,,Dat bedrijf is heel nauw verbonden
met het regime.''
Zelf kan de woordvoerder van Stich
ting Open Belarus! al een tijdje niet
naar haar land reizen. Ze moet oppas
sen. Meer wil ze er niet over kwijt.
CtOfeAL
SCRÊAM
woensdag 26 mei 2021
GO
In Polen gin
gen uitgeweken
Belarussen
maandag te
straat op om te
demonstreren
tegen de arres
tatie van Prota
sevitsj en zijn
vriendin. foto's
„Loekasjenko is als een hond of
een kat die zich in een hoek ge
drongen voelt, die maken dan
soms rare sprongen'', zegt Tatsi-
ana van den Brink. Ze is een van de
woordvoerders van de Stichting
Open Belarus! en werkt en woont
al negentien jaar in Nederland.
Bob van Huët
Amsterdam
Autoritair, conserva
tief en altijd schip
perend tussen de
onafhankelijkheid van zijn
land en afhankelijkheid
van Moskou. Aleksandr
Loekasjenko (66) is presi
dent van Belarus sinds
1994, met als bijnaam: de
laatste dictator van Europa.
Een pseudoniem dat zijn
aanhangers hem geven, be
haagt hem meer: batka, 'va
dertje'. Maar wel een
strenge vader, want Loe-
kasjenko's wil is wet in Be
larus. Sinds 1994 wint hij
alle presidentsverkiezingen
op dubieuze wijze: opposi
tieleden en kritische journa
listen verdwijnen stelselma
tig in de gevangenis of zelfs
helemaal.
Loekasjenko's moeder, een
melkmeisje op een collec
tieve boerderij, voedt 'Sasja'
alleen op. Na zijn studie
landbouw wordt hij in 1982
directeur van een kolchoz.
Tijdens het hervormings
proces van de laatste Sov
jet-leider Michaïl Gorba-
tsjov, maakt Loekasjenko
handig gebruik van de ge
boden ruimte. Hij sluit
leasecontracten met de
boeren, die grotendeels
voor zichzelf aan de slag
kunnen. Zijn kolchoz bloeit
op tot een winstmakende
onderneming.
Na het uiteenvallen van de
Sovjet-Unie maakt Loeka
sjenko naam als corruptie
bestrijder. Het levert hem
uiteindelijk de presidentsze
tel op in 1994, tijdens de
eerste en laatste eerlijke
verkiezingen ooit in Belarus.
De relatie met zijn Russi
sche collega Vladimir Poe-
tin is tweeslachtig. Dat
komt door een verdrag uit
1999, waarin de twee lan
den een unie oprichten. Die
leidt een sluimerend be
staan, maar als Rusland in
2014 de Krim annexeert,
beseft Loekasjenko dat mo
gelijk ook de onafhankelijk
heid van zijn land op het
spel komt te staan.
Daarom zoekt de Belarussi-
sche leider aansluiting bij
het Westen. Dat heeft op
zijn beurt een deel van de
sancties laten vallen, omdat
het Loekasjenko ziet als
een bondgenoot in de strijd
tegen de Russische agres
sie in Oekraïne.
Maar als Loekasjenko's
bewind na de omstreden
verkiezingen van augus
tus 2020 wankelt, kan
hij niet anders dan zijn
toevlucht zoeken tot
Rusland. Poetin zegt
hem financiële en mi
litaire steun toe.
Sindsdien is Loeka-
sjenko als was in de
handen van het Krem
lin.
Joost Bosman
