geluid
Wat zegt de wetenschap y
Ook het gezoem van airco kan
zorgen voor stress en ziekte
Eureka! Groot durven dromen
Sommige mensen
staan continu en
vaak onbewust in
standje-stress
19
Dat bijvoorbeeld de grootste aria's
van Giuseppe Verdi afkomstig zijn
uit liederen van Napolitaanse vis
sers die geen noot konden lezen,
raakte in de vergetelheid.
Ruimtesonde
Het mooiste bewijs dat de muziek
veel zegt over de mens, zijn be
staan en zijn karakter is de Golden
Record aan boord van de Voyager 1
die in 1977 door NASA werd gelan
ceerd. De ruimtesonde heeft in
middels ons zonnestelsel verlaten.
Mocht hij ooit worden onder
schept dan moet de bijzondere
langspeelplaat met 27 voorbeelden
van aardse muziek en begroetin
gen in 51 talen het buitenaardse le
ven hopelijk een beeld geven van
ons bestaan. De variëteit op de
Golden Record is indrukwekkend.
Behalve Bachs Brandenburgs Con
cert Nr. 2 staat er onder meer per
cussie op uit Senegal, gamelanmu-
ziek van Javaanse hoven, Beetho-
vens Vijfde Symfonie en Johnny B.
Goode van Chuck Berry. Volgens
Michael Spitzer bewijst de lang
speelplaat dat 'muziek in essentie
menselijk is en dat zij ons mense
lijk maakt'. „Muziek is onlosmake
lijk verbonden met ons ontstaan
als soort", concludeert de musico
loog. Een mooier compliment kun
je de muziek niet geven.
,,Door geluidsoverlast gaan we
eerder dood. Alleen al in West-Eu
ropa kost het 1,6 miljoen gezonde
levensjaren", vertelt geluidswe
tenschapper Tjeerd Andringa
(Rijksuniversiteit Groningen).
We krijgen steeds vaker te ma
ken met geluidsoverlast. Of het
nou de buurman is die boort, een
baby die krijst of een drukke weg:
allemaal zorgen ze voor stress. An-
dringa: ,,Je lichaam kan zich pas
ontspannen als je hersenen regis
treren dat de omgeving veilig is.
Dat doet je brein door te luisteren
naar zogenoemde 'veilige gelui
den' die dieren of mensen maken.
Denk aan het zingen van een vogel
of het herkauwen van een koe."
Die borende buurman en razende
snelweg horen dus met bij die vei
lige geluiden. Het deel van de her
senen dat die inschatting (veilig of
onveilig) maakt, is een overblijfsel
uit de prehistorie. Voor onze voor
ouders was het extra belangrijk
om te weten of er gevaar op de loer
lag, zoals een sabeltandtijger.
Anno 2021 worden veilige gelui
den steeds vaker gemaskeerd door
mechanische geluiden, zoals
airco's vaatwassers of verkeer op
afstand. Daardoor geven je herse
nen minder snel een signaal aan je
lichaam dat het kan ontspannen.
Het gevolg: sommige mensen
staan daardoor continu en vaak
onbewust in standje-stress. En dat
is een probleem, vertelt Andringa:
,,Mensen met stress zorgen, onbe
wust, slechter voor zichzelf, waar
door ze eerder dood kunnen gaan.
Het sterkste verband zien we tus-
sen een luide omgeving en hart
en vaatziekten.''
,,Het is dus belangrijk dat we
geluidsoverlast gaan zien als een
volksgezondheidsprobleem, waar
we wat aan moeten doen.'' Het is
volgens Andringa alleen niet zo
simpel als een bovengrens hante
ren voor de sterkte van het geluid.
Ónder die grens komen er name
lijk steeds meer geluiden bij, denk
aan het zoemende geluid van je
koelkast, airco, windmolens of een
industrieterrein. Die geluiden zit
ten wel onder de norm, maar zijn
nog steeds goed hoorbaar. De
hoorbaarheid van geluid is dus net
zo belangrijk. Bij geluidsoverlast
denk je misschien aan mensen die
bijvoorbeeld vlakbij Schiphol wo
nen, en last hebben van vliegtui
gen. Maar het kan ook veel subtie
ler: ,,Sommige mensen zijn hyper
gevoelig voor het geluid waar ze
last van hebben. Zij horen het ge
luid van een windmolen op grote
afstand zonder dat jij het op
merkt.'' Deze mensen zijn volgens
Andringa geen aanstellers: ,,Je
moet iedereen die geluidsoverlast
ervaart serieus nemen en hulp
bieden.''
Hoe die hulp eruit ziet is voor
iedereen anders, ,,Voor sommigen
zal betere isolatie van hun huis
een goede oplossing zijn en ande
ren hebben wellicht psychische
hulp nodig of bijvoorbeeld man
telzorg. Er kan van alles spelen in
het leven van deze mensen.''
,,Het leven van een we
tenschapper zit vol eure-
kamomenten. Vroeger
was ik meer een onder
zoeker-onderzoeker, die
nachten lang in het lab
was, dingen uitprobeerde,
daarover nadacht en dan
tijdens het hardlopen in
het weekend opeens het
licht zag. Nu heb ik meer
een helikopterview waar
bij ik verschillende din
gen probeer te combine
ren, reviewpapers lees en
congressen bezoek en zo
tot nieuwe inzichten kom.
Mijn ultieme doel is om
onze energievoorziening
zo duurzaam mogelijk te
maken en dat doe ik op
verschillende manieren.
Zo doe ik onderzoek
naar zonnecellen, waar
van er twee soorten zijn:
er is de siliciumzonnecel
(die op 90 procent van de
daken ligt) en je hebt
dunne filmzonnecellen.
De naam zegt het al, deze
films zijn veel dunner
omdat ze het zonlicht be
ter kunnen absorberen. Ik
wilde ideeën uit de silici-
umwereld gebruiken in de
dunne filmwereld en
vroeg hier een subsidie
voor aan. Na twee rondes
kregen we de uitslag:
'Fundamenteel totaal on
mogelijk'.
Ik ben een optimist en
probeer een teleurstelling
om te zetten in iets goeds.
We zijn vervolgens all the
way gegaan voor een
ERC-subsidie van 2 mil
joen euro. Bij deze subsi
die is het niet erg als je
grote risico's neemt, als
het maar ook grote impact
oplevert. Uiteindelijk kre
gen we die ERC en ver
volgens heeft een groot
Europees consortium,
waar mijn groep onder
deel van is, een dunne
filmzonnecel gemaakt die
wat betreft efficiëntie be
ter is dan een traditionele
zonnecel. Deze cel wekt
evenveel energie op als
een traditionele zonnecel.
We hebben bewezen dat
er wel degelijk dingen ge
kopieerd kunnen worden
van silicium naar dunne.
Dat gebeurt nu vaker."
-Jim Jansen
GO ZATERDAG 22 MEI 2021
kwam
Muziek zit in de we
reld, de mens vervol
maakte haar en
stuurde een plaat
de ruimte in.
ILLUSTRATIE ADR, FOTO'S GETTY
IMAGES, SHUTTERSTOCK, AP, WI-
KIPEDIA
Musicoloog Michael
Spitzer. Foto onder:
de cover van het
boek.
FOTO BLOOMSBURY
DE
MUZIKALE
MÉNS;
W E RE LD
GESCHIEDENIS
Universiteit
van Nederland
De dodelijke gevolgen van geluidsoverlast worden onderschat en zelden belicht.
Maar het probleem wordt steeds groter.
FOTO GETTY IMAGES
SOFIE VAN KOPPEN
N Kijk op de site bij
J /wetenschap
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment. Dit
keer Bart Vermang
(39), hoogleraar
van het instituut
voor materiaal
onderzoek in
Hasselt.
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met N6wSti6l1tiSt en met yj
Universiteit
van Nederland
