Saskia Noort
Ik kan niet cynisch zijn
over het songfestival
Dierenmens
De rust van de zeekoe
Het dier leek
me in zich op
te nemen,
draaide bij
10
k weet niet hoe het met jullie zit, maar ik geniet meer dan ooit van het
songfestival. Sterker nog, het ontroerde me zelfs en dat is best raar want
ruim de helft van de songs is niet om aan te horen. Het is zo heerlijk dat
er eindelijk weer eens iets is dat ons verbindt en vrolijk maakt. Maar
vooral trots. Trots op Rotterdam, trots op de presentatoren, trots op de
perfecte organisatie, trots op het schitterende podium en de waanzinnig
mooie effecten. Ja sorry, ik kan er niet cynisch over zijn.
Het is een heerlijke viering van diversiteit, ongeacht wie er wint. En een
viering, mijn God, wat verlangden we daarnaar. Juichend publiek, blije
koppies, verbroedering, enkele uren coronavrij. Als dit songfestival iets is,
dan is het niet alleen de verbeelding van licht aan het einde van een hele
lange tunnel, maar van wat we kunnen als de GGD, het RIVM of Hugo de
Jonge niet aan het roer staan. Iets groots neerzetten. Had de songfestivalor
ganisatie maar het vaccineren geregeld, het massaal testen op touw gezet, of
de mondkapjes ingekocht. Dan hadden we geen persconferenties gehad,
maar gelikte videoclips met Davina Michelle en Thekla Reuten vechtend
tegen de spikes, en Chantal Janzen die samen met Nikkie Tutorials meerta
lig de maatregelen konden uitleggen. Het had waarschijnlijk miljoenen ge
kost, maar meer miljoenen gescheeld en belangrijker: ze hadden het ver
langen van de mensen naar cultuur niet afgedaan met 'dan zet je toch een
dvd op'.
prutsers die binnen sporten of naar een sekswer-
ker gaan minder gevaarlijk achten dan een mu
seum of theatervoorstelling bezoeken. Volgens
onze overheid is kunst een luxe, kunstenaar zijn
een hobby, en van kunst genieten een uitspatting.
Lichamelijke gezondheid wint het van de geeste
lijke, kortstondig vermaak wint het van onze ont
wikkeling. Ondertussen luidt de GGZ dagelijks de
noodklok over de wachtlijsten. Uiteraard lost het
songfestival dit niet op, en een museumbezoekje
ook niet, maar het feit dat cultuur al jarenlang het
ondergeschoven kindje van al Ruttes kabinetten
is en daardoor ook in het onderwijs, schaadt onze geestelijke gezondheid.
Cultuur draagt bij aan ons historisch besef. Het stimuleert onze nieuwsgie
righeid en ontwikkelt onze culturele identiteit.
Wat daar dan zo al de voordelen van zijn? Nou, het verbindt ons. Maakt
ons trots. We kunnen ons erin herkennen en dat troost. Het geeft ons ge
schiedenis, een anker in de tijd. Cultuur is wat ons Nederlanders maakt,
het onderscheidt ons van andere landen en andere culturen.
Wat gebeurt er als de cultuur vernietigd wordt? Dan valt onze verbinding
weg. Mensen vervreemden van elkaar, worden angstig en eenzaam en zijn
vatbaar voor nieuwe, minder frisse denkbeelden. Niet voor niets vernieti
gen vijanden als eerste de cultuur. Onze boeken, onze schilderkunst, onze
theaters, onze muziek, onze dans, onze festivals en onze tradities, samen
vormen ze het hart van Nederland. En dat hart staat op breken. Later kun
nen we misschien op de hometrainer in de sportschool naar een dvd kijken
hoe mooi en goed ons brein vroeger was.
Het dier leek me in zich op
te nemen, draaide iets bij
zodat het lijf de vorm kreeg
van een dikbuikige
komma. Daarna zakte ze
naar de bodem waar haar
kalf loom pirouettes
draaide.
Ik bleef kijken tot ie
mand me op de schouder
tikte. De zwemsessie in de
idyllische kreek Three Sis
ters Springs zat erop. Ik
klauterde terug aan boord.
In deze tijden van reisbe
perkingen denk ik graag
terug aan deze bijzondere
ontmoeting in Florida.
Zeekoeien zijn goed voor
de ontspanning. Soms kijk
ik filmpjes op YouTube.
In Nederland bekeek ik
de lamantijnen (chique
woord voor zeekoeien) met
enige regelmaat in Burgers'
Zoo. Als journalist zag ik
hoe de lobbesen in 2017
werden verhuisd naar een
nieuw bassin met een mil
joen liter water. Zag dat ze
in een net uit het water
werden getakeld. Het
grootste mannetje (600
kilo) lag even op de kant en
van heel dichtbij kon ik
zijn snorharen tellen.
Ook voor de verzorgers
was het spannend. Het was
afwachten of de zeekoeien
in hun nieuwe onderko
men wel naar beneden
zouden durven. Een dier in
een Franse dierentuin had
zich na een verhuizing een
paar dagen met zijn vinnen
vastgeklampt aan een
mangroveplant omdat hij
niet gewend was aan zo
veel diepte.
De Arnhemse zeekoeien
voelden zich meteen thuis.
Zodanig, dat het mannetje
van 15 al snel een vrouwtje
van 5 bevruchtte. Gevolg:
voor het eerst in meer dan
twintig jaar werd in de die
rentuin een lamantijn-
kalfje geboren.
Feest natuurlijk. Ik ging
snel kijken naar de pu
bliekslieveling. En nu de
dierentuinen weer open
mogen zou ik graag op
nieuw op bezoek gaan,
ware het niet dat de kleine
zeekoe afgelopen winter is
overleden. Het was slechts
een klein berichtje in de
krant. Er stond alleen dat
het dier 'voor sectie' was
overgebracht naar de Uni
versiteit Utrecht.
Omdat ik behoefte heb
aan meer informatie, praat
ik met Henk Luten, dieren
arts van Burgers' Zoo. Hij
weet te vertellen dat on
derzoek in de tussentijd
heeft uitgewezen dat de la-
mantijn een longontste
king had. ,,Dat zal hem het
laatste duwtje gegeven
hebben, maar het is niet de
oorzaak van zijn dood.''
Naar de echte reden blijft
het gissen. Volgens de die
renarts was het dier al lan
gere tijd verzwakt. Het at
niet goed en liet zelfs de
gekookte bieten en worte
len - normaalgesproken
een feestmaal - liggen. Hij
had ook huidproblemen.
Luten drukte (boven wa-
ter) al eens zeekoeienab-
cessen uit om ze vervol
gens te ontsmetten. In
Utrecht bleek dat de infec
ties niet alleen aan de bui
tenkant zaten, maar ook in
de bek. Daarom wilde hij
niet eten.
Bloedmonsters lieten
zien dat het kalfje daar
naast bloedarmoede had.
Maar waarom? ,,Net als in
de gewone geneeskunde,
kunnen dokters niet alles
oplossen'', verzucht Luten.
,,Het publiek vindt dat
soms lastig te begrijpen,
maar het leven is nu een
maal niet maakbaar.''
In het wild was de kleine
zeekoe al veel eerder dood
gegaan. Maar ja, daar staat
het publiek niet met de
neus bovenop. In een spe
ciale 'waterziekenhuiska
mer' kreeg de dierentuin-
lamantijn uiteindelijk nog
antibiotica toegediend. Het
mocht niet baten en het
beestje stierf voor het oog
van zijn verzorgers.
Ook de onderzoekers in
Utrecht krijgen niet dage
lijks een overleden zeekoe
op de snijtafel. Zij moeten
het doen met de informa
tie die beschikbaar is over
de soort, meestal uit de re
gio van herkomst. In Flo
rida gaan de dieren veelal
dood omdat er speedboten
over ze heen varen. Voor
het geval er in de toekomst
nog iemand onderzoek wil
doen naar het dier, zijn van
alle organen monsters in
de vriezer bewaard.
Ik vraag of de dierenarts
zelf is aangedaan. ,,Je wilt
altijd dat een dier het redt'',
luidt zijn nuchtere ant
woord. ,,Maar dit raakt mij
niet extra omdat het een
iconisch dier betreft. De
dood van een stokstaartje
vind ik net zo erg.''
Zover ben ik nog niet. Ik
zal het kalfje bij mijn eerst
volgende bezoek gewoon
nog even missen.
Saskia Noort schrijft op deze plek
wekelijks over nieuws dat haar raakt.
Helaas moeten we het nog even doen met de
ZATERDAG 22 MEI 2021 GO
Meestal gaat de krant over mensen. Annemarie Haverkamp schrijft over
dieren met een verhaal.
FOTO BURGERS' ZOO
Als een soort Mariaver-
schijning hing de zeekoe
voor me. De vinnen de
voot voor de borst gevou
wen, een krans van zon
nestralen achter de kop.
Ik bleef waar ik was, wa
tertrappelend met mijn
snorkel boven water. Van
de zeekoe ging een rust
uit die direct oversloeg
op mij. Al mijn gedachten
dreven als luchtbellen
naar de oppervlakte.
Soort:
Caribische
zeekoe
Woonplaats:
Arnhem
Bijzonderheid:
eerste zeekoekalf
in twintig jaar
(in Burgers' Zoo)
Heeft u een suggestie
voor een dier met een ver
haal? Mail annemarie.haver-
kamp@persgroep. ne t
