Schaatser Kai Verbij vertelt over racisme tegenover Aziaten, waar hij op jonge
26
Nu de aandacht voor racisme bij
Aziaten toeneemt, spreekt Kai Verbij (26),
wereldkampioen schaatsen, zich uit. 'Ik denk
dat mensen zich er niet bewust van zijn wat
het met iemand kan doen'.
Heerenveen
,,Het is heel grappig", zegt Kai Verbij
voordat hij terugkrabbelt in zijn ver
telling. Want eigenlijk is het hele
maal niet grappig. Hij is succesvol
schaatser, meervoudig wereldkampi
oen en hij zegt zittend in zijn appar
tement in Heerenveen, terwijl hij
zijn handen richting zijn middel be
weegt: ,,Ik ben 26 jaar oud, maar tel
kens als ik langs een plek in Hoog-
made rij, krijg ik een naar gevoel in
mijn buik."
Hij doet zijn verhaal niet om zielig
te zijn, benadrukt hij meermaals tij
dens het gesprek. Zoals hij ook ervoor
deed en erna zal doen. Verbij wil
geen 'zeikerd' zijn. Bij hem 'viel het
nog wel mee', het racisme. Maar toch.
Het was er, het is er. Met de jaren
groeit het besef bij de zoon van een
Nederlandse vader en Japanse moe
der: er is een soort blinde vlek als het
aankomt op racisme bij Aziaten in
Nederland.
Er missen boegbeelden in dit land.
Het aantal mensen met een platform
dat zich daarop kan uitspreken is
klein. Nooit was Verbij iemand die
zijn meningen de wereld in
schreeuwde. Geen topsporter po
chend bovenop de apenrots. Maar hij,
kind uit twee culturen en uitkomend
voor Nederland, heeft bekendheid
door het schaatsen. Onlangs won hij
zijn vijfde wereldtitel. „Daarom doe
ik mijn verhaal, deels uit eigen erva
ring, omdat ik me er de laatste jaren
meer bewust van ben. Het is belang
rijk dat het bespreekbaar wordt. Nu
ik ouder ben en meer nadenk over
het verleden, zie ik dat ik vroeger een
soort rolmodel heb gemist."
Hij groeide op in Hoogmade, een
Zuid-Hollands dorp bij Leiden. Daar
komt zijn vader vandaan en woont
zijn moeder. Zijn -inmiddels ge
scheiden- ouders leerden elkaar ken
nen in Japan, tijdens een werkop
dracht van zijn vader die molenbou
wer is. Met regelmaat gaat Verbij van
uit Heerenveen terug naar Hoog-
made. Dan passeert hij een hangplek
vlakbij de basisschool, pal aan rivier
De Does die door het dorp slingert.
Altijd herinnert het hem aan een pe
riode vanaf zijn zesde, aan de oudere
kinderen die daar waren voor of na
school. Om te zwemmen, om het wa
ter in te springen, en om te roepen
naar een kind dat afweek van hun
standaard.
,,Ik werd altijd Koi genoemd.
Waarom precies, ik weet het niet,
maar ik denk om de koi karper, de
nationale vis van Japan. Dan zagen ze
me en was het: 'Hé, Koi, Koi, Koi,
Koi.' Er zat altijd een toon achter die
heel naar was. Heel pesterig. Of ze
maakten andere grapjes. Spleetogen
trekken, dat soort dingen. Nu denk
ik: ik had er gewoon naartoe moeten
gaan, dan kon ik misschien een
beetje voor mezelf opkomen. Maar
dat deed ik nooit, ik vluchtte altijd. Ik
fietste er zo snel mogelijk langs, ging
snel naar school."
Discriminatie
Sinds de coronacrisis nam het aantal
racistische incidenten wereldwijd
toe. Onlangs was er twee keer in
korte tijd een betoging op het Am
sterdamse Museumplein tegen anti-
Aziatische haat, tegen discriminatie
en geweld. ,,Veel mensen denken dat
racisme er niet is bij Aziaten. Zij zien
niet dat er toch echt een andere be
handeling is. Dat er uitsluiting is. Het
is heel lastig voor mensen zonder al
lochtone ouders om dat te beseffen;
zij zijn nooit écht anders behandeld."
Wijsheid komt met de jaren, zegt
Verbij nu. Hij merkte het zelf bij de
zwarte pietendiscussie. ,,Als klein
kind vierde ik Sinterklaas en stond ik
er nooit bij stil dat het kwetsend kon
zijn. In eerste instantie denk je als het
in opspraak komt: wat doen ze moei
lijk, zeg. Totdat je er dieper over na
denkt en ziet hoeveel mensen het
raakt, waar hun pijn vandaan komt.
Dan denk je: dat kan écht niet. Nu
weet ik dat als iemand zegt: 'wat
doen ze moeilijk, zeg', dat dat een te
kortkoming is. Je kunt je niet inbeel
den hoe het voor een ander is."
Hoe vaak hij wel niet hoorde dat hij
hond of kat eet? Niet te tellen. Of hij
wordt Chinees genoemd, terwijl er
geen druppeltje Chinees bloed door
zijn aderen stroomt. Korea, Japan,
China; één pot nat, wordt met regel
maat gedacht. Loopt er een Aziaat
door de winkelstraat, hoort hij: 'Hé
Kai, je broer.' Het verwisselen van de
r voor een l in een zin om een accent
te bespotten is ook zo'n voorbeeld, of
het 'sambal bai'. ,,Dat zijn grapjes,
zeggen ze dan. Maar na duizend keer
is het wel genoeg. Het is niet origi
neel meer. Ik denk dat veel mensen
zich er niet van bewust zijn wat het
met iemand kan doen."
,,Bij grapjes over je afkomst voel je je
altijd ergens buitengesloten. Dat is
wat het doet."
Begrijp hem goed: de grappen hoort
hij niet dagelijks. Toch voelde hij zich
een buitenbeentje. ,,Kijk, ik ben een
halfje, niet volbloed Aziatisch en daar
door heb ik het racisme of de discrimi
natie zeker niet zo gevoeld als som
mige anderen. Maar ook mij gebeurt
het. En als ik hoor dat er meer dan één
miljoen Aziaten in Nederland zijn,
denk ik: ik zie ze bijna nergens, hoe
komt dat? Het is 2021, de wereld is te
genwoordig zo gemixt."
Daar pleit hij ook voor: waarom
worden er niet meer mensen met een
Aziatische achtergrond gecast voor
Nederlandse film en televisierollen?
Ik heb zoveel
kritiek
gehoord in
mijn leven,
het doet me
nu minder. Ik
denk eerder:
dan denken
ze maar zo,
boeie
Doorbreek de stereotypes. ,,Ooit een
Westerse film of serie gezien waarin
een Aziatische man iets krijgt met een
wit persoon? Ik zag het alleen in Wal
king Dead. Vaker is het andersom. Als
ik Aziatische acteurs in een film zag,
gingen ze meestal als eerste dood.
Mannen krijgen altijd bepaalde rollen:
de iele computernerds, of gekke, su
perrijke miljonairs.
,,Dat zijn vooroordelen waar wij
vervolgens weer tegenop moeten
boksen. Er wordt een beeld van ons
gecreëerd dat wij niet masculine, niet
mannelijk zijn. Terwijl, er zijn hart
stikke mannelijke Aziaten. Aziati
sche vrouwen worden ondertussen
gefetisjeerd, zij worden neergezet en
gezien als stil, volgzaam en onderda
nig."
Anderzijds houdt de Aziatische
cultuur zoals Verbij deze kent het gat
tussen beide culturen groter. Hij
leerde: je toont je zwakte niet. On
dergaan, weglopen, erboven staan.
,,Dat wordt gerespecteerd. Het wordt
niet aangeleerd om een grote bek te
rug te geven, er is een mentaliteit
van: bewijs maar dat je beter bent
met acties zoals goede resultaten op
school of in sport.
,,Daardoor worden grapjes die ei
genlijk helemaal niet kunnen nog
steeds als grapjes gezien. Omdat wij
er nooit iets van zeiden. We lachten
maar mee, denkend: dan kappen ze
wel. Maar dat gebeurde niet. Als we er
dan wel een keer wat van zeiden,
werden we niet serieus genomen."
Daar bij die hangplek in Hoogmade
veranderde het rond Verbij's negende,
zo'n drie jaar nadat het pesten begon.
zaterdag 22 mei 2021
GO
'Grapje? Na duizend keer is
Lisette van der Geest
Wat doet het?
- Kai Verbij (26)
