ZEELAND GEBOEKT
Klompjes
klepperden
over klinkers
7
Een mooie, historische tuin moet je zien. In het bijzondere fotoboek 't Hof Ravestein
meer dan een tuin wandelen we door het gereconstrueerde kerndeel van een
buitenplaats midden op Walcheren. Een groen avontuur met gepassioneerde bewoners.
Vijvers en een 'grand canal', windha-
gen, boomgaarden, graslanen. De re
constructie van het kerndeel van de
buitenplaats Ravestein vlakbij
Grijpskerke, zoals die op een kaart van om
streeks 1770 staat, is vandaag de dag een oase
in het boerenland. Een toevluchtsoord voor al
wat loopt en vliegt in de omgeving van Grijps-
kerke. In de tuin wordt geen gif gebruikt, geen
kunstmest, hooguit een beetje mest voor de
rozen.
Vanaf Grijpskerke richting Buttinge ligt de
Ravesteinweg al snel aan je rechterhand.
Doodlopend. Na tuincentrum Zeelandplant
eindigt de weg bij een toegangshek. Twee
bronzen raven monsteren het bezoek vanaf
hun bakstenen hekpalen. Willemien van
Montfrans (1940) is oud-burgemeester van
Veere (1982-1989). Eind 1998 werd de toenma
lige boerderij aangekocht. Aanvankelijk was er
slechts 7000 meter grond bij het boerenhuis,
de omringende percelen aardappelen en tarwe
kwamen vrijwel tot aan de voordeur. Er kon
grond worden bij gekocht en sinds 2002 werd
er aan reconstructie en behoud van het kern
deel van de buitenplaats van voor 1800 ge
werkt, alles bij elkaar 3,2 hectare. In 2008 kwa
men Willemien en haar man Henk er defini
tief wonen.
Ter gelegenheid van hun 50-jarig huwelijk
verscheen in 2014 de geschiedenis van 't Hof
Ravestein in een door Tiny Polderman ge
schreven uitgave: een eenvoudige boerderij in
de middeleeuwen, een buitenplaats in de 18e
eeuw, daarna weer boerderij. Dit jaar worden
de huidige bewoners tachtig jaar, voor hen
een nieuwe gelegenheid voor een boek over
hun domein. Een fotoboek deze keer: 't Hof
Ravestein meer dan een tuin. De Amsterdamse
fotograaf Jaap de Bussy - een volle neef van de
oud-burgemeester - kwam in twee jaar tijd
zo'n vijftien keer naar het landgoed. Alle sei
zoenen, dag en nacht, windstil en storm, la
nen, bomen, hagen, bloemen, waterpartijen,
omliggende landerijen. Lijnen en spiegeling,
regelmaat en ruimte. Het is een bijzonder
boek geworden dat - ondersteund door sum
miere teksten van Willemien van Montfrans -
het beeldverhaal vertelt van een natuurlijke,
historische tuin in een door monocultuur ge
domineerd landschap.
Kikkers
Op een zitje vlak bij de grote vijvers kost het
moeite om de kikkers en rugstreeppadden te
overstemmen. Het is lang koud geweest, ze
hebben wat in te halen, legt de bewoonster
uit. Ze vertelt dat een schat aan archeologisch
materiaal is opgegraven, een klein deel daar
van is in de schuur uitgestald. Ravestein is nu
officieel in de nationale database opgenomen
als terrein van hoge archeologische waarde.
Reconstructie houdt in dat het na 1800 ver
dwenen tuinontwerp weer zichtbaar is ge
maakt, met verschillende soorten vijvers, la
nen, een eiland, hoge bomen rondom het
huis, boomgaarden. Strak gemaaide banen in
het gras accentueren het oorspronkelijke ont
werp met vaak dubbele meidoornhagen.
Ruig
Willemien van Montfrans: ,,We hebben ge
zocht naar een tuinmodel dat je zelf kunt on
derhouden. Dicht bij het woonhuis tuinier ik,
daar staan plantjes die secuur behandeld moe
ten worden. Verder weg laten we de natuur
haar gang gaan. Op het eiland staan klimrozen
die in elkaar groeien. Dat oogt ruig en geeft
beschutting, ik doe er bijna niets aan. Mijn
man maait elke tien dagen de graspaden. De
velden met hoog gras en daartussen wilde
peen en kaardebollen worden de laatste week
van augustus of eerste week van september
door een bedrijf gemaaid."
We zien het reliëf in de tuin. Vlak bij het
huis is een laagte waar het al snel zomert. De
waterhuishouding van voor de aanleg van de
grote gemalen op Walcheren is hersteld.
Landschapsbeheer Zeeland leverde geënte bo
men die twee soorten fruit leveren. Vlak bij de
schuur, bij de paardeningang waar de grond
hard is aangestampt, doen vijgen het goed.
Tekst in het boek: ,,Er groeien zo veel mogelijk
planten die hier van oorsprong voorkomen. Alles
krijgt zo veel mogelijk een kans, er wordt weinig
gesnoeid. Het gaat om het ecologisch evenwicht
van beplanting, dieren, vogels, insecten. Dat levert
een rijke natuur op, en maakt gelukkig!"
Han Polman schrijft in zijn voorwoord dat
de bewoners met het boek 'de pracht en
kracht van hun tuin' doorgeven: ,,Daarmee in
spireren ze hopelijk velen om verder vorm te
geven aan de Tuin van Zeeland, ook buiten
Walcheren."
Zeeuwse schrijvers
Toen winters nog winters
waren, en zomers nog zo
mers. In die tijd spelen de
boeken van Dignate Robbertz, in
1909 geboren te Veere als Johanna
Verstraate en in 1986 ook te Veere
gestorven als Johanna Beversluis-
Verstraate. Zeeuwser kunnen boe
ken niet worden dan de boeken
van deze dochter van een dijkwer
ker. Met verve bezigt ze zelfs de
Zeeuwse toale. 'Moe jie nog vee
wieë?' vraagt de hoofdpersoon van
Jikkemien (1941) aan haar man.
Moet je nog veel wieden? 'Ie eet de
ooren van m'n ood,' klaagt iemand
over een gulzige boerenknecht.
Mensen die geloven dat de goe
den louter goede dingen doen, en
de slechten louter
slechte dingen,
kunnen zich
maar beter niet
in het geval
Robbertz ver
diepen. Want
achter haar be
wonderens
waardige
streekromans
gaat een afschuwwek
kende vrouw schuil, de echtge
note van de beruchte Veerse dich-
ter-burgemeester Martien Bever
sluis. Zelf werd ze vanwege haar
gedrag in de bezettingsjaren ver
oordeeld tot 3,5 jaar internering.
Haar literaire loopbaan zette ze
vervolgens gewoon voort, onder
meer met Geertrui, de heks van
Veere (1951) en Govert (1954),
over een rijke Zeeuwse boer die
het landje van zijn buurman
tracht te bemachtigen.
Haar eerste werk Merientje stond
in 1938, ook al onder haar schuil
naam (geloof de naslagwerken
met), in het tijdschrift Opgang.
Daarop volgde al snel Noordwester
over een Zeeuwse garnalenvisser.
Waar blijft zijn boot? 'Was daar
in het zwart van de avond een
mast?' De plaatsnamen zijn an
ders, maar waar we zijn is duide
lijk genoeg: 'Van het Noorder-ei
land zwaaide het torenlicht snel
en driftig over het water. Uit het
Westen werd het statig, met brede
zwaai beantwoord.'
Boeken van weleer. 'Op de kade
klepten klompen,' lezen we in
Noordwester. 'De klompjes van de
kinderen klepten luid over de gele
klinkers,' horen we in Jikkemien.
Een eeuwige constante in dit lan
delijke, maar allerminst oubollige
proza is de natuur. De mensen in
de buurt van 'de bosschen van
Zeeduin' zijn overgeleverd aan
haar grillen. Een idylle met stee
vast dreiging op til. Een ogen
schijnlijk veilig eiland, maar 'de
waereld is zo groot achter Strookerke,
daer ei jie gin weet van'. Hoor ik
daar heel ander gekletter dan het
gekletter van klompjes?
maandag 17 mei 2021
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Oase in het boerenland
Jan van Damme
Jaap de Bussy: 't Hof Ravestein meer dan
een tuin - Uitgeverij Debussyfoto, met een
voorwoord van commissaris van de koning
Han Polman, 128 pagina's, 29,50 euro. On
line presentatie woensdag om 19.30 uur via
website en Facebookpagina van boekhan
del de Drvkkery in Middelburg. De tuin kan
bezocht worden tijdens de Zeeuwse tuin
dagen op vrijdag 4 en zaterdag 5 juni (en
tree 5 euro). Groepen kunnen op afspraak
terecht.
De scherpe grens tussen tuin en boerenland. fotos jaap de bussy
Hazen vinden een toevluchtsoord op 't Hof Ravestein.
Mario Molegraaf
Willemien van Montfrans voor het 'grand canal' op de gerestaureerde buitenplaats Ra
vestein bij Grijpskerke. foto ruben oreel
