II
NIEUWS 13
DIERSOORTEN WERELDPRIMEUR
Een zeer zeldzaam Afrikaans aapje dat uitgestorven leek, is voor het eerst vastgelegd op
video door een Nederlandse beheerder van het Wereld Natuur Fonds. Een wereldprimeur dus.
controleerde
Allemaal
keken ze
toen ik de
opnames
Daar was-ie.
,,We wilden een lichtje laten schij
nen op ons park, dat we sinds drie
jaar samen met de Congolese over
heid beheren. Niemand kent dat
park, veel mensen hebben ook geen
idee waar Congo ligt. Laat staan dat
ze weten dat er twee Congo's zijn.
Toen wij in het park kwamen in 2017
werd er in het Ntokou-Pikoundapark
heel veel gestroopt. Het was een 'pa
pieren natuurpark'. Alles stond op
papier, maar in werkelijkheid was er
niemand. Geen rangers, niks. Er ge
beurden daar bizarre dingen. Stro
pers vingen chimpansees. Het vlees
daarvan werd dan weken in de grond
gestopt zodat het goed ging rotten en
daarna deden ze het aan een haak en
gingen ze ermee vissen op dwergkro
kodillen. Dat vlees is lekker en ver
koopt goed. Ik heb beelden gezien
met honderden gevangen krokodille-
tjes. Het was een illegaal walhalla.
Dat is voorbij, we hebben een goede
infrastructuur opgezet met de Con
golese overheid. Dit wordt een voor
beeldpark voor andere parken in het
land.''
Op deze zeldzame aap werd ook
gejaagd. ,,Stropers rookten hem en
schroeiden de vacht zodat je dat rode
niet meer kon zien, omdat mensen
die kleur verdacht vonden om te
eten. Maar dan nog ging de smaak in
het vlees zitten. Eigenlijk vonden ze
hem niet zo lekker. Dat is misschien
de reden dat de soort er nog is.''
Nu wordt het een ander verhaal,
hoopt Van der Waarde. In het park
wordt eigenlijk niet meer gestroopt
en de lokale bevolking weet nu dat
het een endemische soort is, een
unieke soort dus die alleen daar voor
komt. ,,Ik hoop dat mensen daar trots
op zullen worden, want dit is hün
aap. Ze weten dat hij een bijzondere
waarde heeft.''
ijk, die dreigbewe-
ging. Hij probeert
mij weg te jagen.
Tenminste, zo be
grijp ik dat, maar
dat moeten weten
schappers maar
verder uitzoeken. Hij is in ieder geval
niet schuw." De 'hij' is een Bouviers
rode franjeaap en de plaats van han
deling is Ntokou-Pikounda National
Park in het drassige bekken van de
Congo-rivier in het hart van de Re
publiek Congo. Jaap van der Waarde
(56), natuurbeheerder in dit gebied,
heeft iets unieks gefilmd: een zeer
zeldzaam Afrikaans aapje dat zich te
genover mensen soms groter en ster
ker voelt dan hij is.
Ook stropers weten dat laatste, he
laas. De Bouviers rode franjeaap is
misschien ook vanwege die onver
schrokkenheid de zeldzaamste telg
geworden uit de omvangrijke familie
der rode franjeapen. Lang werd aan
genomen dat het beestje zelfs al uit
gestorven was. Uit 1887 dateerde het
laatste nieuws van de naar een Franse
zoöloog vernoemde aap, totdat de
Vlaamse bioloog Lieven Devreese er
een fotografeerde. Dat was in 2015. En
nu wordt het nog mooier en hebben
we de allereerste videobeelden, met
dank aan Van der Waarde van het
Wereld Natuur Fonds (WWF). De
coördinator natuurbeschermingspro
jecten in de Republiek Congo, Ka
meroen en Gabon kon even terug
naar Nederland reizen - waar hij en
passant nog een coronavaccin hoopt
te scoren voor hij weer teruggaat. Op
kantoor en in de familie, iedereen wil
natuurlijk dé beelden zien. Een 'uit
gestorven' aapje lekker stoer zien be
wegen is heel bijzonder.
Een spannend avontuur van drie
dagen in de jungle ging eraan vooraf,
waarbij Van der Waarde in beroerde
conditie verkeerde door malaria. Ril
len, 40 graden koorts en vervolgens
een allergie voor de medicijnen. ,,Ja,
doodziek in the middle of nowhere, dat
was een lastig begin. Maar we wilden
hem vinden. Lokale mensen zeiden
te weten waar hij zat maar stuurden
ons steeds verder het oerwoud in
over een slingerende rivier vol boom
stammen. Levensgevaarlijk want veel
van die stammen liggen onder water.
Je moet steeds de buitenboordmotor
omhoog klappen, anders ben je hem
kwijt. Op de terugweg klapten we in
het donker erop en bijna kantelde de
boot. Echt wel link. Dan maar geen
aap, dacht ik. De volgende dag had
den we hem wel, dat was de bonus.''
Aapjes als ontbijt
Voor wie ook plannen heeft: de beste
kans om een Bouviers rode franjeaap
in Congo te vinden is door de roep
van een kroonarend te imiteren.
Deze Afrikaanse roofvogel vreet aap
jes als ontbijt en als ze hem horen
krijsen slaan de apen luidruchtig
alarm. Een apart geluid, lijkt een
beetje op miauwen, vertelt Van der
Waarde. Daarna moet je het dier nog
zien te vinden in een oerwoud dat
bestaat uit bomen, struiken en water.
,,Ik probeerde de camera op te stellen.
Soms tot aan m'n middel in de blub
ber. Maar toen ik hem scherp
had, was-ie weg. Dat is drie,
vier keer gebeurd. Uitein
delijk had ik hem."
„Allemaal keken ze me aan
toen ik de opnames contro
leerde. Daar was-ie. Het was
gelukt. Dan valt er zo'n last
van je schouder. Heer
lijk."
dinsdag 11 mei 2021
GO
Nederlander maakt eerste
video van 'uitgestorven' aapje
Bob van Huët
Het was een soort missie dit dier
te filmen, begrijp ik. Wat zit daar
achter?
Rotterdam/Kinshasa
- Jaap van
der Waarde
Na een spannend
avontuur in de onher
bergzame jungle van
Congo wist Jaap van
der Waarde de zeer
zeldzame Bouviers
rode franjeaap te fil
men. FOTO JAAP VAN DER
WAARDE/ WWF
Dan ben je heel erg op
gelucht, neem ik aan?
