Nieuwe technieken in de strijd
K
i
18
Onderzoekers doen een beroep op kunstmatige
intelligentie voor het opsporen en begeleiden van patiënten
met parkinson of alzheimer. Nieuwe technieken moeten
leiden tot snelle, individueel gerichte behandeling.
'Chinezen
maken zich
niet zo
druk om
privacy en
ethiek, in
de VS gaat
het al snel
om centen'
'Met de inzet
van AI krijg je
meer individuele
ijkpunten'
evrouw Jansen, u
moet de gordijnen
nog open doen!'
'Mijnheer de Vries,
het is tijd om koffie
te zetten!' Mensen die lijden aan
hersenziektes als parkinson en
alzheimer hebben baat bij avatars
(virtuele assistenten), apps en
smartwatches. Maar ook artsen
zijn geholpen met kunstmatige in
telligentie. Sensoren kunnen be
trouwbare informatie aanleveren
voor een adequate behandeling.
Als iemand zachter gaat praten,
minder articuleert in de samen
spraak met de avatar, kunnen deze
veranderingen erop duiden dat ie
mand parkinson of alzheimer
heeft, of dat de ziekte erger wordt.
De drie partners in OnePlanet
Research Center (Radboud Uni
versiteit, Radboudumc en imec,
een bedrijf gespecialiseerd in
nanotechnologie) slaan nu met
het midden- en kleinbedrijf in de
regio Oost-Nederland de handen
ineen. Een van hen is het soft
warebedrijf Virtask. Een gloed
nieuw zogeheten Innovation Cen
ter for Artificial Intelligence-lab
(Icai) met de naam AI-RONDO
(Risk Profiling and Decision Sup
port) moet nieuwe technologie
opleveren die het leven van pa
tiënten verlicht en de behandeling
verbetert. Het is aan bedrijven om
de vergaarde kennis te vertalen in
producten en die in de markt te
zetten.
Hersenziektes, kunstmatige in
telligentie en datatechnologie zijn
niet nieuw. Waarom is er nu pas
een Icai-lab voor dit probleem?
,,Het aanschuiven van imec als
partner geeft een belangrijke zet'',
zegt Thea van Kemenade, een van
de directeuren van One Planet Re
search Center. ,,Imec levert de
technologie om data te verzame
len. Kunstmatige intelligentie, een
jonge wetenschap, moet van het
dataverkeer met algoritmen be
trouwbare informatie maken
waarmee artsen meteen aan de
slag kunnen.''
Tom Heskes, hoogleraar Artifi
cial Intelligence (AI) aan de Rad
boud Universiteit in Nijmegen,
onderstreept dat 'de mens centraal
staat', de leidraad van het KI-on-
derzoek in heel Europa. ,,Niet het
geld of de overheid zijn er leidend.
De Chinezen maken zich niet zo
druk om privacy en ethiek, bij de
Amerikanen gaat het al snel om de
centen. In Europa is gezondheids
zorg een heel belangrijk thema.
Veel AI-onderzoekers hebben
dankzij goede banden met zieken
huizen en medische specialisten
toegang tot data. Dat is voor AI van
levensbelang", zegt Heskes.
Verrijken
Er zijn virtuele avatars op de
markt, waaronder Anne van Vir-
task. Van Kemenade: ,,Anne helpt
ouderen door de dag heen en
waarschuwt bijvoorbeeld als er
een medicijn moet worden inge
nomen. Als je zo'n digitale assis
tent verbetert, verrijkt, dan kun je
er nog veel meer mee doen. je kunt
hem gebruiken om de spraak van
iemand te interpreteren, met be
hulp van data over volume, toon
hoogte, zinsbouw. Met de juiste
AI-technologie kun je een goed
beeld krijgen van de ziekte en in
dien nodig de behandeling van
parkinson of alzheimer snel en
heel gericht aanpassen.''
Van Kemenade wijst erop dat de
gezondheidszorg 'nu vooral is in
gericht op gemiddelden'. ,,Als een
arts medicijnen geeft, helpt dat het
grootste deel van de patiënten.
Met de inzet van AI krijg je meer
individuele ijkpunten, je kunt
sneller en beter de diagnose stel
len. Natuurlijk is het onhaalbaar
om voor de opsporing van hersen
ziektes iedereen te meten. Maar als
mensen zich bijvoorbeeld toch al
zorgen maken omdat er in de fa
milie meer risico is op parkinson
of omdat ze hun geur en smaak
verliezen en er mogelijk een ver
band is met een hersenziekte, dan
kun je voor detectie de nieuwe
technieken wel meteen inzetten.
Gericht op eerste symptomen.
Dan kun je eventueel al in een
heel vroeg stadium met diëten
voeding aanpassen om de ontwik
keling van de ziekte te vertragen.''
Varianten
Nu wordt de diagnose parkinson
of alzheimer vaak gesteld
door een neuroloog op basis
van consultatie. Het duurt
lang voordat hij kan vast
stellen om welke vorm van
parkinson het gaat. Er zijn
tientallen varianten die
elk om een eigen, speci
fieke behandeling vra
gen. ,,Als we op dage-
lijkse basis data verzamelen, dan
wordt het hopelijk ook gemakke
lijker om sneller vast te stellen om
welke vorm het gaat. Een snellere
classificatie is ook een van onze
doelen'', aldus de directeur van
OnePlanet Research Center.
Kan AI zorgen voor een door
braak in de strijd tegen parkinson
en alzheimer? ,,Als je zegt 'kan
zijn', dan ga ik er in mee, want er is
nog een lange weg te gaan'', zegt
Heskes. ,,We moeten onze metho
den, onze data verbeteren. Laten
we eerst meer te weten komen
over patiënten. Dat doen we nu
met driemaandelijkse vragenlijs
ten. Dan kan het van een slechte of
goede dag afhangen welke conclu
sies je trekt. Het is nu aan ons om
met fijnmazige metingen te zor
gen voor betrouwbare informatie
LJ
ZATERDAG 8 MEI 2021 GO
A
Robot helpt
patiënt met
alzheimer
HANS VAN ZON
Een analist
bekijkt een door
snede van de
hersenen in
alzheimer-
onderzoek.
FOTO GETTY IMAGES
