een duistere kant
Onder politici
De premier is een vreemde eend
in ons bestel en Rutte weet dat
1
We zijn eett
coalitieland,
op het beleid
zelfheeft
de premier
beperkt
invloed
'Ik sluit
niet uit
dat Wim
in de bajes
flink heeft
zitten op
scheppen.
Zo van:
Ken jij mij
dan niet?'
vermissingen te maken heeft. Ook
de moord op Rienja blijft hij tot
aan zijn dood ontkennen. ,,S. heeft
zijn kaken in verhoren altijd stijf
op elkaar gehouden", zegt Rege-
link, die zijn woorden zorgvuldig
weegt. „Uiteindelijk moesten we
er vrede mee hebben dat we hem
voor die andere zaken niet konden
vervolgen. Het was een troost dat
hij al veroordeeld was. Hij zat in de
gevangenis en had tbs. Voor mij
stond vast dat hij nooit meer vrij
zou komen."
Die verwachting komt uit. S. zit
uiteindelijk amper drieënhalf jaar
in de cel, maar verdwijnt vanaf
1997 voorgoed in een tbs-kliniek.
De laatste jaren van zijn leven ver
blijft hij in de Pompekliniek in het
Brabantse plaatsje Zeeland, waar
zijn vrouw nog wekelijks op be
zoek komt. Zelfs als hij lichamelijk
snel aftakelt, krijgt hij geen toe
stemming om thuis te sterven.
Zijn behandelingen zijn nooit
aangeslagen en de kans op geweld
dadig gedrag blijft groot. Uit recht
bankverslagen over de verlenging
van zijn tbs staat dat hij op hoge
leeftijd nog steeds een gevaar
vormt voor zijn directe omgeving.
Hij wordt snel kwaad en kan dan
zeer agressief zijn, in het bijzonder
naar jonge vrouwen.
,,Hij is in staat om vanaf zijn
ziekbed een ontregelend effect te
hebben op de afdeling'', zegt een
behandelaar tegen de rechtbank.
,,Hij heeft zich, ook recent nog,
onbeheerst en ongepast agressief
gedragen naar medewerkers van
de kliniek. Hij uit bij tijd en wijle
bedreigingen aan het adres van
medewerkers en brengt hen daar
mee vooral psychische schade
toe."
,,Deskundigen vonden het reci
diverisico te groot. Zelfs toen hij
fysiek al erg verzwakt was", zegt
advocaat Bas Kurvers, die S. de
laatste tien jaar van diens leven
bijstaat. ,,Hij heeft die laatste jaren
echt geleden. Het klinkt misschien
gek, maar ik had een prettige rela
tie met hem.''
Oud-rechercheur Van Hout is er
echter van overtuigd dat Wim S.
een seriemoordenaar is. ,,Daar
twijfel ik niet aan, ik denk dat
Wim achter meerdere moorden
zit.'' Hij wil nog één ultieme po
ging doen, nu bij de weduwe. Zij
leeft nog. ,,Ik heb mij bij de politie
opgeworpen om met haar in ge
sprek te gaan. Ik ken haar, we had
den een goede band. Zij is een eer
lijke, zorgzame vrouw. Voor de na
bestaanden van de vermiste vrou
wen wil ik kijken wat zij, mis
schien wel onbewust, weet over
waar de lichamen liggen begra
ven.''
Politiek verslaggever Hans van Soest schrijft elke week over wat er speelt in Den Haag.
Deze week: Mark Rutte heeft minder te vertellen dan wordt gedacht.
erwijl andere ministers
deze week vakantie hiel
den, was Mark Rutte veel
in beeld. Als premier had
hij ceremoniële taken bij
zowel de Dodenherdenking als
Bevrijdingsdag. In de beeldvor
ming is hij de baas van het land.
Alleen, dat is hij niet.
,,Als Mark in de ministerraad
zou zeggen 'dat moet je zo of zo
doen', dan kreeg hij te horen: be
moei je met je eigen zaken'', ver
telt een minister die jarenlang elke
vrijdag met Rutte in de Trêveszaal
zat. ,,Maar Rutte kent zijn rol. Hij
laat problemen bij de vakminis
ters. Als je hem sms't om uit te
leggen dat er ergens op jouw de
partement een probleem is, krijg
je als antwoord: 'Tjonge, succes'.''
De soms ongemakkelijke rol van
de premier in ons staatsbestel
werd vorige week door informa
teur Herman Tjeenk Willink on
der de aandacht gebracht in zijn
eindverslag: een minister-presi
dent heeft minder taken en be
voegdheden dan andere ministers,
schreef hij. De premier heeft ook
amper ambtenaren op zijn mini-
departement van Algemene
Zaken.
Maar, stelt Tjeenk Wilink, wel
wordt de minister-president
steeds vaker door de Tweede Ka
mer op het matje geroepen. Hij
wordt voor alles en nog wat ver
antwoordelijk gehouden waar an
dere ministers de bevoegdheid
voor hebben. ,,Hij wordt meer pre
sident dan minister'', constateert
Tjeenk Willink. Dat wringt, want
constitutioneel is hij juist precies
het tegenovergestelde.
,,De premier heeft inderdaad
minder in de melk te brokkelen
dan kiezers en media vaak den
ken'', stelt Johan van Merriënboer
van het Centrum voor Parlemen
taire Geschiedenis (Radboud Uni
versiteit). ,,De minister-president
zit de ministerraad voor. Lang rou
leerde die taak tussen de minis-
ters, pas later kreeg één vast ie
mand die taak.''
En die taak veranderde de laatste
decennia. ,,Ik ging als minister
president maar één keer per jaar
naar de Tweede Kamer, voor de Al
gemene Beschouwingen'', ver
telde KVP-premier Piet de Jonge
(1967-1971) ooit. Mark Rutte staat
er soms wekelijks.
,,De premier lijkt heel belang
rijk, maar formeel is zijn enige rol
het bewaken van de eenheid van
kabinetsbeleid'', vertelt Van Mer-
riënboer. ,,We zijn een coalitie-
land. Op het beleid zelf heeft de
premier beperkt invloed. Hij moet
soms iets verdedigen waar hij niet
achter staat. En hij kan geen mi
nisters wisselen. Tenslotte zitten
er in het kabinet voorlieden van
andere partijen waar hij niets over
te zeggen heeft.''
Het aanzien van de premier
groeide sinds Joop den Uyl in de
jaren 70 campagne voerde met de
slogan 'kies de minister-presi
dent'. Sinds Ruud Lubbers werd
de premier ook de man die ons
vertegenwoordigde in Europa.
Voordien was dat de minister van
Buitenlandse Zaken. Pas sinds
1983 is de functie opgenomen in
de Grondwet, maar die is niet
exact omschreven. Van Merriën-
boer: ,,En zo kan iedereen de func
tie zelf invullen. Van Lubbers
j
weten we dat hij dossiers van mi
nisters overnam als hij ontevreden
was.''
Rutte doet dat niet. Weliswaar
drijft hij ministers soms tot waan
zin door hen te blijven sms'en met
de vraag of iets al is opgelost.
,,Maar Rutte trekt de verantwoor
delijkheid alleen in crises naar
zich toe'', zegt een oud-minister.
,,Ik denk dat hij dat heeft geleerd
bij Unilever: anders gaan anderen
achterover leunen en krijgt hij alle
problemen op zijn bordje.''
Maar de premier is natuurlijk
geen zielig figuur. Hij is de voor
man van de grootste regeringspar
tij en heeft wel degelijk veel
macht. Hij stelt ook mede het re
geerakkoord op. Opvallend is dat
Rutte zijn rol altijd kleiner voor
spiegelt dan hij is. Tijdens het on
derzoek naar de toeslagenaffaire
zei hij tijdens zijn verhoor dat hij
'niet de hele dag toezicht houdt'
op anderen. Hij moet zorgen dat
'de grote besluitvormingsmachine
van de overheid ordentelijk func
tioneert en dat in een goede sfeer
besluiten tot stand komen.'
Zo komt het dat er onder tien
jaar Rutte veel vakministers sneu
velden, maar van hem veel afglijdt.
En hoewel Tjeenk Willink de
Tweede Kamer erop wijst dat zij
de premier niet overal de schuld
van kan geven, is het ook
niet zo dat hij nergens ver
antwoordelijk voor is.
„Bijvoorbeeld in de toe
slagenaffaire heeft zijn
ministerie echt steken la
ten vallen", vindt Van
Merriënboer. „Zijn raads
adviseurs hebben als
taak aan de bel te
trekken als er
bij andere de
partementen
dingen fout
gaan. Als dat
niet gebeurt, is
hij daar verant
woordelijk voor."
GO ZATERDAG 8 MEI 2021
Rechts het
huis waar Wim S.
woonde in Geldrop.
Oudere bewoners
kennen hem alle
maal. ,,Je kon altijd
op hem rekenen'',
zegt een van hen.
Dit verhaal kwam tot stand na
gesprekken met 32 personen,
onder wie nabestaanden, oud-re
chercheurs, officieren van justitie
en bekenden van Wim S. Deze
krant had inzage in diverse dos
siers. De kinderen en weduwe van
S. wilden niet meewerken aan dit
artikel. Ook waren zij niet beschik
baar voor wederhoor, ondanks
meerdere pogingen daartoe.
