Lampen, stoelen, tafels, deurklinken, koffiekopjes: drie jaar
geleden werd journalist en socioloog Warna Oosterbaan
gegrepen door de dingen die wij nodig hebben om niet al te
hulpeloos in het leven te staan. Hij roept op tot meer respect
en waardering voor al die trouwe, maar onderschatte
bondgenoten. Een pleidooi.
Het begon bij mij met een klemmende keu
kendeur. Je moest hem een beetje optillen,
met twee handen, en dan maakte hij zich
zacht trillend los van de drempel. We wen
den eraan, maar op een dag besloot ik toch
dat ik er iets aan ging doen. Ik tilde hem
uit de scharnieren en haalde een paar mil
limeter van de onderkant van de deur af.
Ik zette de deur er weer in en het probleem
was opgelost, de deur zwaaide nu soepel
open.
Maar het eigenaardige was dat het dagen duurde voordat
de nieuwe situatie tot mijn armen was doorgedrongen.
Elke keer duwde ik toch weer harder tegen de deurhendel
dan nodig was. O ja, dacht ik dan, dat hoeft niet meer.
Zo zijn er meer dingen. Je pakt een pak melk en je hand
schiet met pak en al omhoog. Blijkbaar dacht je dat het
pak vol zat, maar het was leeg. Het omgekeerde gebeurt
ook weleens: je pakt het pak melk, maar je handen glippen
erlangs. Het was leeg en iemand had het verwisseld voor
een vol pak.
Minigebeurtenissen, maar ze wijzen op iets belangrijks:
de dingen om ons heen zitten ook in ons. Ze zijn in ons
aanwezig in de vorm van talloze gebruiksaanwijzingen.
Die hebben we niet uit ons hoofd geleerd, ze zijn door
de omgang met al die dingen in de vorm van reflexen en
routines in ons lichaam opgeslagen.
Als dat niet zo was, zou het dagelijks leven eindeloos
gecompliceerd zijn. Het gemak waarmee we ons door ons
huis bewegen, een mes pakken, een bord, een boterham
smeren, de televisie aanzetten en tegelijkertijd met een
kop koffie in de hand naar de bank lopen - we doen het
zonder er bij na te denken, we hebben al die dingen in
de vingers gekregen. Modern leven is leven met dingen.
Maar hoe gemakkelijk dat moderne leven ook is, er zijn
wel erg véél dingen voor nodig. Te veel, kun je zeggen.
Ook bij mij thuis puilen sommige kasten uit, en staat de
schuur vol tuinmeubelen, harken en fietsen. Zo af en toe
brengen we iets weg naar het grofvuil, maar het schiet
niet erg op. Sommige mensen hebben hun spullen zelfs
opgeslagen bij een van de self storage-bedrijven, maar
zover laten wij thuis het niet komen.
Er zijn mensen die een oplossing weten: opruimgoeroes.
Minimalisten, zoals ze zichzelf liever noemen. De Japanse
Marie Kondo adviseert alleen dingen te houden waar je
een blij gevoel bij krijgt ('Does it spark joy?'). Spullen
waarvan je denkt dat ze misschien ooit nog eens van
pas komen? Brieven die je al gelezen hebt? Restjes wol?
Gooi ze weg en begin een nieuw leven!
Haar Nederlandse geestverwant Dennis Storm beschrijft
in zijn boek Weg ermee dat hij zich van zijn reizen een
'weergaloos gevoel van vrijheid' herinnert. In de hotels
waar hij verbleef was geen troep, geen afwas, geen volle
ijskast. Hij besloot zijn woning stapsgewijs om te bouwen
tot een hotelkamer. Er staat nu niets te veel meer in.
'Je huis hoeft helemaal niet gezellig te zijn,' bezweert
hij. 'Geen hippe krukjes, hebbedingetjes en gekkigheid,'
adviseert Storm. 'Een warme deken op de bank is vaak
al genoeg.'
De minimalisten behandelen een probleem waar
blijkbaar veel mensen mee zitten, want van de boeken
van Kondo en haar collega's zijn miljoenen exemplaren
verkocht. Maar is radicaal weggooien de juiste oplossing?
Ik moet denken aan een artikel van de Amerikaanse
schrijver Ken Budd. In The Washington Post van 28 sep
tember 2019 schrijft hij dat hij al veertien jaar een paar
witte golfschoenen bewaart. Ze zitten in een plastic
ziekenhuiszak waarop staat: Persoonlijke bezittingen.
Zijn 65-jarige vader had ze aan toen hij na een partijtje
golf bezweek aan een hartaanval. Elke keer dat hij ze
ziet, denkt hij: ik zou ze toch eens moeten weggooien.
Volgens de principes van Marie Kondo had hij dat allang
moeten doen. Want blij wordt hij er niet van, van die
herinnering aan die tragische gebeurtenis. Toch bewaart
hij ze. Omdat ze een onderdeel zijn van zijn geschiedenis.
Omdat hij weet dat er in elk leven ook moeilijke momenten
zijn. En hier zie je het verschil met de minimalisten. Die
willen vooral in het hier en nu leven, en het liefst in een
leeg hier en nu.
Het is de vraag of dat een goed idee is. Het hier en nu
wordt bevolkt door dingen, en die zijn er niet voor niets.
Ze zijn er vaak al lang, ze hebben bezit genomen van je
gedachten en je handelingen en ze doen iets wat van
MEZZA29
