'De droom van 1945 is
aan het verdampen'
Van Randwijklezing
ZEELAND 11
Indrukwekkend is, aan het be
gin van de middag, het ontsteken
van het Vrijheidsvuur. Twee dan
sers brengen de vlam, die vanuit
Wageningen naar Vlissingen is ge
bracht, naar de grote toorts vóór de
bioscoop. Commissaris van de ko
ning Han Polman ontsteekt het
vuur.
In zijn toespraak verwijst hij on
der meer naar de coronabeperkin
gen. ,,In deze tijd van pandemie
beseffen we heel goed dat we af
hankelijk zijn van elkaar. Daarbij is
het cruciaal dat we rekening hou
den met elkaar, dat we soms wat
vrijheid moeten inleveren om uit
eindelijk weer vrijheid te kunnen
ervaren en elkaar weer fysiek te
ontmoeten."
Polman deelt het podium met
Bob Latuheru, vertegenwoordiger
van de Molukse gemeenschap in
Zeeland. De commissaris onder
streept dat Zeeland de roep onder
steunt om het leed dat de Moluk-
kers is aangedaan, te erkennen.
,,Het is belangrijk om stil te staan
bij ons gezamenlijk verleden." La-
Ik zit toch wel een
beetje in een
festivalsfeer, want er
gebeurt van alles
tuheru beaamt dat volmondig.
M Bob Latu- ,,Samen zijn we verantwoordelijk
reru bij het voor de vrijheid die we nu hebben,
Vrijheidsvuur: door de verhalen te vertellen die
,,In elk zaadje ertoe doen, te zoeken naar verbin-
ligt de toe- dingen in verschillen, gericht op
komst van dui- een hoopvolle toekomst. Want,
zend wouden zoals een Moluks gezegde zegt: in
besloten." elk zaadje ligt de toekomst van
duizend wouden besloten."
Festivaldirecteur Onno Bakker,
die na deze editie afscheid neemt,
is halverwege de middag zeker
niet ontevreden. ,,Ik zit toch wel
een beetje in een festivalsfeer,
want er gebeurt van alles. Tegelij
kertijd mis ik het publiek. Op elk
festival heb je momenten waarop
je weet: nu zit de sfeer er heel goed
in. Die vibe wordt door het publiek
gemaakt."
De thuiseditie is niet alleen
maar een noodgreep gebleken.
,,Het is een kans om op een andere
manier Bevrijdingsdag met zoveel
mogelijk Zeeuwen te vieren", zegt
Bakker. „Normaal heb je een festi
val op één locatie. Nu kun je thuis
verschillende dingen meepikken
van het programma dat we bieden.
Je kunt zappen tussen de verschil
lende onderdelen." Ook als er vol
gend jaar weer een 'normaal' festi
val mogelijk is, zou er een online
gedeelte moeten zijn, vindt Bak
ker. ,,Ik denk - hoewel ik daar niet
meer over ga - dat ze er zeker over
na moeten denken om dat voort te
zetten."
Vanwege de aangepaste editie
van het festival was er dit jaar
ook geen reguliere Van Rand
wijklezing. In plaats daarvan in
terviewde Clairy Polak drie oud
sprekers. Behalve Inez Weski (te
gast in 2012) waren dat cultuur
historicus en schrijver David
Van Reybrouck (2014) en journa
list Peter Vandermeersch (2018).
Polak wilde vooral weten wat
er is veranderd sinds zij hun le
zing hielden. Met name Weski
betoogde dat onze vrijheden
steeds verder worden ingeperkt,
onder meer doordat alles van ie
dereen wordt bijgehouden en
privacy onder druk staat. De co-
ronapandemie heeft die tendens
alleen maar versterkt.
,,Deze overheid laat de grond
rechten steeds verder afbrokke
len en gedraagt zich langzamer
hand als een vijand van haar ei
gen burgers", zei Weski. Het
wordt steeds lastiger om daarte
gen in het geweer te komen. ,,Dat
is het droevige lot van de burger:
je bent afhankelijk van diezelfde
overheid."
Opmerkelijk genoeg zei ze, als
advocate, ook nog maar weinig
vertrouwen te hebben in de
rechtstaat. ,,De rechtspraak
wordt, net als de verdediging en
de journalistiek, langzaam naar
de publieke tribune verhuisd.
Dat is de bittere situatie. Het is
Elk fysiek geweld
begint met verbaal
geweld
niet meer wat het was en voorlo
pig gaat dat het ook niet meer
worden."
Ook Van Reybrouck consta
teerde dat de overheid 'steeds
minder ruimte lijkt te geven aan
de burgers'. ,,De droom van 1945,
de droom van vrede, is aan het
verdampen. We moeten metho
des bedenken om de democrati
sche speelruimte groot te hou
den. Op dit ogenblik wordt die
kleiner."
Mensen komen steeds meer
tegenover elkaar te staan, aldus
Van Reybrouck. Hij wees onder
meer op het verbale geweld on
line. ,,Dat is volkomen dominant
geworden. En elk fysiek geweld
begint met verbaal geweld. Ik
maak me zorgen over de verre
gaande polarisering in onze sa
menleving, over hoe de algorit
mes op sociale media de loopgra-
vendynamiek versterken. Dat is
echt zorgwekkend."
Mensen moeten niet over el
kaar spreken, maar met elkaar,
vindt Van Reybrouck. Hij pleit al
jaren voor 'gelote burgerraden',
waarbij grote groepen burgers
meedenken over beleid. Dat be
staat inmiddels in Duitstalig Bel
gië. ,,En het is aan het groeien."
Zeker als het gaat om klimaatbe
leid is zo'n aanpak dringend
noodzakelijk, aldus Van
Reybrouck. ,,Onze democratie
van vandaag, met de partijpoli
tiek, is onvoldoende om doortas
tend klimaatbeleid mogelijk te
maken."
donderdag 6 mei 2021
GO
allemaal leuk hebben'
des hun kunsten. Ze leven zich
onder meer uit in het Vrijheids
café en op de tank voor de ingang
van de bioscoop, die in wit plastic
is verpakt.
Optreden van PEER
op het Bevrijdingsfesti
val, met Gijs Teuwsen
(links) en Jesper de
Jonge. foto's lex de meester
k - Onno Bakker, festivaldirecteur
Clairy Polak (links) in gesprek met Inez Weski tijdens de alternatieve Van Randwijklezing.
FOTO'S LEX DE MEESTER
Vrijheid komt steeds verder
onder druk te staan. De toon
van de sprekers van de traditi
onele Van Randwijklezing op
het Bevrijdingsfestival was
woensdag weinig optimistisch.
Vooral strafpleiter Inez Weski
schetste een gitzwart beeld.
Rolf Bosboom
Vlissingen
Mensen moeten niet over el
kaar spreken, maar met elkaar,
stelt David Van Reybrouck.
- David Van Reybrouck
