10 NIEUWS
Ernst Jansz (72), oprichter van Doe Maar, en de Koerdische singer-songwriter
Naaz Mohammad (22), winnaar van twee Edison Pop-prijzen, groeiden op met de
oorlogstrauma's van hun ouders. Voor de campagne 'Doorbreek het zwijgen' van War
Child vertellen ze hoe dat hun eigen leven tekende. En hoe muziek redding bracht.
VAN DE
I
music
OORLOG VERWERKEN TRAUMA
Ik zorgde
voor mijn
vader. Hij
was mijn
held en mijn
beste vriend
dinsdag 4 mei 2021
Tonny van der Mee
Rotterdam/Neerkant
Ze komen uit twee verschillende we
relden en generaties, en groeiden op
met de impact van twee verschil
lende oorlogen. Toch voelen Ernst
Jansz (1948) en Naaz Mohammad
(1998) zich nauw verbonden. Hun
eerste ontmoeting, thuis bij Naaz,
voelt vertrouwd. Ze luisteren naar elkaars worste
lingen. Ernst: ,,Alles is herkenbaar.''
Hoewel ze zelf nooit een oorlog hebben meege
maakt, zijn ze beiden getekend door de oorlogs
trauma's van hun ouders. Als tweede generatie
slachtoffers delen ze, samen met andere bekende
Nederlanders, hun verhaal voor de campagne
'Doorbreek het zwijgen' van War Child. Ze willen
voorkomen dat de 160 miljoen kinderen die we
reldwijd in een oorlog leven, hun trauma's later
doorgeven aan hün kinderen.
Ernst groeide op met het onverwerkte oorlogs
trauma van zijn vader Rudi, die in de jaren 30 van
uit Indië naar Nederland is gekomen om te stude
ren. Zijn vader vecht in de Tweede Wereldoorlog
tegen de Duitsers en is lid van een verzetsgroep
van Indische jongens. Hij vervalst persoonsbewij
zen, verspreidt illegale kranten en helpt Joodse on
derduikers.
In augustus 1944 wordt zijn vader opgepakt. Hij
belandt in Kamp Amersfoort. Zijn moeder zit vijf
weken gevangen in het Oranjehotel in Schevenin-
gen vanwege een overval op een distributiekan
toor. Beiden overleven ternauwernood.
,,In ons gezin was de oorlog altijd sluimerend
aanwezig", vertelt Ernst. ,,Er werd alleen over de
heldhaftige dingen gesproken. Mijn vader was
vroeger een rebelse, sterke jongeman. Na de oorlog
was hij een gebroken mens.''
Zijn vader lijdt aan het concentratiekampsyn
droom. Hij schuilt achter een boekenkast die hij
van de muur heeft geschoven of staat huilend in
een hoek van de kamer. Ernst: ,,We wisten niet
waarom hij zo depressief was en niet meer kon
werken. Dat maakte mij als kind heel onzeker. Pas
later werd de oorzaak benoemd en kon hij behan
deld worden.''
Inzinking
Ernst is 9 jaar als zijn vader een psychische inzin
king krijgt. De jonge Ernst zorgt voor hem. Hij
duwt hem op de fiets vooruit, neemt hem mee om
vogels te spotten en krijgt vrij van school om sa
men naar Texel te gaan.
,,Op de boot was een vrachtwagen van boord ge
slagen. Ik zag mijn vader daarover praten met
mensen. Daar werd ik zo gelukkig van. Voor het
eerst zag ik dat hij met anderen praatte."
Ernst doet alles om zijn vader gelukkig te maken.
Hij haalt goede cijfers op school, gaat op pianoles
en koopt van zijn zakgeld muziekboeken van Cho
pin, de lievelingscomponist van zijn vader. ,,Het
was fijn hem te zien lachen. Dat was een overwin
ning. Ik zorgde voor mijn vader. Hij was mijn held
en mijn beste vriend. Ik keek tegen hem op en pro
beerde alles om zijn pijn te verzachten."
Waar in het gezin van Ernst zwijgzaamheid de
norm was, spraken de Koerdische ouders van Naaz
juist veel over de verschrikkingen van de Golfoor
log in Irak. Naaz: ,,Ik kan me weinig herinneren
van die verhalen. Ik heb mezelf toen heel vaak 'uit'
gezet.''
Als klein kind hoort ze de gruwelijkste details.
,,Mijn vader zag hoe soldaten de borsten en tepels
- Ernst Jansz
van een buurvrouw afsneden. Door zo'n verhaal
heb ik zelf een trauma ontwikkeld. Niemand mag
mij daar ooit aanraken.''
Haar ouders vluchten medio jaren 80 naar Ne
derland. Ze zijn overbeschermend naar hun kin
deren. Angst wordt Naaz met de paplepel ingego
ten. ,,Ik had weinig vrienden. Ik mocht niet buiten
spelen of bij kinderen thuis. Ik mocht dieren niet
schattig vinden. Ik ben opgegroeid met de ge
dachte dat je nooit je zwakte moet laten zien of
fouten moet toegeven. De wereld is hard en nie
mand is je vriend."
Gepest
Voor haar eigen problemen is weinig aandacht.
Naaz wordt op school gepest, maar ze krijgt geen
steun. Ze botst veel met haar ouders. ,,Ze zeiden
dat mijn rebelse gedrag hen zoveel pijn deed. Ik
moest dankbaar zijn dat we in Nederland leefden",
vertelt Naaz.
,,Vaak werd de oorlog als wapen gebruikt als ik
iets wilde bespreken of voor mezelf opkwam.
Nooit mocht ik vertellen wat mij als kind was
overkomen. Ik sloot me af en ging niet meer luiste
ren. Ik heb mezelf op mijn 15de aangeleerd te stop
pen met praten. Op school was ik het meisje dat
nooit sprak. Bij mijn diploma-uitreiking wist een
docent zelfs mijn naam niet."
Voor Ernst is de middelbare school juist een eye-
opener. ,,Tot dan toe was ik altijd met mijn vader
bezig. Nu werd ik verliefd op meisjes. Er ging een
wereld voor me open.''
Ernst is 17 als zijn vader aan kanker overlijdt. Na
zijn dood vindt hij in de Bijbel een brief die aan
hem gericht is. Zijn vader schrijft dat hij zich een
zaam, door iedereen in de steek gelaten voelde.
'Toen verloor ik ook jou als laatste.' ,,Op de middel-
Luister t/m donderdag
tussen 06:00 en 19:00 uur
naar de lekkerste hits
uit de '80s, tijdens de
Top 500 van de '80s op
Qmusic.
GO
'Zonder onze muziek
hadden wij 't niet gered'
TOP 500
Q
