19
'Dat ben
ik niet,
dat is
mijn
tweeling
broer.
Hij zit in
het leger'
conflict waarbij social media een
grote rol speelt. Dat is een zegen,
maar soms ook een vloek.''
De zegen komt er in de vorm
van de eindeloze stroom foto's en
video's. Het turen naar al dat
beeldmateriaal is een van de din
gen die Cillessen en zijn mensen
doen. Het team bestaat uit 43 vol
tijdfuncties, onder wie internet
speurders, financieel recher
cheurs, juristen en vertalers.
In Nederland helpt het Syria
Legal Network, waarin Syrische
advocaten, mensenrechtenacti
visten en rechtenstudenten zich
hebben verzameld in de strijd te
gen oorlogsmisdadigers. ,,We krij
gen tips vanuit de gemeenschap
of we zien artikelen in de media",
vertelt de Syrische Laial Laham.
,,Daar duik je dan in. Wie is hij?
Waar woonde hij in Syrië? Je pro-
beert via je netwerk getuigen te
vinden. We hebben kunnen be
wijzen dat een verdachte in een
bepaalde gevangenis werkte.''
Die onderzoeken dragen Laham
en co over aan het Team Interna
tionale Misdrijven. Maar wat er bij
de oorlogsrecherche mee gebeurt?
,,Wij horen daar niks over. Het is
frustrerend als je veel tijd in dit
soort onderzoeken steekt en niet
weet wat de politie ermee doet."
Er wordt serieus naar gekeken,
verzekert Cillessen. Maar men
senrechtenorganisaties op de
hoogte houden van een lopend
politieonderzoek, kan niet. De be
langen zijn te groot. ,,Stel dat, op
welke manier dan ook, bekend
wordt dat wij onderzoek doen
naar een verdachte, dan kan hij
ineens de benen nemen.'' Is dat
gebeurd? ,,Ja, we onderzochten ie-
mand van de Syrische regime
zijde die ineens foetsie was. Terug
naar Syrië. Heel frustrerend."
Terug naar Mahmoud. Na de onli-
nebeschuldiging van oorlogsmis
daden stroomde zijn inbox vol
met dreigementen. Hij laat een
Facebookbericht zien: 'Goede
morgen, ik ben met een paar jon
gens en we hebben gehoord dat je
in Nederland bent. We staan klaar
om onze verantwoordelijkheden
op te pakken. We zullen je bin
nenkort zien, als het God het wil'.
Mahmoud: ,,Mijn moeder heeft
een maand lang niet geslapen. Ze
was in tranen, mijn zussen ook.''
Maar hoe zit het met de be
schuldigingen? Want Mahmoud
lijkt inderdaad sprekend op de
man in het uniform op de foto's
die online rondgaan. ,,Dat ben ik
niet", beweert Mahmoud, ,,dat is
mijn tweelingbroer. Hij zit in het
leger.'' Mahmoud scrolt door de
foto's. ,,Ja, dat is mijn broer. Hier
ook. Ja, daar zit hij ook. Bij die
laatste foto ben ik de voorste, mijn
broer zit achter mij.'' De twee
broers dragen op de laatste foto
geen militaire kleding, maar zit
ten in een horecagelegenheid aan
de tafel. Ze lijken als twee drup
pels water op elkaar.
Mahmoud was geen soldaat van
Assad en ook geen militielid, zegt
hij. Hij had een eigen zaak. ,,Maar
op een gegeven moment moesten
alle jonge mannen in het leger.
Toen ben ik ondergedoken, ik
wilde niet vechten. Na een jaar
ben ik naar Koerdistan gevlucht,
verstopt in de kofferbak. En van
uit daar naar Europa.'' En zijn
broer? ,,Hij zat al lang in het leger
en zit er nog steeds in. Hij heeft
toch niks met mij te maken?''
Blijkbaar dacht ook de Neder
landse immigratiedienst daar zo
over. Toen Mahmoud zich als
asielzoeker bij het aanmeldcen
trum in Ter Apel meldde, moest
hij zijn telefoon inleveren. ,,Die
was ik vijf dagen kwijt. Toen ze
vroegen wie die man in uniform
op de foto's was, vertelde ik over
mijn broer.'' Mahmoud kreeg een
verblijfsvergunning.
Maar volgens een Syrische bur-
gerrechtenactiviste, afkomstig uit
dezelfde stad, rammelt zijn ver
haal. Ja, hij had een eigen zaak.
Maar zowel hij als zijn broer
steunden het regime. ,,Mahmoud
liep rond met een geweer en
vroeg bij checkpoints om de iden-
titeitspapieren'', vertelt ze. ,,Er
gaan ook verhalen rond dat hij
mensen zou hebben gemarteld of
zelfs gedood. Maar ik weet niet of
dat klopt.''
Wordt Mahmoud ook onder
zocht door het Team Internatio
nale Misdrijven? Teamleider Vin
cent Cillessen en officier van jus
titie Anne van Dooren kunnen er
niets over zeggen. Slechts dat de
regimestrijders hun aandacht
hebben. Maar dat betekent niet
automatisch dat er ook veel da
ders van die kant van het conflict
in Nederland zitten. Van Dooren:
,,De mensen van het regime zit
ten nog steeds in het zadel, die
vluchten niet. Dan heb je dus ook
minder potentiële daders van de
regimekant in Nederland.''
Opsporingsonderzoeken
Hoeveel oorlogsmisdadigers het
team op de korrel heeft, willen
Cillessen en Van Dooren niet zeg
gen. Om een idee te geven: in 2019
liepen er zestien opsporingson
derzoeken naar oorlogsmisdadi
gers, van wie het gros Syriërs.
Hun werk is pittig. De vluchtelin
gen hebben een wantrouwen
richting de politie, omdat het
vaak mannen in uniformen waren
die hen een trauma bezorgden. In
Syrië zelf kan geen onderzoek
worden gedaan. En het verschil in
taal en cultuur maakt de meest
simpele dingen tot een uitdaging.
In Duitsland is eerder dit jaar
een Syrische asielzoeker die aan
de Assad-zijde vocht veroordeeld
tot 4,5 jaar cel. Hij bracht mensen
naar een gevangenis waarvan hij
wist dat er gemarteld werd. De
zaak tegen een tweede verdachte
loopt nog. ,,Het zijn vooralsnog de
enige twee zaken in heel Europa.''
Nederland krijgt ook nog een
keer zo'n zaak, daar zijn Cillessen
en Van Dooren van overtuigd.
Maar wanneer? Van Dooren: ,,Je
moet beseffen dat onderzoeken
naar oorlogsmisdaden gemiddeld
twee, drie jaar duren, met uit
schieters naar tien jaar.''
Dat zal in ieder geval geen zaak
over Mahmoud zijn. Volgens
hemzelf dan. ,,Waarom zou ik
bang zijn te worden opgepakt?
Een Syriër in Nederland beschul
digt me van dingen waar ik niks
vanaf weet. Ik ben geen oorlogs
misdadiger, ik ben onschuldig.''
De naam van Mahmoud is gefin
geerd.
GO ZATERDAG 1 MEI 2021
Jagen op
-de beulen
van Assad
Op internet circuleert
een clip waarin man
nen zingen over de ver
nietiging van de stad
Idlib. Een van hen zou
Hassan zijn, die misda
den zou hebben ge
pleegd, aldus Zaman
Al-Wasl. Hij zou nu in
Nederland zijn en po
seert in Maastricht.
