Gebruik van Surinaams in Macrooys Songfestivallied is 'teken
TMTfY
16
You don't like broccoli?Terwijl Twitter dubbel
lag om die verhaspeling in het Songfestivallied
van Jeangu Macrooy, groeit in de Surinaams-
Nederlandse gemeenschap trots. Eindelijk
een podium voor hun taal, het Sranantongo.
'Het lijkt alsof de meeste
Nederlanders liever grappen
maken dan zich in een
onderwerp verdiepen'
Zanger
Jeangu
Macrooy
EEFJE OOMEN
Dat veel Nederlanders de Suri
naamse uitdrukking yu no man
broko mi (je kan me niet breken) in
het Songfestivallied niet kennen,
vindt Mitchell Esajas niet erg. ,,De
meeste mensen kennen natuurlijk
geen Surinaams, behalve een paar
straattaalwoorden als mati, duku of
barki." En, ja, Esajas kan er best mee
leven dat er na de lancering van het
lied Birth Of A New Age allerlei
vreemde versies circuleerden. ,,Ik
begrijp best dat je in die Suri
naamse zin you don't like broccoli of
you are my broccoli kan horen als je
de taal niet kent.''
Wat Esajas, medeoprichter van
The Black Archives en een van de
gezichten van de strijd te
gen Zwarte Piet, wél
enorm stoort: dat het na
alle hilariteit stil bleef. ,,Ik
hoopte dat er na alle geint
jes een discussie op gang
zou komen over wat die
zin dan wél voor Surina-
mers betekent en dat ge
beurde in de internatio
nale Songfestivalgemeen
schap wel een beetje. Maar hier:
niks. Het lijkt alsof de meeste Ne
derlanders, net als bij Zwarte Piet,
liever grappen maken dan zich in
een onderwerp verdiepen.''
Dubbele ergernis: de ongevoelig
heid van Nederlandse winkels. Al
bert Heijn zette in de week van de
broccoli-lolligheid de groente voor
89 cent in de etalage met de tekst
'Ook zo'n trek gekregen na het ho
ren van ons Songfestivalliedje?' En
een Brabantse groenteboer gaf gra
tis stronken weg als klanten het
nummer zongen.
Esajas. ,,Net als in het begin van
de Zwarte-Pietdiscussie doen be
drijven alsof er niks aan de hand is.
Commerciële belangen zegevieren,
r*
de gevoelens van zwarte mensen
worden genegeerd.''
In Suriname en de Surinaamse
gemeenschap in Nederland was de
reactie op het nummer totaal an
ders. Er was een 'groot gevoel van
trots', vertelt Darryl Veldman,
schrijver, cultureel ondernemer en
tourmanager van Ronnie Flex. ,,We
zijn niet alleen trots omdat Jeangu
een Surinamer is. Iemand als Ruth
Jacott stond natuurlijk ook al op
het Songfestival. Nee, we zijn trots
op dit nummer. Het is een tribute
aan Suriname, de geschiedenis, de
cultuur en het Sranantongo, de Su
rinaamse taal.''
Brandstapel
Niemand kan er volgens Michiel
van Kempen, hoogleraar Neder-
lands-Caraïbische Letteren, om
heen dat een passage als they bur
ned your heroes at the stake (ze gooi
den je helden op de brandstapel) in
Birth Of A New Age expliciet over
de slavernij in de voormalige Ne
derlandse kolonie gaat. ,,Bij brand
stapel zullen alle Surinamers direct
denken aan de terechtstelling van
Cojo, Mentor en Present in Para
maribo in 1832, slaven die inmid
dels als vrijheidsstrijders worden
gezien.''
En die ene zin, waarover op soci
ale media zo lollig werd gedaan?
Een overduidelijke verwijzing naar
een volk dat de ketenen afwerpt.
Taalkenner Kwasi Koorndijk: Yu no
man broko mi, mi na afu sensi is een
bekende Surinaamse uitdrukking
die letterlijk 'je kan me niet wisse
len, ik ben een halve cent' betekent.
Die halve cent was de kleinste Suri
naamse munt en dus een munt die
je niet kon verdelen. De figuurlijke
betekenis ligt voor de hand: je kan
me niet raken, ik ben wie ik ben.''
Dat Jeangu het Sranan in dit
nummer verweeft, zegt volgens
De clip van Birth Of A New Age zit vol verwijzingen naar
de Surinaamse cultuur. foto unexpected records
hoogleraar Van Kempen alles over
de herwaardering van een taal met
een lange pijnlijke geschiedenis.
Ontstaan als communicatiemiddel
tussen Afrikaanse volkeren op
slavenschepen werd het Sranan in
het vroege koloniale Suriname een
van de belangrijkste talen. Toen
Nederland het overzeese gebieds
deel meer en meer als een provin
cie ging zien, werd het 'neger
engels' echter taboe verklaard.
Esajas: ,,Het verbod had natuurlijk
alles te maken met de manier
waarop tegen zwarte mensen
werd aangekeken. Zij waren inferi
eur en hun cultuur en taal ook.''
Afro-Surinamers bleven het on
danks het verbod spreken, maar
Sranan kreeg wel een andere
lading dan het Nederlands. Van
Kempen: ,,Het bleef lange tijd een
informele taal die eerder werd ge
sproken dan geschreven.'' Cabare
tier Roué Verveer die er in Suri
name mee opgroeide: ,,Ik sprak de
taal altijd met vrienden. Als mijn
vader dat hoorde, zei hij: praat
Nederlands. Als je goed Neder
lands sprak, betekende dat dat je
ontwikkeld was.''
Revival
Dat Sranan nu een revival door
maakt, is opmerkelijk genoeg
vooral te danken aan een generatie
jonge Surinaamse Nederlanders
die de taal thuis niet of nauwelijks
meekregen. Zo leerde kunstenaar
Jaasir Linger (29) zichzelf de taal
aan. ,,Mijn ouders die hier in de
jaren 70 kwamen, spraken het
niet. Ik hoorde het alleen op ver
jaardagsfeestjes.'' Ook cultureel
ondernemer Veldman (32) ver
diepte zich pas later in de finesses.
,,Ik dacht dat ik het wel kon, tot ik
het in een voorstelling verwerkte
en erop gewezen werd dat de spel
ling totaal niet klopte.'' Veldman
ZATERDAG 1 MEI 2021 GO
Suriname
gloeit van
trots om 'mi
na afu sensi'
SU
