ECONOMIE 17
De Dag van de Arbeid - 1 mei - moet meer
gaan over de ongelijkheid op de arbeidsmarkt,
blijkt uit nieuw onderzoek. Een prima idee vinden
historicus Matthias van Rossum en hoogleraar
Ton Wilthagen. ,,We moeten de toegang tot
werk voor iedereen op de eerste plek zetten.''
Er wordt wat mij
betreft te veel
gekeken naar de
strijd uit het verleden
Uit recent onderzoek van Natio
nale Vacaturebank, uitgevoerd
in samenwerking met onafhanke
lijk veldwerkbureau Panel Inzicht
onder ruim duizend responden
ten, blijkt dat ruim de helft (52
procent) van de ondervraagden
vindt dat 1 mei in het teken zou
moeten staan van gelijke kansen
op de arbeidsmarkt. Slechts 5 pro
cent vindt het nog belangrijk dat
de 8-urige werkdag gevierd wordt.
,,De Dag van de Arbeid begon
meer als een actiedag dan een vie
ring'', vertelt Van Rossum, senior
onderzoeker bij het Internationaal
Instituut voor Sociale Geschiede
nis. ,,Met het doel om een 8-urige
werkdag in te stellen, was de blik
vooruit gericht. Dat mensen van
daag de dag op 1 mei vooral den
ken aan ongelijkheid op de ar
beidsmarkt, past goed bij het oor
spronkelijke sentiment van de ac
tiedag.''
Met die actuele insteek zou er
meer aandacht moeten zijn voor
de Dag van de Arbeid, zegt Wilt-
hagen, hoogleraar Arbeidsmarkt
aan Tilburg University. ,,Er wordt
wat mij betreft te veel gekeken
naar de strijd uit het verleden. In
plaats daarvan moeten we de toe
gang tot arbeid voor iedereen nü
op de eerste plek zetten. Of het nu
gaat om mensen met een beper
king, ouderen of een mensen met
een migrantenachtergrond.''
Internationale
Wilthagen schreef drie jaar gele
den op eigen houtje een moderne
versie van De Internationale, het ul
tieme strijdlied van de arbeiders
beweging. Hierin benadrukte hij al
het belang van inclusie en indivi
dueel talent. ,,We moeten er bij
stilstaan dat er in een rijk land als
Nederland krapte op de arbeids
markt is, terwijl tegelijkertijd bijna
1,5 miljoen mensen niet aan de slag
komen. Dan zou je een heel ander
soort viering kunnen hebben.''
Er is in Nederland de afgelopen
decennia relatief weinig aandacht
besteed aan de Dag van de Arbeid,
maar dat tij lijkt volgens Van Ros
sum te keren. „Vakbond FNV be
steedt de laatste jaren bijvoorbeeld
steeds meer aandacht aan 1 mei,
waarbij het eerder de vorm van
een mobilisatie aanneemt dan een
viering.''
Volgens de historicus is de
grootste oorzaak hiervan dat maat
schappelijke problemen steeds
zichtbaarder worden. ,,In Neder
land was lang de gedachte dat het
allemaal goed geregeld was'', legt
hij uit. ,,In de jaren 90 was het
beeld dat verhoudingen eerlijk af-
gestemd werden tussen de werk
nemers, werkgevers en overheid.''
Dat beeld veranderde volgens de
historicus in de laatste tien a twin
tig jaar. ,,We zijn steeds duidelij
ker gaan zien dat er wel degelijk
grote knelpunten zijn in de ar
beidsverhoudingen.''
Over die knelpunten zijn Van
Rossum en Wilthagen het eens.
,,Nederland is te ver gegaan in het
flexibiliseren van werk, kent een te
hoge werkdruk en er is veel werk-
onzekerheid'', somt Van Rossum
op. Wilthagen wil daar nog een
punt aan toevoegen. ,,Met efficiën
tie is niets mis, maar we zijn er
enorm in doorgeschoten. Het is
een verslaving geworden.'' De
waarde van arbeid wordt daarmee
volgens hem vergeten. ,,Door die
efficiëntie wordt ook zinvol werk
weggenomen'', stelt hij. ,,Door bij
voorbeeld een receptioniste bij een
verpleeghuis te vervangen met een
iPad, kunnen mensen inderdaad
zelf afspraken inboeken. Maar je
raakt ook het hele sociale aspect
kwijt, wat juist zo belangrijk is.''
Ontwrichting
We kunnen volgens Van Rossum
leren van de veranderingen die
Nederland doormaakte tijdens de
industrialisatie in de 19de eeuw.
,,Toen zagen we vergelijkbare vor
men van ontwrichting'', legt hij
uit. ,,Alles kwam op zijn kop te
staan, waaronder onze arbeids
voorwaarden. Wat we daarvan
kunnen leren, is dat het belangrijk
is dat mensen in georganiseerd
verband voor sociale rechtvaardig
heid opkomen. Want dat gebeurt
niet vanzelf. Er gaat veel strijd aan
vooraf en dat vind ik een belang
rijke les.''
Arbeid is een wegwerpartikel
geworden, zegt Wilthagen. ,,Dat
komt deels door Nederlandse re
gels die werkgevers afschrikken.
Ze zijn bijvoorbeeld verplicht om
bij ziekte van een werknemer
twee jaar salaris door te betalen.
Dan zullen zij eerder kiezen voor
krachten die tijdelijk inzetbaar
zijn.'' Wilthagen pleit daarom
voor een arbeidsmarkttransitie.
,,Net zoals voor onze energievoor
zieningen en het klimaat, hebben
we een duurzamer beleid voor ar
beid nodig'', licht hij toe. ,,Talent
moet zich kunnen ontwikkelen.
Mensen die een uitkering krijgen,
maar die wel kunnen werken,
moeten de kans krijgen om zinvol
werk te doen. Er is genoeg werk, er
zijn alleen niet genoeg banen.''
zaterdag 1 mei 2021
GO
De 1 mei-optocht door
Amsterdam in 1969.
FOTO HOLLANDSE HOOGTE/ANP
Waarom de Dag van de Arbeid
juist nü zo enorm belangrijk is
Sanne Meijer
Tilburg
-Ton Wilthagen, hoogleraar
Er heerst krapte op de
arbeidsmarkt en toch komen
bijna 1,5 miljoen mensen niet
aan het werk.
