'Ze proberen van
alles om kritische
Kamerleden in
het hok te krijgen'
II
9
de formatie verder vertraging op
U gaat er van alles
in vinden en
denken: o, dat is
nogal wat
Haar motie van afkeuring ontlokte binnenskamers
een opvallende klaagzang bij minister Wouter
Koolmees, zo blijkt uit de toeslagennotulen. SP-Kamerlid
Renske Leijten over het kabinet, 'tegenmacht' en
parlementaire concurrentie.
De vrijgegeven staatsgeheime
verslagen lezen voor Renske
Leijten als één grote Opera
tie Beperk de Schade. Het is
niet dat het kabinet problemen bij de
Belastingdienst bewust laat woeke
ren of toeslagenouders eigenhandig
probeert te ruïneren, maar het domi
nante geluid in de Trêveszaal lijkt het
gemopper over kritische Kamerle
den. ,,Het gaat vooral over het tempe
ren van Kamerleden. Het managen
van de beeldvorming lijkt belangrij
ker dan het helpen van mensen.''
Behalve Leijten gaan in de minister
raad ook CDA'er Pieter Omtzigt en
VVD-Kamerlid Helma Lodders over
de tong als 'activistisch' of lastig.
„Dan denk je vooral: wat zijn al die
mooie woorden van Rutte en Kaag
waard over nieuw leiderschap en te
genmacht? Er voltrekt zich een
schandaal waar ze bij zitten, vervol
gens wordt er vooral nagedacht over
het beheersen van de beeldvorming.
En nu ik de stukken weer zie, besef ik
opnieuw hoeveel bewindspersonen
al wisten, terwijl wij in de Kamer
nog aan het vechten waren voor meer
informatie. Op het ministerie van Fi
nanciën was een crisisteam opge
tuigd, er lagen memo's, er waren al
zorgen over het registreren van de
tweede nationaliteit. Dat alles
speelde en wij moesten strijden voor
iedere snipper informatie. Daar lag ik
vannacht weer wakker van.''
Toen wij een meldpunt voor gedu
peerden openden, was Pieters (Omt
zigt, red.) eerste reactie: 'dit is oud
nieuws'. Later trokken we samen op,
dat doe ik altijd graag. Ik vind het ook
niet erg als mijn naam niet onder een
motie komt als daarmee de kans toe
neemt dat deze het haalt. De cultuur
moet anders: nu zijn plannen of vra
gen van buiten de coalitie voor ande
ren vaak per definitie niet serieus te
nemen. Daar moeten we vanaf.''
Het managen van de
beeldvorming lijkt
belangrijker dan het
helpen van mensen
,,Ze doen maar, van alles wordt ge
probeerd om kritische Kamerleden
in het hok te krijgen, te temperen of
wat ze noemen 'sensibiliseren'. Wij
kregen alleen de geobjectiveerde ver
slagen, die moesten ook weer terug
naar het ministerie van Financiën.
Op zich logisch hoor, dat ze aangifte
doen. Maar het is weer meten met
twee maten. Hele begrotingen lekken
uit, en alleen hiervan wordt een
nummer gemaakt.''
Dat klopt. Hard bewijs dat het
kabinet informatie heeft achterge
houden om er zelf beter van te wor
den, is er echter niet. Dat de Tweede
Kamer niet alle gevraagde informatie
kreeg, was al bekend. Het kabinet gaf
toen een andere uitleg aan de infor
matieplicht die het grondwettelijk
heeft. Ambtelijke stukken weigerde
het kabinet te openbaren.
Uit de notulen blijkt nog maar eens
waarom: toenmalig staatssecretaris
Menno Snel (D66) was bang dat indi
viduele ambtenaren de schuld zou
den krijgen. Als de Kamer in novem-
ber 2019 meer informatie vraagt, zegt
hij: 'De problematiek wordt niet ver
oorzaakt door individuen met kwaad
in de zin, het betreft een structurele
kwestie'. Of zoals Rutte nog eens be
nadrukte maandagavond: wij zijn
verantwoordelijk voor wat is mis ge
gaan en niet de ambtenaren. En het
kabinet heeft de ultieme consequen
tie genomen door af te treden.
Maar de oppositie ziet in de notu
len juist bevestigd dat het kabinet
zijn beleid voortdurend afstemde
met Kamerleden. Kritiek uit het par
lement werd ook daarom slecht ge
pruimd. Kamerleden van de coalitie
moesten tot rede worden gebracht,
'gesensibiliseerd'. Pijnpunt: dit is pre
cies de 'oude politiek' waarmee par
tijen nou juist massaal willen afreke
nen. Rutte is daarin voor partijen de
grote sta-in-de-weg. De man die lei
ding gaf aan die bestuurscultuur, is
niet de man om die te vernieuwen,
roepen partijen in koor.
Speelveld
In zoverre is de formatie geen stap
dichterbij gekomen, hoewel er na
maandagavond wel iets veranderd is.
De kritiek op de 'oude bestuurscul
tuur' leek soms louter om Rutte te
draaien, maar het speelveld is breder.
D66-leider Sigrid Kaag (die in de ver
kiezingscampagne pleitte voor
'nieuw leiderschap') zei in de minis
terraad dat er met fractievoorzitters
afspraken moesten worden gemaakt
hoe kritisch Kamerleden mochten
zijn.
Haar partijgenoot Koolmees zwen
gelde die hele disciplinediscussie per
soonlijk aan, CDA-leider Wopke
Hoekstra was zo boos dat zijn partij
genoot Pieter Omtzigt de ambtena
ren op Financiën 'incompetent'
noemde, dat hij probeerde hem een
toontje lager te laten zingen. Zonder
succes overigens, notuleert de secre
taris van de ministerraad afgemeten.
In zoverre brengt de ophef over de
notulen mogelijk wel drie beoogde
coalitiepartijen - VVD, D66 en CDA -
wat dichter bij elkaar. De leiders lig
gen nu alle drie onder vuur, Hoekstra
en Kaag kunnen niet meer zeggen dat
het alleen Ruttes pakkie-an is. Al zal
Tjeenk Willink deze opbrengst moei
lijk als succes kunnen verpakken in
zijn rapport later deze week.
,,Er is concurrentie, tuurlijk.
,,Ik vind het zorgelijk dat
het kabinet de informatie
plicht niet nakomt, die is ver
ankerd in de grondwet en op
dit dossier via een motie nog eens
benadrukt. Dat je terughoudend
omgaat met informatieverstrek
king strookt daar totaal niet mee,
dat hoort gewoon niet. Dat zal in
het Kamerdebat morgen wel terug
komen.''
woensdag 28 april 2021
Niels Klaassen
Den Haag
Wat denkt u als u dat allemaal
leest?
Over de stukken: daar wordt aan
gifte tegen gedaan. U heeft ont
kend het lek te zijn, al wordt wel
naar u en collega's uit de onder
zoekscommissie Kinderopvang-
toeslag gewezen.
SP-Kamerlid Renske Leijten.
FOTO ANP
GO
- premier Mark Rutte
Sigrid Kaag
(D66), Wopke
Hoekstra (CDA)
en Mark Rutte
(VVD) tijdens een
verkiezingsdebat,
afgelopen maart.
Het kabinet wordt wel verweten
vooral met beeldvorming bezig te
zijn, maar uit de notulen en andere
voorbeelden blijkt dat Kamerleden
soms ook erg gericht zijn op
scoren. Trekt u zich dat aan?
Tonen de notulen aan dat het
kabinet de Tweede Kamer
heeft bedonderd?
