is al 95 jaar bezig Wat zegt de wetenschap y Vrouwelijke crimineel gebruikt zelden een pistool Eureka! Eigen yoghurt uit Afrika Vrouwen achter de tralies hebben andere behoeften dan mannen 19 'Toen Pluto zijn titel verloor, waren de Amerikanen boos' ,,Ja, in februari 1980 werd de sa telliet met onze röntgendetector gelanceerd. Onze eerste waarne ming was op 30 april 1980, op de dag dat Juliana de troon over droeg aan Beatrix. We zagen een elektrische stroomboog van 100.000 kilometer lang aan de rand van de zon. Daar liep een stroom door van miljarden ampè res. We zagen hoe de bogen naar elkaar toe bewogen, contact maakten en tot een explosie van jewelste leidden. Nu wisten we hoe een zonnevlam ontstaat: het is kortsluiting tussen stroombo- gen. Een van de Amerikanen zei over onze waarneming: 'Vandaag hebben jullie twee koninginnen.' We noemden de zonnevlam de Queen's Flare.'' ,,Toen astronomen kritisch naar Pluto keken, twijfelden ze of die nog wel een planeet moest heten. De Internationale Astronomische Unie, die over naamgeving gaat, vroeg me advies. Ik zei dat Pluto geen planeet is. Er zitten namelijk andere grote objecten in haar baan. Toen Pluto zijn titel moest inleveren, waren de Amerikanen boos. Tja, het was de enige pla neet die zij hadden ontdekt.'' ,,Toen de gezondheid van mijn inmiddels overleden vrouw ach teruit ging, moesten we verhui zen uit de sterrenwacht in Utrecht, waar we woonden. We keerden in 2003 terug naar Texel. Utrecht verlaten was moeilijk. Gelukkig kreeg ik op Texel een mooie plek bij het Nederlands In- stituut voor Onderzoek der Zee, het NIOZ. Daar bestudeerde ik de invloed van de zonneactiviteit op het klimaat. Ik schrijf er nu een boekje over. Twee jaar geleden werkte ik mee aan een onder zoeksartikel over de temperatuur van hyperreuzen." ,,Ik zou graag willen weten hoe de oerknal is ontstaan. Een woord dat ik trouwens heb bedacht voor het begin van het heelal. Als er een oerknal geweest is, dan is er geen reden waarom er geen twee, of drie, of meer oerknallen ge weest zijn.'' Er bestaan veel vooroordelen over vrouwelijke criminelen, vertelt psycholoog Anne-Marie Slotboom (Vrije Universiteit Amsterdam). Ze deed onderzoek in de vrou wengevangenis. ,,Mensen denken vaak dat vrouwen alleen maar door invloed van buitenaf crimi neel kunnen worden.'' Ze gaan er dan vanuit dat de vrouw in kwes tie vast mishandeld of misbruikt is, of dat ze gedwongen werd. An ders had ze die moord of die over val nooit gepleegd. Slotboom:. ,,We zien inderdaad dat veel vrouwen door omstandig heden van buitenaf de criminali teit in rollen. Ze komen in aanra king met een 'fout vriendje' of ze zijn mishandeld.'' Maar niet alle vrouwelijke criminelen zijn slachtoffer. Er zijn ook genoeg voorbeelden van vrouwen die het zelfde criminele pad bewandelen als mannen. Ze willen dan bij voorbeeld gewoon graag snel en veel geld verdienen. Voor een vrouw is 'crimineel worden' alleen wel een stuk lasti ger dan voor een man. Dat komt allereerst om de simpele reden dat ze vaak geen crimineel netwerk om zich heen hebben. Vrouwen komen bijvoorbeeld veel moeilij ker aan een vuurwapen dan man nen. ,,Dat zien we terug in de cij fers: als vrouwen een moord ple gen is dat vaak door iemand te ver giftigen of zelfs te wurgen. Zelden gebruiken ze een pistool.'' Meestal is het zo dat vrouwen door een andere, zachtere opvoe ding een grotere drempel over moeten om überhaupt crimineel te worden. Vaak zie je daarom dat de vrouwen die dan wél in de cri minaliteit belanden heel veel el lende en tegenslag meegemaakt hebben. Dit noemen we ook wel de genderparadox. Vrouwen laten minder crimineel gedrag zien, maar hun problemen zijn vaak ernstiger dan die van mannen. Dit alles zie je terug in de cijfers: van de 10.000 gevangenen in Ne derland zijn er slechts 600 vrouw. Hoewel je het als positief zou kun nen zien, dat vrouwen dus moei lijker de criminaliteit inrollen, heeft dat ook een keerzijde. Er is namelijk nauwelijks aandacht voor vrouwen in de gevangenis. In Nederland hebben we een 'neu traal' gevangenisbeleid. Dat bete kent dat vrouwen in een vrou wengevangenis hetzelfde worden behandeld als mannen in een mannengevangenis. Dat is best wel gek, vindt Slot boom. Vrouwen die achter de tra lies zitten hebben namelijk andere problemen en behoeftes dan de mannelijke gevangenen. Juist om dat ze zo'n hobbel over moeten om in de criminaliteit te belanden en dus veel hebben meegemaakt, hebben ze vaak meer psychische problemen. Voor hen is er nu geen passende hulp in de gevangenis. ,,Nu zie ik nog vaak dat vrouwen zelfs met een slechtere psychische gesteldheid de gevangenis uitko men dan daarvoor.'' ,,Als je ontwikkelings werk tot een succes wilt maken, geef dan geen vis maar een hengel. Die stel regel heb ik altijd onthou den. Een microbioloog doet onderzoek naar mi cro-organismen, met name naar bacteriën, gis ten, en virussen. Ik heb al tijd de wens gehad om mijn kennis van de micro biologie te gebruiken om iets praktisch neer te zet ten, waardoor ik het ver schil zou maken in het al ledaagse leven van men sen. Ik was geïnteresseerd in infectieziekten en darm gezondheid. In Afrika is de kindersterfte als gevolg van diarree enorm. Zo heb ik samen met middelbare schoolvriend Wilbert Sybesma Yobafor Life be dacht. Samen ontwikkel den we een starter culture in een zakje van een gram, waarmee je melk in twee stappen kunt fermenteren tot honderd liter probioti- sche yoghurt, genaamd Yoba, van yoghurt bacte rie. Het mes snijdt aan twee kanten: de mensen be schikken over een gezond product en ze zijn in staat om hun eigen zuivelbe- drijfje op te zetten, waar mee winst gemaakt kan worden, want een liter yoghurt is meer waard dan een liter melk. We zijn begonnen in een klein dorpje bij het Victo- riameer in Oeganda waar de burgemeester in zijn eigen keuken de yoghurt maakte en vervolgens uit deelde op de plaatselijke school. Dat was de eerste stap en inmiddels is het een groot succes en zijn er driehonderd bedrijfjes in Kenia, Oeganda, Ethiopië en Tanzania. De komende periode gaan we verder met het opzet ten van een schoolmelk- regeling zoals wij die ken nen. Een man in Tanzania zei tegen me: ,,Yoba changed my life.'' Ik vond dat wat overdreven, maar we hebben wel wat losge maakt.'' -Jim Jansen GO ZATERDAG 24 APRIL 2021 Is het apparaat er gekomen? U bemoeide zich ook met pla neten. Klopt het dat u heeft bij gedragen aan de demotie van Pluto? In 1986 ging u met pensioen. U blijft actief. Het vol ledige in terview met Kees de Jager kunt u le zen in het meinum mer van New Scientist. Wat voor ontdekking zou u graag nog willen meemaken? Waarom denken we bij een crimineel aan het stereotype beeld van een stoere man met tatoeages en niet aan een vrouw? Universiteit van Nederland FOTO FRANS PAALMAN SOFIE VAN KOPPEN Kijk op de site bij J /wetenschap Wetenschappers vertellen over hun eurekamoment. Dit keer Remco Kort (50), hoogleraar microbiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NGWStiCntiSt en met Universiteit van Nederland

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2021 | | pagina 67