Jan Lonink vertrekt na achttien jaar als burgemeester van
6
Een nieuw tijdperk breekt aan voor Jan Lonink (69). Het werkzame leven zit erop. Een
beetje bang om in een gat te vallen is hij wel. Als voorzitter van de Veiligheidsregio
Zeeland (VRZ) heeft de officieel op 1 mei vertrekkende burgemeester van Terneuzen
een tropenjaar achter de rug. Jan komt eindelijk thuis.
Waar velen vooral door ge
brek aan beweging tijdens
de coronacrisis zijn aange
komen, is Lonink juist af
gevallen. Vijftien kilo.
,,Deels was dat gewild",
vertelt hij, maar alle dagen,
vaak van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat 'aan
staan', heeft ook een flinke wissel op hem getrok
ken. ,,Het was topsport, zeker omdat de zaken in
Terneuzen gewoon doorgingen, al veranderde het
leven als burgemeester heel erg. Er waren ineens
geen activiteiten meer waar ik als burgemeester
heenging. Huwelijksjubilea vielen ook weg."
,,Het klinkt misschien hoogdravend, maar ik wil
iets voor de samenleving doen. Van jongs af aan
heb ik dat al in me. Ik heb dat van mijn vader, denk
ik. Hij had een schildersbedrijf in Markelo, mijn ge
boortedorp. Ik kan me nog gesprekken tussen hem
en mijn moeder herinneren. Mijn vader wilde
mensen die het niet breed hadden, een lagere reke
ning sturen. 'Zij kunnen niet zo veel betalen', zei
hij dan. Waarop mijn moeder reageerde: 'Maar wij
moeten toch ook eten'. En daar komt bij, ik ben op
gegroeid in de tijd dat in Twente de ene na de an
dere textielfabriek verdween. De werkloosheid
steeg naar onvoorstelbare hoogte, tot twintig, vijf
entwintig procent. Je voelde dat in de streek. Dat
heeft er me ervan overtuigd dat werk heel belang
rijk is voor mensen, voor hun eigenwaarde."
,,Zeker, mijn vader was 43 jaar toen hij stierf. Hij
had de ziekte van Huntington, een erfelijke hersen
ziekte. Vrienden en bekenden zeiden tegen mij, tot
mijn veertigste, vijfenveertigste: 'Het lijkt wel of je
je leven dubbel wilt doen'. Zo druk was ik in de
weer. Voor een deel had dat ermee te maken dat ik
niet wist of ik de ziekte van Huntington bij mij
droeg. Pas in 1992 kwam er een test. Zowel mijn
broer als ik bleek geen drager te zijn. Gelukkig. In
onze familie heeft de ziekte veel drama's veroor
zaakt. Vandaar dat ik ook bewust geen kinderen
heb."
,,Zij heeft mij en mijn broer enorm gestimuleerd.
Mijn oma is jong overleden, waarna mijn moeder
als oudste thuis voor het gezin moest zorgen. Ze
had de beste cijfers op school, maar kon niet door
leren. Zij gaf ons die kans wel. 'Zo snel mogelijk
werken en geld verdienen', dat was de mentaliteit
in ons dorp. Maar ik ging na de lagere school naar
de hbs in Lochem, zeventien kilometer fietsen van
Markelo, met een schooltas groter dan ikzelf. Ik was
klein, kwetsbaar. Daar heeft mijn moeder zich wel
zorgen over gemaakt."
,,Ik raakte geïnteresseerd in het vak economie, on
der meer door wat er met de textielindustrie in
Twente gebeurde. Jan Pen en Jan Pronk, de latere
minister, gaven les in Rotterdam. Zij waren erg be
zig met inkomensverdeling, internationale hulp,
verdeling van rijkdom over de wereld. Dat trok mij
aan. Ik was 17 jaar, toen ik naar Rotterdam ging, hoe
jong! Maar toen was ik er ook al van overtuigd dat
alle mensen redelijke kansen moeten hebben om
een goed inkomen te verdienen. Wereldwijd."
,,Dat is misschien mijn redding geweest. Ik heb van
1968 tot 1975 in Rotterdam gestudeerd, roerige jaren
op universiteiten in bijvoorbeeld Amsterdam en
Nijmegen. Omdat ik nogal anarchistisch van aard
ben, weet ik niet wat er van mij terecht was geko
men, als ik daar was gaan studeren... Ik ben overi
gens nooit afgestudeerd. Ik had alles gedaan, op één
vak en de eindscriptie na, maar ik was in Twente al
zo politiek actief. Ik rolde van het een in het ander.
Het afstuderen is erbij ingeschoten, helaas."
,,Ik was eerder, na mijn Kamerlidmaatschap, waar
nemend burgemeester in Norg, Drenthe. Binnen
vier uur moest ik daarover beslissen. Ik vond het
een uitdaging, maar zag er ook tegenop. Vooral de
bezoeken aan mensen die een huwelijksjubileum
vieren, of aan honderdjarigen. Ik ben over de eerste
aarzeling heengestapt, en juist die jubilea ben ik
fantastisch gaan vinden. Je leert de streek niet beter
kennen dan door zulke persoonlijke ontmoetingen.
En toen kwam de vacature in Sas van Gent. Ik weet
het nog goed. Op een regenachtige novemberdag
ben ik naar Sas van Gent gereden. Zeeuws-Vlaan-
deren kwam mij als Tukker leeg en kaal over. Ik ben
me in de streek gaan verdiepen, heb gesolliciteerd
en ben benoemd. De open cultuur, de economische
dynamiek van de Kanaalzone, de industrie die mij
deed denken aan Twente, de ligging aan de grens.
Het sprak me aan en nog steeds. En het landschap
ook, het licht, de ruimte en de wisseling van de
jaargetijden."
,,Dat heeft met een van de grootste teleurstellingen
in mijn carrière te maken. Op het terrein van de
vroegere CSM-suikerfabriek was een winkelcen
trum, een factory outlet center, gepland. Tot uit Ant
werpen, Gent, Brussel en Lille zouden mensen
daarheen komen. Het zou een enorme impuls ge
ven aan Sas van Gent, maar het provinciebestuur
wilde daar geen detailhandel en stak er een stokje
voor. Niet om inhoudelijke redenen, maar puur
ZATERDAG 24 APRIL 2021 GO
'Van jongs af aan
wilde ik iets voor de
samenleving doen'
HARMEN VAN DER WERF
Het was, zeker tijdens de eerste coronagolf,
goed aan u te zien dat u vermoeid raakte. Toch
ging u onverdroten door, haast dag en nacht be
reikbaar, sowieso voor de pers. 'Bel Lonink
maar, die reageert altijd!' Waar haalt u uw moti
vatie vandaan?
Uw vader overleed jong, in 1961. U was tien jaar.
Heeft dat ook een rol gespeeld?
Uw moeder stond er opeens 'alleen' voor. Hoe
ging dat verder?
En vervolgens naar Rotterdam, bedrijfsecono
mie studeren aan toen nog de Nederlandse Eco
nomische Hogeschool, nu de Erasmus Universi
teit. Vanwaar die keuze?
U was in uw studietijd al actief voor de PvdA,
terwijl de Nederlandse Economische Hoge
school in Rotterdam niet bepaald bekend stond
als een links bolwerk.
Uiteindelijk bent u, nadat u onder meer PvdA-
Kamerlid was, in 1998 voor het eerst in Zeeuws-
Vlaanderen terechtgekomen, als burgemeester
van Sas van Gent. Hoe kwam dat zo?
Toch was u al na drie jaar weg uit Sas van Gent,
waarom?
