9
TERRORISME BEATRICE DE GRAAF
Terreurgroep Islamitische Staat staat
synoniem voor bloedige aanslagen, maar
het was óók een staat, met de daarbij behorende
bureaucratie. Terrorisme-onderzoeker Beatrice
de Graaf kreeg een inkijkje in honderden
documenten van de politie van IS.
Ze trachten
de lokale
bevolking
voor zich te
winnen door
voor orde te
zorgen
tomie van een terreurstaat zien. Ver
gelijk het met de documenten die
vrijkwamen na het Derde Rijk, het
Franco-regime of de archieven van de
Stasi in Oost-Duitsland. Bij IS was de
Shurta, de politie, de afdeling die de
lokale orde- en veiligheidszaken re
gelde. We denken dat er zo'n driedui
zend agenten waren. We zijn allerlei
zaken tegengekomen: over diefstal
van een kip op de markt, over een
boer die boos was dat zijn gewas was
vernield door het vee van een ander.
Maar ook een man die kwam melden
dat de baard van zijn buurjongen niet
lang genoeg was.''
,,Dat er documenten van zijn laat
zien dat IS die zaken serieus oppikte.
En dat vertelt ons dat ze trachten de
lokale bevolking voor zich te winnen
door voor orde te zorgen. Veel soen
nieten die in dat gebied woonden
waren daar ontvankelijk voor, omdat
de Iraakse of Syrische politie die za
ken eerder niet oppakte. IS probeerde
ook snel leegstaande politiebureaus
weer van agenten te voorzien. Cor
ruptie van agenten werd niet getole
reerd: we kwamen een klacht tegen
over een agent die brood had meege
nomen zonder te betalen, het oordeel
was dat hij terug moest gaan en als
nog moest betalen.
IS was een terreurstaat voor
andersgelovigen, maar voor
lokale soennitische bur
gers die zich aan hun wil
onderwierpen en des
noods hun buren verklik
ten, zorgde IS ook voor rust
en orde. Dat verklaart voor
een deel hun popula
riteit onder delen
van de bevol
king. Soenniti
sche moslims
hebben de
Shurta onder
steund en
zelfs omarmd,
ze begonnen
op grote
schaal elkaar
te verklikken
en werkten zo
als informele
informanten voor
het regime. De so
ciale, en zelfs ge
deeltelijk totali
taire controle was
enorm.''
De gruwelen van IS
staan voor altijd op
het netvlies: de aan
slagen in Parijs en
Brussel, de gefilmde
executies van in
oranje overalls ge
klede gegijzelden, de onthoofdingen
op het centrale plein in Raqqa. Maar
onder die oppervlakte van uitge
kiende wreedheid, zit nog een die
pere laag: de normaliteit van elke dag.
Ook in het kalifaat, de zelfbenoemde
staat van IS die bestond tussen 2014
en 2019 in een deel van Syrië en Irak,
werkten ambtenaren en politieagen
ten om het dagelijks leven draaiende
te houden. Terrorisme-onderzoeker
Beatrice de Graaf van de Universiteit
Utrecht publiceert vandaag samen
met de Turks-Amerikaanse onder
zoeker Ahmet Yayla een onderzoek
naar honderden documenten van de
Shurta, de politie van Islamitische
Staat.
,,Toen IS verslagen werd en het ge
bied van het kalifaat steeds
kleiner werd, zijn Ameri
kaanse journalisten achter
de troepen van de Koer
den en Amerikanen aan
gereisd. Zij hebben tal
loze documenten mee
genomen uit verlaten IS-
kantoren. Die documen
ten zijn in het Engels
vertaald: de ISIS-files.
Met een team van de
George Washing
ton Universiteit
uit Washington
hebben we ons
over de docu
menten uit poli
tiekantoren ge
bogen. Ook heb
ben we voorma
lige IS'ers kun
nen intervie
wen."
,,Het laat ons de ana-
aajJi2US9lJn"ajia5i-iïii
,,IS had verschillende politiedien
sten. Waar wij in Europa vooral over
horen is inlichtingendienst Emni, die
mensen gruwelijk behandelde in
hun gevangenissen en aanslagen
plande, en de zedenpolitie Hisba, die
lijfstraffen kon uitdelen. De gewone
politiedienst was officieel ook belast
met het uitvoeren van lijfstraffen,
maar uit de documenten die wij heb
ben gezien, blijkt dat ze zich vooral
bezighielden met controleren, be
middelen, en klachten op niet-ge-
welddadige wijze af te handelen.
Maar natuurlijk hing die dreiging van
gevangenschap en marteling wel
voortdurend boven de markt. De po
litiedienst bestond voornamelijk uit
lokale mensen, we zijn tijdens ons
onderzoek geen namen van Europese
Syriëgangers tegengekomen. Die za
ten wel bij de andere politiedien
sten.''
,,Dat je moet oppassen als een terro
ristische organisatie zich gaat bezig
houden met het opzetten van derge
lijke diensten. Dan zijn ze niet van
plan er snel weer vandoor te gaan.
Want IS had de eigen politiedienst al
draaiende, voordat het kalifaat werd
uitgeroepen. En het is wat je nu in
Mozambique ziet gebeuren: daar is
een terreurgroep die zich heeft geli
eerd aan IS, terrein aan het veroveren.
Zij hebben van IS de blauwdrukken
gekregen hoe je dan verder kunt
gaan. Terreurgroepen als al-Qaeda of
de Farc in Colombia houden het geld
dat ze binnenkrijgen vooral voor
zichzelf en gebruiken het om aansla
gen te plannen. IS stopte veel geld in
de staat zelf, nestelde zich in de be
volking en we hebben gezien waar
toe dat heeft geleid.''
woensdag 21 april 2021
GO
Eigen IS-politiedienst was
fundament van het kalifaat
Cyril Rosman
Wat vertellen die documenten?
In rechtszaken
Utrecht
U heeft de bureaucratie van een
terreurgroep op uw bureau liggen.
Hoe bent u aan die documenten
gekomen?
Het gaat om hon
derden documen
ten van politie
kantoren uit Raqqa
en Mosul. Wat trof
u aan?
Boven: een politie
bureau in Raqqa, de
hoofdstad van het ka
lifaat, in 2014. Onder:
een controle in Raqqa.
FOTO'S IBID
- Beatrice de Graaf,
onderzoeker
tegen teruggekeerde Syriëgangers
wordt de politie van IS juist om
schreven als wreed: als iemand
zich niet aan de kledingvoorschrif
ten hield, kon hij of zij van straat
worden geplukt en hard worden
gestraft.
Wat kunnen we van deze docu
menten leren voor de toekomst?