Aan
NIEUWS 13
Drie jaar lang verzamelde Martin Hendriksma verhalen
over de Nederlandse kust. Zijn boek Aan zee werd een
kroniek waarin hij, van vroeger tot nu, schetst wat duinen,
strand en zee voor ons betekenen. ,,De kust verbindt ons.''
e drukte, de
overvolle we
gen van Zuid
Holland: ze
zijn vlakbij.
Maar hier op
het strand van
Katwijk is alle
ruimte. Een enkeling loopt er met de
hond, twee paarden kuieren voorbij
en verderop steken wat benen in leg
ging omhoog: een yogaclubje. De
branding dondert, meeuwen krijsen.
Martin Hendriksma (54), haren over
eind in de wind, kijkt in de richting
van Scheveningen. Dat is 15 kilome
ter ver, maar de skyline tekent zich
helder af. ,,De weidsheid, dat vinden
wij Nederlanders geweldig. De kust
verbindt ons. Daar trekken we naar
toe.''
Drie jaar reisde hij langs de 'gou
den rand' van het land, tussen Cad-
zand en Rottumeroog sprak hij be
woners, politici en wetenschappers
en deed hij onderzoek in archieven
en literatuur. Zo ontstond zijn 'kro
niek van de kust', Aan zee, een verza
meling reportages en vermakelijke
verhalen, toegankelijk en tegelijk in
fraaie stijl geschreven. Het is zijn
derde boek over water, eerder waren
het in 1799 bij Terschelling gezonken
goudschip de Lutine en de Rijn zijn
thema. ,,Van water naar water. Al gaat
Aan zee eigenlijk meer over zand. En
zand is niet saai.''
De Andreaskerk, het icoon van Kat
wijk, steekt net boven een hoog duin
uit; geen kerk in Nederland staat
dichter bij de zee. Hendriksma: ,,Dat
hoge duin was hier een paar jaar gele
den nog niet. De Katwijkers legden
vóór de kerk een parkeergarage aan
en bedekten die met zand. Zo losten
ze een nijpend parkeerprobleem op,
tegelijk creëerden ze nieuwe natuur
én namen ze een gat in de duinenrij
weg. Bescherming tegen de zee.''
Die bescherming is nodig: aan het
eind van deze eeuw zal de zeespiegel
minstens 80 centime
ter hoger staan. „Maar
2 meter is ook niet uit
gesloten", zegt Hen
driksma. „De eeuwige
strijd tegen het water,
dat nooit definitief te
temmen is. Het is een
dreigende constante
geworden, er staat druk
op de kust. Maar onder
anderen de Katwijkers
laten zien dat uitbrei
ding van de duinen ook
nieuwe kansen biedt."
En wat veel landge
noten niet weten: de
overheid heeft genoeg plannen op
stapel om de zee in te tomen. Hen-
driksma: „Emigreren naar Duitsland
zal voorlopig niet nodig zijn. Hier..."
r,:r\
li
Pas in de 19de eeuw
ontdekte de mens
de zee. De elite trok
naar de stranden
-Martin Hendriksma, auteur
- hij wijst naar de branding - ,,komt
een tweede hoge duinenrij. Ergens in
de komende decennia. Dan is het
'Katwijk voorheen aan zee'.''
In zijn boek pakt Martin Hen
driksma, die freelance
journalist is, de draad
op in de 17de eeuw,
toen de Hollanders nog
heel anders dachten
over hun kustlijn. ,,Dat
was een no-goarea, ge
vaarlijk, ongewis en
onberekenbaar. In de
19de eeuw begon dat te
veranderen; de mens
ontdekte de zee, de
elite trok naar de stran
den. Het besef groeide
dat zeelucht gezond
was. Je dronk een glas
zeewater,
dat was goed voor je. Ja
hoor, dat gebeurde
echt."
En voort gaan de
mooie verhalen. „Wist
je waarom eind negen
tiende eeuw Domburg
opgang maakte als
badplaats en kuur
oord voor elite en
kunstenaars? Dat
kwam door één mas
seur, de grondlegger
van de fysiothera-
pie, die zich daar vestigde: dr. Johann
Georg Mezger. Later werd Zandvoort
de badplaats der badplaatsen van Eu
ropa, niemand die daar nu nog bij
stilstaat. De boulevards die werden
aangelegd, de dure hotels, ze zijn er
niet meer. De stranden en duinen
werden allemanszand.''
En natuurlijk hoort in een kroniek
over de kust ook het verhaal over het
Kustpact, het unieke convenant tus
sen gemeenten, provincies en cen
trale overheid (2019) met afspraken
over beperking van de bebouwing
aan zee. ,,Nederland wil zijn kust
open houden, de duinen en het
strand zo ongerept mogelijk. Niet
bouwen waar dat tot op heden niet
gebeurd is. Het resultaat is te zien. Ga
maar eens naar de Vlaamse kust, of
naar de Duitse Waddeneilanden.
Overal hoogbouw en toeristische
voorzieningen. In Nederland zijn die
er ook, maar toch heel beperkt.''
Maar als een waarschuwing geldt
Hendriksma's boek ook. Het is druk
aan de kust. Het is er soms zelfs veel
te druk. Heel goed herinnert hij zich
hoe hij ooit vredig op een terras aan
zee zat. ,,Toen kwam er een paramo
tor over, die heen en weer bleef vlie
gen van IJmuiden naar Bloemendaal.
Met veel lawaai. Eindeloos. Eén per
soon die het plezier ver
galde van duizenden.
Toerisme en recreatie
moeten strenger worden
gereguleerd."
Anders, wil hij maar zeg
gen, mist Nederland straks
de weidsheid en de rust van
haar onmisbare kust.
woensdag 21 april 2021
Egbert Jan Riethof
1 1 i' A «Ml*
- -
Journalist Mar
tin Hendriksma
(boven): ,,De
kust was lang
een no-goarea.''
FOTOPIM RAS
Hendriks
Aan zee, een kroniek van
de kust, door Martin Hen
driksma, uitgeverij De Geus,
23.50 euro.
