GGD 'Infectiebestrijders werden gezien als gekkies'
<4
ffl
16
'Een grote
uitdaging
die we
samen
waar
maken'
dat was niet nodig!'' Veldepidemi-
oloog Bosman: „Uitzendkrachten
draaien voor 12 euro per uur over
uren om zonder hulp moeilijke
gesprekken met Covid-patiënten
te voeren.'' Ook is er kritiek op de
kwaliteit van tijdelijke krachten.
Brenda is één van de weinige
uitzendkrachten die jarenlang bij
grote instanties heeft gewerkt.
Omdat er te veel mis gaat bij het
vastleggen van informatie vraagt
de manager haar in het najaar om
het nakijken te structureren. Ze
schrikt. Afgeronde bron- en con-
tactonderzoeken die ze bekijkt
voordat ze naar het RIVM gaan,
staan boordevol fouten. Doordat
ze alle fouten per mail opstuurt,
onderbouwd met bijlagen, kan ze
die nog tonen. „Sommige formu
lieren bleken leeg. Daar was hele
maal niet achteraan gebeld." Het
stoort bron- en con
tactonderzoekers nog
het meest dat zij aan
gespoord worden om te
constateren dat patiën
ten het virus 'thuis' op
liepen. Paul: „Er werd
gezegd: zet maar 'thuis'
neer als waarschijnlijke
besmettingslocatie.
Terwijl het net zo goed
op iemands werk kon
zijn. Bij 'thuis' kun je
simpel vaststellen dat
partner en kind niks
hebben. En op naar het
volgende dossier."
Brenda vult aan: „Als
ik de premier op pers
conferenties hoor zeg
gen dat de meeste be
smettingen thuis
plaatsvinden, denk ik: ja
ja... Die gegevens zijn
helemaal niet betrouw
baar."
In de herfst schiet het
Nederlandse bedrijfsle
ven de GGD te hulp om
testcapaciteit op te schroe
ven. Onder aanvoering van
werkgeverskoepel VNO-
NCW stampt een consortium
van bedrijven als Shell, ASML,
KLM en Randstad zeven XL-
sneltestlocaties uit de
grond. Betrokkenen
schrikken van de stand
van zaken. Bij de start van het
project was er bijna niets. Geen
veld, of een leegstaande loods of
hal." Achter de schermen wordt
gehakt gemaakt van de GGD, ter
wijl defensie - die de hulpactie
coördineert - op het schild wordt
gehesen. Shell'er Edith van Dijk:
„De rol van defensie in dit project
was cruciaal." Alleen de XL-test-
straat in Arnhem-Nijmegen sluit
alweer een paar weken na ope
ning, omdat die omgebouwd zou
moeten worden voor snellere
testresultaten. „Daar doe je na
tuurlijk al dat werk niet voor", be
treurt een betrokkene die stelt dat
er 'onvoldoende afstemming' was
tussen het ministerie, VNO-NCW
en de GGD. ,,Ik merkte dat er
weerstand was bij de GGD omdat
die het niet op hun eigen manier
kon doen. Het is in het maatschap
pelijk belang dat zoveel mogelijk
mensen getest worden, dat lijkt de
lokale GGD te vergeten.''
Het 'op eilandjes werken' door
GGD's wordt door velen verguisd.
,,Als een coronapatiënt in Utrecht
woont, maar zich in Amsterdam
laat testen, nemen geen van beide
GGD's contact op. 'Dat is het
zwarte gat, laat dat maar zitten',''
krijgt een medewerker te horen.
Nadat een besmet persoon met
Transavia naar Spanje vloog, ging
geen signaal naar de GGD Kenne-
merland, die deze gegevens verza
melt. Brenda: ,,Het kabinet kan
dan zeggen dat niemand tijdens
een vliegreis besmet raakte, maar
brandhaarden komen zo ook nooit
aan het licht."
Het 'hoofdpijndossier' iet is daar
mede debet aan. GGD'ers balen
dat het ministerie nooit fatsoen
lijke infrastructuur financierde.
Volgens een GGD-arts, die zich
groen en geel ergert aan de soft
ware waarmee gewerkt wordt, is
'CoronlT gemaakt door een stel
amateurs'. Deze arts noemt dit een
'matig marginaal programmaatje
wat de ruggengraat moet zijn, om
informatie vandaan te halen'.
Ook medewerkers die met HP
Zone werken, het computerpro
gramma dat wordt gebruikt door
alle 25 GGD's, op basis waarvan
het RIVM de dagelijkse besmet-
tingscijfers meldt, herkennen dat.
„Op drukke dagen vliegt het sys
teem er gewoon uit. Ook wel eens
een uur of twee. Dan sta je uit je
neus te eten." Een leverancier van
uitzendkrachten: „Zoveel storing
is bij geen enkele andere werkge
ver voorgekomen." Waar de in
spectie in 2005 al wees op het ge
brek aan goede databases, conclu
deert de toezichthouder in maart
2021 wederom: 'Goed functione
rende iet-systemen zijn cruciaal.
De inspectie ziet hier grote knel
punten.'
Nederland begint op 6 januari 2021
als allerlaatste EU-land met vacci
neren. Ook voor deze extreem
trage start wordt iet aangewezen
als 'bottleneck'. Roemenië, Hon
garije en Bulgarije zijn ons voor.
Waar de ziekenhuizen na twee da
gen 15.000 vaccinaties zetten, stokt
de teller bij de GGD op veertig.
Coutinho noemt het Vrij verbijs
terend en beschamend'. „Wij
beschermen mensen later tegen
de ziekte en daardoor gaat de
overbelasting van de zorg lan
ger door. Dit kost levens."
Volgens oud-GGD-voorman
Laurent de Vries is 'de vaccina
tie logistiek van de GGD niet het
echte probleem'. „Er zijn vol
doende prikkers. Er zijn gewoon-
weg te weinig vaccins ingekocht.''
Hugo de Jonge had volgens hem
nooit mogen afwijken van 'het
zeer duidelijke advies van de Ge
zondheidsraad', om eerst ouderen
en kwetsbaren te vaccineren.
,,Maar hij bleek gevoelig voor ac
tieve lobby's van ziekenhuizen en
ic's. Daardoor ging alles schuiven.''
Volgens voorzitter van de lande
lijke GGD Ghor André Rouvoet
komt dit doordat GGD's pas op
1 december hoorden dat zij in ja
nuari moesten starten met prik
ken. Maar dat de GGD het heft in
eigen handen had kunnen nemen,
blijkt uit het in 2016 gepubliceerde
GGD-rapport 'Publieke gezond
heid borgen'. Hierin staat dat
GGD-directeuren 'in acute situa
ties' 'professionele regie' moeten
voeren op 'vaccinatieprogramma's
bij een grieppandemie'. Een jaar
eerder waarschuwde de inspectie
al: 'GGD's oefenen te weinig met
uitbraken van infectieziekten en
massavaccinaties'. „Van belang is
het doen van grotere oefeningen,
maar kleinere oefeningen zijn ook
nuttig. Deze situatie acht de in
spectie zorgelijk."
Ruim vier maanden na de start
van de vaccinaties blijven, mede
dankzij het zigzaggende kabi
netsbeleid, knelpunten zich
voordoen. Priklocaties blijven
leeg, er is onenigheid over het
gebruik van vaccins die 'over
blijven'. De GGD Noord-Lim
burg gaf die aan kwetsbare
patiënten, maar de dienst
werd deze week teruggeflo
ten.
Het piept en het kraakt en het
was allemaal voorspeld. Het stond
in rapporten en werd geroepen
door bezorgde ambtenaren. Maar
volgens oud-GGD-directeur Van
der Velpen was het hoogste ni
veau er simpelweg niet ontvanke
lijk voor, omdat het niet voelde als
een urgent probleem. „Bewinds
lieden vonden die waarschuwin
gen belachelijk. 'Infectieziekten
Meeste GGD's voldoen niet aan
minimumeis infectiebestrijding
ZATERDAG 17 APRIL 2021 GO
VERVOLG VAN PAGINA 15
In Breda is een grote
vaccinatielocatie
opgetuigd om in
korte tijd veel men
sen te kunnen prik
ken. FOTO ANP
- Sjaak de Gouw
J]-Arts —^-Verpleegkundige
GGD voldoet niet voldoet wel
regIO -40 -30 -20 -10 0% 10 20 30 Tot.
-80%
44%
BRON: GGD GHOR (JOS VAN DE SANDE) O KT 201E
