Meer, meer, meer lijkt lijfspreuk kapelaan
10 ZEELAND
Monnikenwerk
GALERIE VAN DEN BERGE APPRENTICE MASTER PROJECT
In het voormalige
dorpshuis in
Kattendijke woont en
werkt André Smits.
Samen met Monika
Dahlberg is hij
regelmatig betrokken
bij vernieuwende
kunstinitiatieven. De
afgelopen weken
werkten vier jonge
kunstenaars met hen
samen in zijn atelier.
Die werkperiode was
onderdeel van het Ap
prentice Master project,
een initiatief van het
Tilburgse Kunstpo
dium T dat net afgestudeerde kun
stenaars helpt bij de start van hun
carrière. Na een reeks digitale ont
moetingen kwam het viertal sa
men in Kattendijke. Met bestaand
werk én werk dat ze ter plekke
maakten creëerden zij een geza
menlijke presentatie als basis voor
een tentoonstelling in Galerie van
den Berge in Goes. Daarnaast leer
den ze van Dahlberg en Smits hoe
die hün werkpraktijk vormgeven.
In drie A5-boekjes reis je met
het viertal mee, op weg naar hun
samenwerking. In tekst en beeld
ontdek je wat elk van het viertal
beweegt en van plan is. Jesse van
Epenhuijsen noemt zich situatie
maker. Hij wil wat er op een plek
gebeurt en de energie die daarbij
vrijkomt vastleggen. Hij transfor
meerde een deel van een be
staande ruimte door een vloer van
underlayment te leggen en de wan
den te bekleden met isolatiemate-
riaal. Daarbinnen zie je objecten
die hij verzamelde en werken van
zijn collega's. Het lijkt erop alsof
iedereen na een goed gesprek wat
heeft achtergelaten. Dat komt
over. Ik denk echter dat er meer uit
te halen valt als van Epenhuijsen
een manier vindt om iets van de
gedachtewisseling in een vorm te
gieten die mij meeneemt in het
samenwerkingsproces.
In de andere helft van de zaal is
een uitgewogen en speelse combi-
Quinn Zeljak gebruikt
advertenties als
basis voor gehaakte
kledingstukken
natie te zien van objecten die geen
doorsneekunstwerken zijn. Quinn
Zeljak maakt vaak collages, maar
heeft de laatste tijd advertenties
die als spam binnenkomen als ba
sis gebruikt voor gehaakte kle
dingstukken: truien, bikini's, bad
pakken en hoedjes. Op luchtige
wijze verbindt zij kledingstuk,
identiteit en motieven van men
sen. Haar werk belicht drijfveren,
zorgen en het zoeken naar identi
teit, met de digitale wereld als re
ferentie. Dat zet mij aan het den
ken. Met een glimlach. Waardoor
worden we wie we zijn?
Tekst is ook bij Manon Clement
belangrijk. Als manier om beteke
nis te geven, mogelijkheid tot het
leggen van verbindingen en uit
drukking van de wens om voort te
leven als je niet meer bent. Door
tekst en beeld in dun textiel te we
ven benadrukt zij de vluchtigheid
en de meerduidigheid van woor
den. Op een spiegel gekraste
woorden verbeelden het verlan
gen om grip te krijgen op zichzelf
en de werkelijkheid.
Emiel Ambroos opereert op de
grens van sculptuur en installatie.
Hij maakte een knap vormgegeven
houten sokkel waarop een digitaal
brandende haard prijkt, versierd
met een plastic palmtak. Er staat
een campingstoeltje naast. Op een
console, hoog aan de wand,
plaatste hij twee licht bewerkte
stukken gevonden hout. Ambroos
nodigt je uit om ontspannen te re
flecteren op kunst en natuur, op
kunstmatigheid en vergankelijk-
heid. De parasol die hij meebracht
uit zijn atelier en monteerde op
het kledingrek waaraan het bor
duurwerk van Zeljak hangt, geeft
het geheel een opgewekte toets.
Elk van de deelnemers geeft per
soonlijk vorm aan basisvragen als
'wie ben je?' en 'hoe verhoud ik
mij tot de wereld en de ander?'.
Mooi dat dankzij Dahlberg en
Smits dit initiatief ook in Zeeland
is geland!
Sommige mensen krijgen
nooit genoeg werk, lijkt het.
Misschien geldt dit voor ka
pelaan Jochem van Velthoven nog
meer dan voor anderen. Hij is kape
laan in Zeeuws-Vlaanderen, speci
alist op het gebied jeugd en jonge
gezinnen bij het bisdom Breda en
nu bijna een halfjaar algemeen ad
ministrator voor de Vereniging van
Catechisten en docent bij de pries
teropleiding in Bovendonk. Als ge
zond denkend mens verwacht je
dat het niet goed kan gaan dat
méér, méér, méér doen.
De kapelaan is aanstekelijk en
thousiast en dat lijkt niet zozeer
zijn valkuil als wel zijn geheim te
zijn. ,,Van de dames Catechisten
zijn er nu nog zes in leven. Als ad-
ministrator zorg ik voor hun gees
telijke en materiële welzijn. Het
zijn zulke inspirerende vrouwen,
ze zijn helder, intelligent en heb
ben verhalen." Initiatiefnemer tot
de Vereniging van Catechisten was
priester Frans Frencken. Na de Eer
ste Wereldoorlog ging zijn aan
dacht uit naar sociaal zwakke groe
pen, zoals fabrieksmeisjes en moe
ders van arme gezinnen waarin het
geloof verloren dreigde te gaan. In
de praktijk gaven vrouwen, Cate
chisten, praktisch vorm aan
ideeën, door het verrichten van so
ciaal werk onder fabrieksarbeid
sters en het promoten van cursus
sen voor parochianen. Op kasteel
Bouvinge verzorgden de Catechis
ten opleidingen voor meisjes, bij
voorbeeld in gezinszorg. Catechis
ten professionaliseerden gaande-
weg het wijkwerk en stonden ook
aan de basis van de sociale acade
mie.
Catechisten zijn géén klooster
lingen. ,,Het was niet mijn keuze
om veel in een kapel te zitten bid
den, ik wilde meer doen voor de
wereld", vertelt een van hen in de
documentaire 90 jaar Catechisten
van Margo de Haas. Ze hebben een
leven lang de handen uit de mou-
wen gestoken, zonder zich voor te
staan op hun keuze voor een leven
als Catechist. Zo vertelt één van
hen, Ans Niele, dat zij met psychia
trisch patiënten werkte in de thera
pieruimte van het Elisabethzieken-
huis in Sluiskil. ,,Dat is mijn leukste
werk geweest. We werkten met
hout en een flinke man die aan het
zagen was zei plotseling 'juffrouw
Niele is niet getrouwd' en toen ver
telde ik hoe ik leefde en dat vonden
ze heel interessant." Vanaf 1959
werkten Catechisten ook in missie
gebieden, waaronder Brazilië en
Nieuw Guinea. Van Velthoven
viert wekelijks op woensdag met
de Catechisten in Breda de Eucha
ristie.
Over de nieuwe job als docent
aan de priester- en diakenopleiding
is de kapelaan al éven enthousiast.
,,Kerken maken een belangrijke
omschakeling. Krampachtig vast
houden aan wat is geweest, maakt
plaats voor eropuit gaan. Het is een
gunstige tijd voor kerken om lang
zaam af te wijken van oude struc
turen en te kiezen voor de missio
naire parochie. Hier mogen we een
leven lang leren, de zorgen van ons
afschudden en de vreugde in het
kerk-zijn herwinnen, door zeven
dagen per week er in woord en
daad voor elkaar te zijn."
De vraag hoe hij dat allemaal
fikst, vier functies tegelijk, lijkt ka
pelaan van Velthoven te verrassen.
,,Het gaat vanzelf, mensen in de pa
rochie zeggen spontaan 'als jij nu
dat doet, zal ik dan dit doen' en zo
wordt het werk door steeds meer
mensen gedragen. Ik ben veel be
zig, maar nooit druk."
zaterdag 17 april 2021
Jonge kunstenaars krijgen podium
Nico Out
Recensie
Werken van Quin Zeljak (links), Emiel Ambroos (midden) en Manon Clement (rechts). fotos nico out
Installatie van Jesse van
Epenhuijsen.
Sokkel met brandende open
haard van Emiel Ambroos.
Van 22 t/m 24/4 is de opbrengst
van 'Apprentice Master #4' te
zien in Galerie van den Berge,
Albert Joachimkade 5, Goes.
Daaraan doen ook Dahlberg en
Smits mee. Open van 13.00 -
17.00 uur, na reserveren via
galerievandenberge.nl/contact.
Meer informatie André Smits:
artistintheworld@gmail.com
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
