e
Vijftien keer per jaar draagt auteur JORIS VAN CASTEREN een gedicht
voor op een uitvaart van een overledene zonder familie of ander netwerk.
Voor zijn nieuwe boek Eenzaamheid ging hij kopje onder in het thema,
dat dit jaar actueler en urgenter is dan ooit. 'Het idee
dat dit iedereen kan overkomen, maakt het zwaar.'
Online shoppen, thuis
werken, quarantaines
en gescheiden gezinnen.
In deze tijd weet bijna
iedereen hoe kil en leeg de
wereld kan aanvoelen. Je kunt Joris van
Casterens Eenzaamheid, een boek met
een mix van anekdotes en een persoon
lijk relaas over de liefde, dus met een
gerust hart urgent en actueel noemen.
De Amsterdamse auteur Joris van Cas
teren (45), een van de vaandeldragers
van de zogenoemde literaire non-fictie,
signaleert in zijn gebruikelijke losse
stijl dat de huidige pandemie slechts
fungeert als aanjager van sociaal isole
ment. Want het eenzaamheidsvirus was
al langer bezig met zijn sloopwerk. Geen
nieuwe constatering, ook in eerder werk
als Lelystad (2008) - een schrijnend
boek over zijn nieuwbouwjeugd - en
Moeders lichaam (2019) - over Limbur
ger Piet van der Molen die zijn over
leden moeder jarenlang thuis in een
kast verborg - kwam het al ter sprake.
Van Casteren: 'Ik vroeg me af: waarom
ben ik daar nou zo door geïntrigeerd?
Niet vanwege de dood. Daar gaat het
niet om. Het draait om eenzaamheid.
Een verschijnsel dat fascineert omdat
het afwijkt van de norm. Zo'n schaduw-
bestaan als dat van de kinderen
van Ruinerwold: je denkt dat
zoiets niet kan of niet bestaat in
Nederland, maar het is er wel
degelijk. Met het vertellen van
verhalen over eenzaamheid
probeer ik zichtbaar te maken
hoe de wereld waarin we leven
in elkaar steekt. En dat echte
eenzaamheid een ziekte is.'
En dan bedoelt Van Casteren
- zelf heeft hij een partner en twee
kinderen - niet de zogenoemde
romantische eenzaamheid. Die
beschrijft hij eveneens in bespie
gelingen en hij geeft zichzelf er
nog weleens aan over. 'Ik ben
zeker ook niet altijd van het gezel
schap, zoek rust voor mijn werk.
En ja, soms voel ik mij dan alleen.'
Het gesprek komt op het Into the
Wild-gevoel dat filmmaker Sean
Penn opriep met zijn afzonderings-
avontuur in Alaska. 'Je hebt ver
schillende schrijvers en andere
types die zich terugtrekken bij
wijze van statement naar de
wereld. Zo van: hier wil ik niks
mee te maken hebben. Dat heeft
iets verhevens, iets nobels. Maar je
hebt daarnaast de problematische
variant als gevolg van het verbrok-
kelen van de maatschappij waardoor
steeds meer mensen afeaken.'
Dat rauwe, alles verterende isolement
komt hij tegen bij zijn werk als coördina
tor van De Eenzame Uitvaart. Voor die
Amsterdamse stichting brengt hij sinds
2018 zo'n vijftien keer per jaar overlede
nen zonder familie of ander netwerk een
persoonlijk saluut in de vorm van een
verhaal of een gedicht. 'Het zijn schrij
nende verhalen. Een baby die al dood
was bij de geboorte. De moeder had niet
door dat ze zwanger was en beviel, ze
liep met een soort vruchtzak tussen haar
benen op straat. Later vluchtte ze weg
uit het ziekenhuis. Een Roemeen van
27 die in Amsterdam-Zuidoost van een
flat afsprong, we spoorden zijn moeder
op maar zij wilde niet komen. En een
Zwitserse vrouw, ongeveer even oud
als ik, die drie maanden dood in haar
woning lag. Door niemand gemist. Ze
leefde al jaren in een vacuüm. Ze was
er wel en toch ook weer niet.'
Hij zegt die uitvaarten vaak echt heel
zwaar te vinden. 'Door het idee dat dit
iedereen kan overkomen: het gaat echt
niet alleen over junks en gekken. Soms
mist iemand door pech ergens een
afslag. Heb je dan geen relatie of kinde
ren, dan kun je onder water terecht-
'Mensen worden
letterlijk onwel van het
eenzaamheidsvirus'
JZ
O
u.
h-
tr>
LU
h-
36 MEZZA
