ECONOMIE 17
De Noordzee. Voor ons
land van oudsher het
toneel van handel, oor
log, visserij en recreatie.
Veel recenter is ze in
beeld bij (staatsbedrij
ven die de zee - het Ne
derlandse deel is 1,5 keer
zo groot als ons landoppervlak - zien als
kraamkamer van de energietransitie. Olie
en gas maken steeds meer plaats voor
schone energiebronnen. Wat voor plannen
liggen er klaar en hoe wordt voorkomen
dat verschillende belangen met elkaar in
conflict raken?
In de 'Week van de Noordzee' gaan we in
gesprek met Hans Timmers van de bran
chevereniging van de windsector (NWEA),
Floris van Hest, directeur van Stichting
De Noordzee als hoeder van flora en fauna,
en Jan Willem van Hoogstraten, directeur
van Energie Beheer Nederland (EBN). Dit
bedrijf, met de overheid als enige aandeel
houder, neemt van oudsher namens de
staat voor 40 procent deel in gasvelden en
zorgde er jarenlang voor dat de staatskist
werd gespekt met miljarden euro's uit met
name de grote Groningse velden. Maar er
wordt steeds minder Nederlands gas gele
verd, dus heeft EBN een koerswijziging in
gezet om de energietransitie te versnellen.
Van Hoogstraten steekt zijn enthousi
asme voor groene energiebronnen niet
onder stoelen of banken. Maar de man die
een bedrijf leidt dat vorig jaar voor het
eerst in de historie een miljoenenverlies
leed door onder meer een lagere
gasopbrengst, is ook realis
tisch. ,,Op dit moment leeft
Nederland 1 uur en 49 mi
nuten van duurzame
energie. De overige 22
uur en 11 minuten zijn
we afhankelijk van
fossiele energie,
waarin aardgas met 44 procent nog steeds
een enorm aandeel heeft. Om de klimaat
doelen van 2030 en 2050 te halen, moeten
we flink aan de bak. We lopen nu al achter,
dus versnellen is noodzakelijk. Om duur
zamer te worden speelt de Noordzee een
cruciale rol.''
Dan gaat het volgens Van Hoogstraten
niet alleen om het plaatsen van windmo
lenparken, maar ook om het winnen van
Nederlands gas uit kleinere velden onder
de Noordzee. ,,Hier zijn nog zo'n honderd
velden waar we de komende jaren mee
vooruit kunnen. In 2020 leverden kleine
velden op zee 9 miljard kubieke
meter gas op. Tot 2050 kunnen we nog
tot 160 miljard kuub naar boven halen.
Om het in context te plaatsen: 1 miljard
kubieke meter gas levert net zoveel energie
op als vier grote windparken. Daarbij kij
ken we constant hoe we kunnen verduur
zamen. Zo zijn we bijvoorbeeld in gesprek
met Tennet (elektriciteitsbeheerder, red.)
om grote gasplatforms te elektrificeren en
aan te sluiten op een windpark. Als de
machines op een elektromotor draaien in
plaats van een gasmotor, levert dit niet
alleen minder onderhoud op, maar ook een
behoorlijke daling van de CO2-uitstoot.''
Daarnaast speelt EBN een belangrijke rol
bij ondergrondse opslag van CO2 in lege
aardgasvelden.
Bescherming
Volgens Hans Timmers, voorman van de
windbedrijven, moeten we niet bang zijn
dat de zee wordt volgebouwd met turbines.
,,Nee, we hebben niet voor niets vorig jaar
met z'n allen het Noordzeeakkoord onder
tekend met duidelijke afspraken over de
verdeling en ook bescherming van dit ge
bied (zie kader). Denk nou niet dat die zee
wordt volgebouwd. Tussen de 5 en 12 pro
cent van de Noordzee wordt uiteindelijk
ingericht voor windenergie. We hebben
uitgerekend dat er tot 2050 zo'n 4800
windmolens worden geplaatst om de ener
giedoelen te halen. Ja, enorme aantallen.
Maar ze worden in clusters geplaatst en
stap voor stap.''
Momenteel zijn er vijf grote windparken
in de Noordzee, gezamenlijk hebben ze
een capaciteit van 2,4 gigawatt. Timmers:
,,Vanuit het Nederlandse klimaatakkoord
hebben we de opdracht om tot 2030
11,5 gigawatt aan wind te leveren. Maar ik
voorspel dat we extra targets krijgen uit
Brussel en dat er voor 2030 tussen de 5 en 9
gigawatt aan extra capaciteit bijkomt. Dus
ook wij zijn gebaat bij snelheid. We kun
nen ook sneller, er liggen concrete plannen
klaar voor zoekgebieden met een
capaciteit van 27 gigawatt, maar dan moet
met name de industrie ons wel helpen en
investeren om onze energie af te nemen.
Daarnaast zullen we moeten opschalen om
de infrastructuur op zee in orde te maken.
Daarbij zetten we in op meervoudig ruim
tegebruik, zoals de samenwerking met de
natuurbeweging en ook met EBN voor de
opslag van onze energiestromen en het
elektrificeren van de platforms.''
Het liefst zou Timmers de turbines van
wege de kracht van de wind zo dicht
mogelijk bij de kust zetten, maar alleen al
vanwege de scheepvaart, flora, fauna en
maatschappelijke onvrede is dat geen optie.
,,Nee dat is niet handig, we moeten hier
verstandig mee omgaan.''
Voor Floris van Hest, directeur van Stich
ting De Noordzee, zijn windmolens vlakbij
onze stranden al helemaal niet aan de
orde. ,,Dat zou alleen al voor de vogeltrek
dramatische gevolgen hebben.'' Je zou den
ken dat de organisatie van Van Hest zware
bedenkingen heeft bij alle plannen, maar
hij ziet de komende negen jaar ook kansen
om de zee gezonder te maken.
,,Nu is 0,3 procent van de zeebodem
beschermd, dat groeit dankzij het Noord
zeeakkoord naar 15 procent in 2030. Daar
naast gaan we bijvoorbeeld platte oesters
uitzetten om het ecosysteem te verbeteren.
Eigenlijk hebben we wel twee Noordzeeën
nodig voor alle gebruik bij elkaar. Tot 2030
is het goed op elkaar afgestemd, maar voor
de periode erna maak ik me wel zorgen dat
het niet te veel wordt. De zee wordt vaak
gezien als oplossing voor ruimteproble
men op het land, bijvoorbeeld met de
aanleg van energie-eilandjes, of zelfs
het inpolderen van een stukje Noordzee
om op te boeren, waar LTO Nederland
(Land- en Tuinbouw Organisatie, red.)
laatst mee op de proppen kwam. Daar wor
den wij niet blij van. Ook op de Noordzee
loop je tegen grenzen aan. We moeten uit
kijken dat we niet in dezelfde discussie te
rechtkomen als het stikstofdossier. Dat de
natuurbeweging zich tegen de energie
transitie keert, omdat de uitrol van wind
energie op zee de natuur in de weg gaat zit
ten. Dan komen we in een spagaat terecht
en dat zou zonde zijn, want ook wij pleiten
uiteraard voor groene energie. Maar laten
we vooral goed blijven onderzoeken wat de
effecten zijn van extra windmolens, water
stofproductie op zee of de aanleg van eilan
den.''
Groene revolutie
Hans Timmers van de windbedrijven
benadrukt dat er al massaal onderzoek
wordt gedaan. ,,Er liggen 141 onderzoeks
voorstellen klaar. Het Noordzeeakkoord
loopt tot 2030, maar ook daarna hebben
economie en natuur elkaar nodig. Er moet
flink worden geïnvesteerd door gas- en
windoperators om de transitie uit te voe
ren. Maar deze partijen doen dat niet zo
maar, ze willen duidelijkheid over wat er
kan en moet.''
In Brussel liggen miljarden klaar voor de
'groene revolutie'. ,,De Nederlandse rege
ring en het bedrijfsleven hebben nog geen
poging ondernomen om dat geld hierheen
te krijgen, als land liggen we te slapen. Dat
moet scherper.''
EBN-topman Van Hoogstraten beaamt
dat. Hij hoopt op stevige regie vanuit het
nieuwe kabinet. „Ambities moeten worden
omgezet in kabinetsbeleid. Er ligt een
Noordzeeakkoord, maar de volgende stap is
een routekaart. Die moet er snel komen,
anders halen we de klimaatdoelen niet in
2030.''
Hans Timmers heeft het zelfs over een
complete reset van de economie naar een
duurzaam en circulair model. ,,Daar is lef,
ambitie en regie voor nodig. Als dat wordt
getoond, gaan bedrijven ook investeren.
Als dat niet lukt, zal ons vestigingsklimaat
snel verslechteren en vertrekken de bedrij
ven naar elders. Dan hebben we ook veel
minder geld om in de Noordzee te investe
ren. Dat is in niemands belang.''
Energietransitie
op de Noordzee
dinsdag 13 april 2021
GO
Sanne Schelfaut
Utrecht
Tot 2050
worden zo'n
4800 windmo
lens geplaatst
in de Noordzee
om de energie
doelen te
halen.
Gasvelden
Opslag C02 in
lege gasvelden
c
i:PBL J
Nederlandse
zone
Bestaande windparken
gepland t/m 2030
In onderzoek
Mogelijk waterstofeiland
(omzetten wind in stroom)
