18 doden op 25 miljoen vaccinaties gemeld
4
VACCINATIES TROMBOSE
Meer dan een miljoen medisch
kwetsbare mensen hebben nog altijd
geen zicht op een vaccinatie. Uit
wanhoop smeken steeds meer patiënten
bij hun huisarts of de GGD om een dosis
die overblijft. Het lukte Marlies Karman.
Het bijwerkingencomité van het
Europees geneesmiddelenagent
schap EMA bestudeerde 86 mel
dingen van de complicatie op een
totaal van 25 miljoen vaccinaties
in heel Europa, waarbij achttien
mensen overleden. De conclusie:
waarschijnlijk is er toch sprake
van een bijwerking, en wel een
'zeer zeldzame'. In 62 gevallen
ging het om bloedstolsels in de
hersenen, 24 keer was er sprake
van stolsels in de buikader, steeds
in combinatie met een verlaagd
aantal bloedplaatjes.
De complicatie kwam met
name voor bij vrouwen onder de
60 jaar, en binnen twee weken na
inenting met AstraZeneca. Toch
heeft het EMA nog geen 'speci
fieke risicofactoren' vastgesteld
die inzicht geven in de vraag
waarom de bijwerking bij be
paalde groepen vaker voor zou
komen. Sowieso blijven de voor
delen van het vaccin opwegen te
gen de bijwerking, stelt het EMA.
Het kabinet beslist vandaag wat
het oordeel van het EMA betekent
voor de Nederlandse vaccinatie
campagne. Vrijdag doken ook in
ons land vijf meldingen op van de
complicatie. Het betrof in alle ge
vallen vrouwen, één van hen
overleed. Daarop werd besloten
om het prikken met AstraZeneca
bij 60-minners tijdelijk stil te leg
gen. Het vaccineren van 60- tot
64-jarigen ging wel door.
,,Het EMA geeft aan dat de
voordelen opwegen tegen de risi
co's", zei minister De Jonge giste
ren in reactie op het oordeel van
de Europese autoriteit. ,,Maar er is
ook sprake van een zeldzame aan
doening bij vooral vrouwen. Daar
moeten we goed naar kijken.''
De Jonge gaat de bevindingen
van het EMA voorleggen aan de
Gezondheidsraad. Ook zal hij
contact zoeken met Europese col
lega's. België geeft het Astra
Zeneca-vaccin voorlopig alleen
nog aan 55-plussers. In het Ver-
Er is een zeldzame
aandoening bij
vooral vrouwen.
Daar moeten we
goed naar kijken
enigd Koninkrijk krijgen mensen
onder de 30 jaar vanaf nu een an
der vaccin aangeboden, dat van
Pfizer/BioNTech of Moderna.
,,De veiligheid staat voorop'',
stelde De Jonge, zonder een voor
schot te willen nemen op de
inhoud van het Nederlandse be
sluit. De minister zegt dat afspra
ken die voor vandaag in de agenda
stonden, worden geschrapt, maar
die van vrijdag niet. ,,Die gaan
door, afhankelijk van het besluit.''
De oorzaak van de bijwerking
is nog niet definitief vastgesteld.
Het zou kunnen gaan om een
reactie van het immuunsysteem
op het vaccin, stelt het EMA. Die
reactie wordt soms ook gezien bij
patiënten die behandeld worden
met het medicijn heparine, dat
gebruikt wordt om bloedstolsels
te behandelen of voorkomen.
'Grote gelijkenis'
Menno Huisman, hoogleraar in
terne geneeskunde en trombose
specialist van het Leids Universi
tair Medisch Centrum, ziet inder
daad een 'grote gelijkenis' met
deze zogenaamde heparine-geïn-
duceerde trombocytopenie
(HIT). ,,Het is een fenomeen dat
onder meer door vaccinatie kan
optreden, maar is heel zeldzaam.
De vaccinatiecampagne is zo
grootschalig en ligt zo onder een
vergrootglas, dat dit soort bijwer
kingen misschien eerder aan het
licht komt.''
Mensen die een verleden heb
ben met HIT, doen er verstandig
aan om voor zij het vaccin krijgen
contact op te nemen met hun
arts, stelt Huisman. ,,Zij kunnen
misschien beter een andere prik
krijgen.''
Wat de internist opvalt: in In
dia, waar AstraZeneca ook wordt
toegediend, is de zeldzame com
plicatie volgens hem nog niet ge
meld. ,,Dan denk je misschien: in
India is geen goed meldingssys
teem voor bijwerkingen, maar dat
hebben ze wel. De AstraZeneca-
vaccins worden daar in eigen land
geproduceerd. Ook in Canada
worden de vaccins uit India ge
bruikt, en ook daar zijn de com
plicaties niet gemeld.'' Het biedt
mogelijk een aanwijzing in de
zoektocht naar de oorzaak.
De bijwerking is ook drie keer
gemeld bij het vaccin van Janssen,
meldde het EMA gisteren. Maar
dat getal past binnen de verwach
tingen, aldus het EMA.
lke dag melden zich
tientallen mensen bij
priklocaties van de
GGD, in de hoop dat er
aan het eind van de dag
een dosis over is die in hun arm
kan worden gezet. ,,Dat zijn vaak
heel schrijnende gevallen, maar
wij kunnen niets voor ze beteke
nen'', zegt woordvoerder Laetitia
Gruwel van koepelorganisatie
GGD GHOR. ,,Als er al vaccins
overblijven, gaan die eerst naar
medewerkers van de vaccinatielo
catie. Dat heeft het kabinet be
paald.''
Ook huisartsen krijgen veel tele
foontjes van patiënten die smeken
om een prik. Zoals Marlies Kar
man (48) uit Bennekom. Zij heeft
taaislijmziekte. Op advies van het
RIVM zit haar gezin al sinds fe
bruari vorig jaar in isolatie. ,,Mijn
jongste zoon van 15 is al een jaar
niet naar school geweest. De oud
ste, die studeert, zien we alleen
onder de overkapping die we spe
ciaal hebben gebouwd in de tuin.''
Toen ze hoorde dat huisartsen in
haar regio vaccins geleverd kregen,
belde ze direct haar huisarts.
Meerdere keren. ,,Ik heb gezorgd
dat ze mij op hun netvlies had
den.'' Twee weken geleden kreeg
ze het verlossende telefoontje:
vanwege de tijdelijke vaccinatie
stop waren er zo veel afzeggingen
dat de huisarts vaccins over had.
Karman mocht een prik komen
halen. ,,Pure mazzel. Ik heb daar
ontzettend veel geluk mee gehad.''
Reservelijsten
Sommige huisartsen leggen reser
velijsten aan van patiënten die ze
kunnen bellen als er vaccins over
blijven. Het doel is om niet één
dosis te verspillen, verklaart
woordvoerder Marieke ten Dam
van de Landelijke Huisartsen
Vereniging LHV. ,,Maar dat wordt
steeds lastiger, nu 60-minners niet
meer ingeënt mogen worden met
AstraZeneca.''
Het steekt patiëntenorganisaties
dat het van toeval afhangt of
kwetsbare mensen ingeënt wor
den tegen het coronavirus. ,,Zij
zijn nu afhankelijk van willekeur.
Er is niets structureels voor deze
groepen geregeld'', zegt Irene Din-
gemans van NFK, de belangenver
eniging van kankerpatiënten.
,,Kwetsbare mensen zouden toch
als eerste worden beschermd?''
Eerst vaccin, dan chemo
Aanvankelijk was het de bedoeling
dat mensen uit medische risico
groepen vanaf februari ingeënt
werden. Maar doordat andere
groepen voorrang kregen (waar
onder zorgmedewerkers en een
kleine groep 'hoog risicopatiënten'
met bijvoorbeeld bloedkanker, het
syndroom van Down en ernstig
nierfalen) zijn zij nu pas vanaf mei
aan de beurt. Tegelijk met de ge
zonde vijftigers.
Onbegrijpelijk, vindt NFK. ,,Wij
krijgen signalen van kankerpa
tiënten die niet met chemo- of
immunotherapie mogen beginnen
tot ze gevaccineerd zijn. Maar hun
vaccinatie-oproep komt maar
niet.''
Het geduld van patiëntenorga
nisaties is op. In een brandbrief
hebben Patiëntenfederatie Neder
land en Iederin, een organisatie
voor mensen met een beperking
of chronische ziekte, het kabinet
opgeroepen de risicogroepen vóór
mei te vaccineren. Het gaat
om meer dan 1 miljoen mensen
tussen de 18 en 60 die ook jaarlijks
de griepprik krijgen. ,,Zij lopen bij
een Covid-besmetting een zeer
groot risico. Zij houden zich vaak
donderdag 8 april 2021
GO
Dozen met vaccins van AstraZeneca-vaccin staan klaar voor verspreiding. foto anp
Toch zeldzame
bijwerkingen bij
AstraZeneca
Waarschijnlijk is er tóch een
verband tussen het AstraZe
neca-vaccin en de 'zeer zeld
zame' combinatie van trom
bose en een verlaagd aantal
bloedplaatjes. Eventuele ge
volgen voor de Nederlandse
vaccinatiecampagne worden
vandaag bekend.
Chris van Mersbergen
Den Haag
- Hugo de Jonge, minister
'Het was
mazzel dat
ik de prik
kon halen'
Annemieke van Dongen
Bennekom
