ZEELAND 3
BEET MET UNIEKE VONDST
En wat te denken
van Romeinse
nederzetting
Een Romeinse
tempel staat er al
Nog
meer
zaken uit de
oudheid,
zoals Krijn
Oosterschelde
Limburg. Dat is 330 miljoen jaar
oud. ,,We hebben nu aan de hand
van de fossielen de ouderdom van
de bodem met zekerheid kunnen
bepalen. De grond uit Kortgene is
het oudste stukje Nederland dat we
in handen hebben gehad. Als we
nog dieper zouden kunnen boren,
vind je uiteraard nog oudere ge
steenten. Maar diepere boringen
zijn er simpelweg niet."
Diepe zee
Dolenthousiast fantaseert hij over
de wereld in die tijd. ,,Je moet je
voorstellen dat Nederland nog net
op het zuidelijk halfrond lag. Zo'n
beetje waar nu Congo ligt." Zeeland
bestaat nog niet. ,,Zeeland is een
vrij diepe zee, dieper dan de Noord
zee vandaag de dag." Maar het land
erom heen is er al wel. ,,Dat is een
woestijn. Er stromen riviertjes en
beken. In deze periode kruipen de
eerste planten uit zee het land op.
Verder is er nog geen leven. De
planten zijn een centimeter of 10
hoog en groeien rond rivieren en
beekjes. Ze hebben nog geen lange
wortels en kunnen nog niet groeien
op drogere plekken. Stukjes plant
zijn met rivierwater in zee ge
spoeld. En ik kijk nu door mijn mi
croscoop naar die overblijfselen."
Dinosauriërs
Sander heeft met zijn collega's een
'klein maar belangrijk stukje van de
puzzel van de Nederlandse onder
grond opgelost'. ,,Het gaat hier om
gesteente dat maar liefst zes keer
ouder is dan het tijdstip waarop de
dinosauriërs uitstierven door een
meteorietinslag."
Maar we zijn er nog niet. Veel
stukjes van de puzzel ontbreken
nog. En dus komt er meer onder
zoek. Ook in Zeeland. „Gesteente
uit deze periode is interessant voor
de winning van aardwarmte", legt
Sander uit. ,,Uit boringen op ver
schillende plekken in Nederland en
België blijkt dat grondlagen uit het
Devoon - de periode die volgt op
die waar we nu over spreken - vaak
winbaar warm water bevatten. Ge-
othermie wordt gezien als een veel
belovende bron van duurzame
energie." Of Kortgene dan de plek
wordt voor geothermie? Daarover
valt volgens Sander op basis van dit
onderzoek niets te zeggen.
Maar Colijnsplaat heeft al tastbare
herinneringen aan de Romeinen.
Want sinds 2005 staat er een nage
bouwde tempel, gewijd aan Nehe-
lannia. Het is de godin voor zeelui
en handelslieden. Een dergelijke
tempel stond tussen 150 en 250 na
Christus in de Romeinse nederzet
ting Ganuenta. Dat lag ongeveer op
de plek waar nu Colijnsplaat ligt.
Overigens was er nog zo'n tempel;
die stond in Domburg.
Een Thoolse schipper treft in 1970
iets heel bijzonders aan. In de mon
ding van de
bij Colijnsplaat haalt
oude stenen resten op in zij:
net: delen van altaren. Niet zo
heel vreemd. Want op de plek waar
nu Colijnsplaat ligt, lag in de Ro
meinse tijd de nederzetting Ganu-
enta. De Romeinen voeren daar
vandaan naar Engeland om onder
meer visolie te verhandelen. Ze ge
bruikten daarvoor houten schepen
van een meter of 14 lang.
Niet dat het iets te maken heeft
met de bodemresten van Sander,
maar op en rond Noord-Beveland
zijn wel meer zaken gevonden uit
de oudheid. Zoals Krijn. Hij was
groot nieuws op 15 juni 2009. Hij is
40.000 tot 100.000 jaar oud en is de
eerste Neanderthaler die in de
Noordzee en op Nederlandse bo
dem is gevonden. Het gaat niet om
een compleet skelet, maar om een
tien centimeter groot fragment van
een schedeldak: een wenkbrauw
boog. Door een schelpenzuiger
omhoog gehaald uit het Middel-
diep, 15 kilometer uit de Zeeuwse
kust.
donderdag 8 april 2021
De Nehalenniatempel in Colijnsplaat. foto ellen smaardijk-jobse
Toenmalig minister Ronald
Plasterk geeft uitleg aan de
hand van de gereproduceerde
schedel van Neanderthaler
Krijn. foto anp
Zo'n half miljard jaar geleden
lag Nederland (de rode stip op
de kaart) nog net op het zuide
lijk halfrond.
Sander Houben is geoloog en
werkt voor TNO-Geologische
Dienst Nederland. foto tno
Kunstenaar Ludo van Well uit
Colijnsplaat met de replica van
een Romeins schip.
FOTO MARCELLE DAVIDSE
