Bergkamp en Bosma willen voorzittershamer
4
Herman
Tjeenk Willink
FORMATIE 'BEROEPSINFORMATEUR
Khadija Arib
Het leek hem best leuk hoor, maar
moest uitgerekend Mj nu opnieuw
als redder in nood op het Haagse to
neel verschijnen? ,,Het is volgens
mij armoede als je moet constate
ren dat je alleen bij een 79-jarige
kan uitkomen'', zei Herman Tjeenk
Willink eind maart nog op de radio.
Toch zegt hij ja. De plicht roept.
Alweer. Als wanhoop het Binnen
hof domineert, als het woord im
passe in hoofdletters op voorpagi
na's prijkt, duikt er één man op die
de boel op de rails moet krijgen:
Tjeenk Willink. En hij stelt zelden
teleur: steeds forceert de minister
van Staat - 'beroepsinformateur'
(1994, 2010 en 2017), oud-voorzitter
van de Eerste Kamer en sociaal-de
mocraat - een doorbraak in de
zoektocht naar een nieuwe coalitie.
In 1994 helpt hij bij de paarse uit
weg, in 2010 lukt het hem met wijn
en afhaalpizza's in zijn eigen tuin
om VVD, PvdA, D66 en Groen
Links om tafel te krijgen, in 2017 zet
hij de gestrande informatie weer op
de rit. Doel van 'de Tjeenk' (zoals
hij wel liefkozend wordt genoemd):
behoedzaam manoeuvreren naar
steeds weer een volgende stap. En
die voorzichtigheid is nu broodno
dig, constateert CDA-leider Wopke
Hoekstra. ,,Mensen moeten even
stoppen met kakelen.''
Nadat was gebleken dat er in de
eerste verkenning over CDA'er Pie-
ter Omtzigt was gesproken - door
VVD'er Mark Rutte - brak het on
derling vertrouwen in duizend de
len. Nooit eerder was Tjeenk Wil
link meer nodig.
Onderkoning
Maar toch. Dat juist hij de klus aan
neemt, is opmerkelijk. De ex-vice-
president van de Raad van State en
voormalig topadviseur van pre
miers en de koningin had evengoed
kunnen zeggen: als jullie mijn vo
rige advies hadden overgenomen,
was ik nu overbodig. Bij het vlot-
trekken van de formatie in 2017
waarschuwde Tjeenk Willink al dat
steeds grotere politieke ambities de
uitvoeringsorganisaties onder druk
zetten. Zodra een partijplan in het
regeerakkoord terechtkomt, heerst
op het Binnenhof tevredenheid,
maar de uitvoeringsdiensten zitten
met de problemen, burgers worden
de dupe: ,,Hoe legitiem is een open
baar bestuur waarin alleen de
meest competente burgers zelf hun
weg kunnen vinden en niet diege
nen waarvoor de democratische
rechtsstaat juist ook was bedoeld?''
Let wel: dit was dus vóór de toe
slagenaffaire zich ontvouwde.
Nu moet voormalig onderkoning
Tj eenk Willink al zijn ervaring aan-
Na vijf jaar Kamervoorzitter te zijn geweest
wordt Khadija Arib belaagd door twee andere
kandidaten. Het runnen van de Kamerorganisatie
is een thema dat haar de kop kan kosten.
De Tweede Kamer heeft wat
te kiezen, vandaag. Huidig
Kamervoorzitter Khadija
Arib stelt zich herkiesbaar, maar
zij wordt uitgedaagd door Kamer
leden die de afgelopen jaren Arib
al nu en dan vervingen: Martin
Bosma van de PVV en Vera Berg
kamp van D66. Vooral die laatste
lijkt goede papieren te hebben.
Bergkamp (49) is zo'n negen jaar
Kamerlid. Ze was daarvoor voor
zitter van lhbti-belangenorganisa-
tie COC. De afgelopen jaren hield
Bergkamp zich bezig met emanci-
patie en zorg, ijverde ze voor de in
voering van een vrouwenquotum
en reguleren van de hennepteelt.
Als Bergkamp zich niet kandi
daat had gesteld, zou Arib vrijwel
zeker Bosma hebben verslagen.
Bosma (56) geldt als ideoloog van
de PVV, is bijna vijftien jaar Ka
merlid, en werkte daarvoor als
journalist, onder andere bij de
NOS. In de Tweede Kamer profi
leert hij zich vooral met kritiek op
de 'linkse' NPO en het 'vernache-
len' van de Nederlandse cultuur.
Bosma verving Arib de afgelopen
jaren misschien wel het meest. Hij
doet dat volgens vriend en vijand
uitstekend, met humor en flair.
Bosma heeft alleen één pro-
bleem: hij is van de PVV, een partij
die weinig respect voor de rechts
staat toont. Een Kamervoorzitter
van de partij van Geert Wilders zal
voor veel partijen geen optie zijn.
In 2016 greep Bosma ook al naast
de voorzittershamer. Toen won
Arib na vier schriftelijke stemron
den. Hoewel de stemming geheim
is, ligt het in de verwachting dat
Forum voor Democratie en JA21 de
kandidatuur van Bosma - net als
zijn eigen PVV - wel steunen.
Beiden nemen het op tegen Arib
(60), die als Kamervoorzitter po
pulair is, vooral in het land. Ook
binnen de Kamer geniet ze res
pect, maar in februari kwam er via
RTL Nieuws ook verzet tegen een
nieuwe termijn voor Arib. Ano
nieme bronnen betichtten haar er
van de macht van het voorzitter
schap te misbruiken en noemden
haar 'manipulatief'. Ook een deel
van de ambtenaren van de Tweede
Kamer zou 'bidden en hopen' dat
Arib niet wordt herkozen.
De PVV gaf eerder al aan niet op
Arib te zullen stemmen. Wilders
noemt haar 'een hele goede Ka
mervoorzitter', maar keurt het
dubbele paspoort van de PvdA'er
af. Conform de Marokkaanse re
gels bezig Arib ook een Marok-
i De vraag is wie de
VVD nu gaat steunen.
Er zit ruis op de lijn
tussen VVD en D66
kaanse nationaliteit naast de Ne
derlandse. Bergkamp heeft een
Marokkaanse vader, maar heeft
geen dubbele nationaliteit.
VVD'er Ockje Tellegen werd ook
genoemd als voorzitterskandidaat,
maar haar naam ontbreekt. Vorige
week bleek al uit de openbaar ge
maakte formatiestukken dat VVD-
leider Rutte dat ook niet echt zag
PVDA
woensdag 7 april 2021
GO
Plicht roept
'De Tjeenk',
maar hij vindt
het armoede
Den Haag
Minister van Staat en
voormalig vicepresident
van de Raad van State
Herman Tjeenk Willink
werd geboren in Amster
dam, studeerde rechten
in Leiden en Parijs en is
al sinds de jaren 80
actief op en rond het
Binnenhof. Eerst als top
ambtenaar, later als lid en
als voorzitter van de Eer
ste Kamer en van 1997
tot 2012 als vicevoorzitter
van de Raad van State.
Herman Tjeenk-Willink begint
aan zijn taaiste informatieklus
ooit: de minister van Staat moet
een verkenning herstarten met
een preformatie-trauma, een
fors aantal partijen dat elkaar
uitsluit en uitgelekte geheimen.
En dat in drie weken tijd.
Niels Klaassen
Tobias den Hartog
Boegbeeld van de
Tweede Kamer
Kritiek op runnen
ambtelijk organisatie
Jan Hoedeman
Hanneke Keultjes
Den Haag
