12 NIEUWS
Na het overlijden van haar moeder Sabine vindt Eva Taylor-Tazelaar, dochter
van de 'echte' Soldaat van Oranje Peter Tazelaar, dozen vol brieven, foto's en
papieren over de oorlog. Het is het verhaal dat haar moeder nooit wilde vertellen.
Over haar leven in het verzet en in de concentratiekampen.
ONTDEKKINGEN DOCHTER VAN 'ECHTE' SOLDAAT VAN ORANJE
In haar laatste levensjaren
glijdt Sabine Tazelaar-Zuur
weg in de mistige wereld
die alzheimer heet. Haar
dochter Eva krijgt een heel
andere moeder, een lieve en
meelevende vrouw van wie
zij plotseling veel kan houden. Na
haar overlijden leert ze die moeder
pas echt kennen dankzij een ar
chief dat zij na het einde van de
Tweede Wereldoorlog heeft be
waard. ,,Ik begrijp nu pas dat wat
je overkomt in het leven, een an
der mens van je kan maken'', zegt
Eva Taylor-Tazelaar (73) na haar
'reis' door het oorlogsarchief van
haar moeder. Een 'reis' die leidt tot
het boek Sabines oorlog.
,,In de dozen zaten ruim twee
honderd foto's. Op elke foto staat
achterop om wie het gaat, wan
neer en waar die is genomen. Ook
zaten er (vervalste) documenten
in en brieven van de Duitse bezet
ter die haar moeder had bewaard'',
vertelt Eva Taylor-Tazelaar vanuit
haar woonplaats Chester in Enge
land. De meest bijzondere inhoud
zijn liefdesbrieven en stukjes
vloeipapier met tekst in een piep
klein handschrift. „Boodschappen
van haar moeder, gesmokkeld uit
de gevangenis toen ze door de
Duitse bezetter was gearresteerd.
Ze zaten verstopt in de naad van
de vuile was. De antwoorden van
haar moeder, verstopt in de
schone was, heeft Sabine Zuur
(haar meisjesnaam) snel vernie
tigd'', legt Eva uit.
Liefdesbrieven
Het duurde even voordat zij aan
de liefdesbrieven begon, want er
zat een instructie bij die weg te
gooien. „Uiteindelijk ben ik toch
gaan lezen omdat ze de stapels al
die tijd had bewaard'', aldus de
dochter. De liefdesbrieven hebben
haar het meest geleerd over haar
moeder. De gepassioneerde cor
respondentie met haar eerste grote
liefde, Taro, die ze drie jaar voor de
oorlog leerde kennen, schetsen
Sabine Zuur, dochter van een ban
kier, als een levenslustige, ver
wende jonge vrouw. Een feest
beest, altijd omringd met vrien
den, onder wie Soldaat van Oranje
Erik Hazelhoff Roelfzema die ze
al vanaf haar veertiende kende.
Vlieger Taro (voluit Johan Willem
Yoshitaro, in Japan verwekt) en
eJVj
Sabine hadden serieuze trouw
plannen. De laatste brief is van
10 mei 1940, de dag dat Duitsland
Nederland binnenvalt. Taro vlucht
naar Engeland, sluit zich aan bij de
Royal Air Force en wordt in 1941
tijdens een missie boven de Franse
kust neergeschoten. ,,De dood van
Taro heeft mijn moeder nooit
meer losgelaten. ,,Ik ben ver
noemd naar zijn zus Eva'', aldus
Eva.
Helletocht
Na de invasie wordt Sabine koe
rierster voor het verzet. Op 28 april
1943 wordt zij opgepakt, naar later
blijkt is ze verraden. Het is het be
gin van een helletocht. Naar ge
vangenissen in Amsterdam,
Utrecht, van Kamp Amersfoort
naar de concentratiekampen Ra-
vensbrück en Mauthausen. Ze
krijgt het predikaat 'Nacht und
Nebel', bestaat officieel niet meer.
Wat haar moeder in het vrou
wenkamp Ravensbrück beleeft,
leert Eva ook kennen dankzij de
boeken van voormalige medege
vangenen Dunya Breur en Selma
van de Perre. De gruwelen van het
vernietigingskamp Mauthausen,
in Oostenrijk, komen tot haar via
de verhalen van twee Nederlan
ders die daar ook gevangen zaten:
vriendin Hetty en dokter Steijns.
De opmerkelijkste bron zijn de
brieven van de Duitse gevangene
Franz Jozef Gebele, een opzichter
in het kamp. Ze geven een fascine
rend inkijkje in het kampleven
van Sabine. ,,Door zijn brieven
weten we ook een beetje wat zij
aan hem heeft geschreven op vel
letjes papier die hij in het geniep
meestuurde. Alleen, die brieven
bestaan niet meer'', zegt Eva. ,,Ik
had een heel naar gevoel toen ik ze
voor de eerste keer las. Ik dacht,
jee, hoe kan dit in godsnaam? Hij
was duidelijk stapelverliefd op
haar, maar tegelijkertijd sprak hij
dreigende woorden.''
,,Maar na herlezing kreeg ik me
delijden met de man. Zij maakte
voor hem het leven weer de moei
te waard. Hij klampte zich vast aan
het idee dat hij met haar zou kun
nen trouwen. Mijn moeder wist
dat dit totaal onmogelijk was,
maar zij kon dat natuurlijk niet te
gen hem zeggen. Ze was ontzet
tend bang dat hij zich beledigd zou
voelen en dan kon ze de pineut
zijn. Ze danste op een dun koord.
Zo dreigt hij, als ze hem niet te
rugschrijft, met de woorden 'dan
leg ik je een straf op'. Waarschijn
lijk bedoelde hij dat als een grapje,
maar in een concentratiekamp is »eï«,
dat geen grapje.''
Sabine heeft wel haar leven aan
hem te danken. Gebele voorkwam
dat zij naar de gaskamer ging. Hij
bezorgde haar voedsel, kleding en
medicijnen. Hij hield haar weg van
bewakers. ,,Maar het valt te be
twijfelen of hij werkelijk de barm
hartige Samaritaan was die hij van
zichzelf in zijn brieven aan haar
maakte'', concludeert Eva. Als
Amerikaanse en Canadese solda
ten Mauthausen op 5 mei 1945 be
vrijden, bestaat het contact met
Gebele al niet meer. ,,Ik heb niets
meer van hem kunnen terugvin
den. Ik weet dat hij na de oorlog
gestorven is. Tijdens een operatie.''
Moeilijke moeder
Heeft Eva Taylor-Tazelaar nu een
compleet beeld van haar moeder?
,,Ik zie nu een heel andere vrouw
voor me. Ik had nooit begrepen
hoe dicht ze in haar jonge jaren bij
woensdag 7 april 2021
'Moeder was een zwaar
beschadigde partygirl'
Hans van Zon
M Beeld uit
een concen
tratiekamp
waar Sabine
Tazelaar ge
vangen werd
gehouden.
Een gelukkig
moment.
Vader Peter,
moeder Sa-
bine en de
kleine Eva en
Peter bij de
kerstboom.
Eva Taylor-Tazelaar schreef
een boek over het oorlogsar
chief van haar moeder.
FOTO RICHARD JOHN LINNETT
