1
2
3
Wie dacht dat Mark Rutte zou
sneuvelen na zijn leugens over Omtzigt,
komt bedrogen uit. Er zijn drie redenen
waarom hij toch aanblijft - al kan hij niet
helemaal gerust het paasweekeinde in.
Rutte is een
maatje te groot
Coronacrisis houdt
Rutte in het zadel
Iedereen weet: je
moet samen door
4
FORMATIE VERTROUWENSCRISIS
Als de formatie een cartoon zou
zijn, dan was het een tekening van
een grote stofwolk op het Binnen
hof die alle politieke hoofdrolspe
lers het zicht beneemt. Iedereen wil
eruit, maar niemand ziet daglicht.
Dat stof, zei VVD-leider Mark
Rutte gisteren, moet eerst neerda
len. Dat zal, zo is de verwachting,
een paar dagen duren.
In elk geval moet de formatie
weer van voor af aan beginnen. Na
het vorige week opgestapte verken
nersduo Jorritsma-Ollongren,
stopten hun opvolgers Van Ark en
Koolmees er gisteren ook mee. De
Kamer wil een nieuwe, gezagheb
bende maar onafhankelijke infor
mateur die de opties voor een coa
litie gaat verkennen. ,,Bezinnen en
opnieuw beginnen'', zei Kaag na af
loop van het ontluisterende, tot
diep in de nachtelijke uren durende
debat over de uitgelekte 'Ollon-
gren-notitie'.
Daarin liep het vertrouwen 'een
flinke deuk op'. Een motie van
wantrouwen tegen Rutte haalde
geen meerderheid, maar een motie
van afkeuring werd behalve door de
VVD door alle partijen gesteund.
,,De afstand tussen hem en mij is
groter'', concludeerde Kaag. Het
waren juist Rutte en Kaag die als
voorlieden van de twee grootste
partijen het voortouw zouden krij
gen bij de vorming van een nieuwe
regeringscoalitie, een proces waar
bij vertrouwen zo'n beetje hét be
langrijkste ingrediënt is.
Ingewikkeld
Bij GroenLinks klinkt al dat forme
ren met Rutte als VVD-leider 'heel
ingewikkeld' wordt. Als zijn partij
'onder nieuw leiderschap' komt,
dan 'biedt dat een opening'. Maar
Rutte wil van geen wijken weten.
Hij belooft 'zijn stinkende best' te
doen om dat vertrouwen terug te
winnen. Maar, sprak Kaag, het is
nog maar de vraag of dat vertrou
wen hersteld kan worden.
En dus ligt de bal weer bij de Ka
mervoorzitter. Dat is nu nog Kha-
dija Arib en zij belt de komende da
gen de zeventien partijleiders voor
een inventarisatieronde: hoe ko
men we uit deze impasse? Compli
cerende factor is dat volgende week
ook de nieuwe Kamervoorzitter
wordt gekozen, een functie die Arib
opnieuw ambieert. Het zal haar er
veel aan gelegen zijn om vóór die
tijd geen stappen te zetten die haar
herverkiezing in gevaar kunnen
brengen. Pas na het paasweekeinde
worden er 'verdere stappen' ver
wacht. Dan wordt waarschijnlijk na
een Kamerdebat de nieuwe infor
mateur aangewezen, iemand die
geen directe link meer heeft met
het Binnenhof.
Daarvoor wordt nadrukkelijk ge
keken in de richting van de minis
ters van Staat, oud-politici die hun
sporen hebben verdiend maar niet
dagelijks aan de lijn hangen met de
leider van hun partij. Een 'type
Tjeenk', zegt een ingewijde. Her
man Tjeenk Willink (PvdA) tim
merde in 2017 nog het derde kabi-
net-Rutte in elkaar. Maar ook de
namen van D66'er Winnie Sorg-
»Bij GroenLinks
klinkt al dat formeren
met Rutte als
VVD-leider 'heel
ingewikkeld' wordt
drager en CDA'er Jaap de Hoop
Scheffer zingen rond.
Bij VVD en D66 vinden ze het
geen probleem als de informateur
van een andere partij is. Het CDA
oppert een PvdA'er, omdat de
linkse partijen de motie van wan
trouwen tegen Rutte steunden. Bij
andere fracties wordt oud-partijlei
der Job Cohen genoemd, maar ook
de naam van SCP-directeur Kim
Putters klinkt in de wandelgangen.
Die is PvdA'er, maar wordt 'niet zo
gezien', zegt een coalitiebron.
Minister van Staat Frits Korthals
Altes (89) vindt een onafhankelijke
informateur-op-afstand een hele
opgave. ,,Zijn ze dan ook nog ge
noeg op de hoogte?'' Hij merkte dat
zelf toen hij in 2003 als informateur
een kabinet smeedde van CDA,
VVD en D66. Hij was nog maar
twee jaar daarvoor uit Den Haag
vertrokken, maar merkte 'meteen'
dat er in die relatief korte tijd
'enorm veel' was veranderd.
Ook de leeftijd gaat dan meespe
len. ,,Het gaat sneller, scherper, het
is anders. Mevrouw Jorritsma zei
het gisteravond ook al toen het laat
werd: ik ben geen veertig. Als het
een paar keer laat wordt, weegt dat
ook mee. Je moet dat wel kunnen
bolwerken.''
Politieke toekomst van de VVD-leider
Het is een zinnetje dat we de komende da
gen vaker zullen horen: ,,Ik heb 1,9 miljoen
kiezers gekregen'', zei een opvallend frisse
Mark Rutte gisteren amper tien uur nadat
zijn premierschap bijna was geëindigd.
,,Het zou gek zijn als ik twee weken na de
verkiezingen een stap opzij doe.'' Het sig
naal aan de buitenwacht is duidelijk: ik
blijf.
Het tekent de machtspoliticus die Rutte
is. Achter de ontspannen grijns en de jovi
ale gebaartjes schuilt een man die verder
dan zijn collega's durft te gaan. ,,Ik zou zelf
niet doorgaan, maar ik ben een ander
mens", zei D66-leider Sigrid Kaag afgeme
ten na afloop van het marathondebat.
30 meter verderop stond Rutte alweer op
gewekt te verkondigen dat hij zijn 'stin
kende best' gaat doen om 'het vertrouwen
terug te winnen'.
Gêne is Rutte vreemd. Als het nodig is
om kruipend door het stof te gaan, doet hij
dat. Excuses maken, geen probleem. En
wat hij eerst nog 'in al zijn vezels' nodig
acht - weg met de dividendbelasting -
noemt hij later even gemakkelijk een fout.
Wat daarbij helpt: Ruttes woord is wet
in de VVD. Hij ^s in veel opzichten de par
tij geworden. Veel VVD'ers weten dat ze
hun politieke carrière grotendeels te dan
ken hebben aan de man die vier keer op rij
Gêne is Rutte vreemd.
Als het nodig is om door
het stof te gaan, doet hij
dat. Excuses maken, geen
probleem. En wat hij eerst
nodig acht, noemt hij later
even gemakkelijk een fout
de verkiezingen won. Die trotseer je niet
even. En dus zit hij er nog.
Zonder coronacrisis had de wereld er voor
Mark Rutte totaal anders uitgezien. Voor
de Christenunie was corona de doorslag
gevende factor om geen 'rode kaart' te
trekken voor de demissionaire premier, en
alleen de motie van afkeuring te steunen.
'Dat weegt voor mijn fractie heel zwaar',
schreef Segers in een verantwoording op
de partijwebsite. 'We zitten midden in een
enorme, ongekende crisis, een van de
grootste sinds de Tweede Wereldoorlog.
Dat weegt zwaar in de afweging of we het
ons kunnen veroorloven om zo'n stap te
zetten.' Het antwoord was voor Segers dus:
nee.
Het crisisargument speelde bij meer
fracties mee, zo bleek gisteren in de wan
delgangen van de Tweede Kamer. Het ver
trouwen opzeggen in de VVD-leider had
het land in een regeringsvacuüm geduwd,
terwijl we net in een breekbare fase van de
coronacrisis zitten.
Wie een motie van wantrouwen steunt te
gen de VVD-leider zegt eigenlijk: met jou
kunnen we niet verder. Nu niet, maar ook
in de voortgezette formatie niet. En dat is
gewaagd, zeker voor D66 en het CDA.
Als zij wel de rode kaart hadden getrok
ken - en dus Ruttes VVD buiten de deur
willen houden - moeten ze in verken
ningspoging nummer drie een record aan-
zaterdag 3 april 2021
GO
Gestrande
formatie
zorgt voor
hoofdpijn
Eén ding is zeker: er moet een
'verkennende informateur'
komen. Maar vooralsnog ziet
niemand een uitweg uit de for
matie-impasse. 'Bezinnen en op
nieuw beginnen.'
Hanneke Keultjes
Den Haag
Rutte exit? Daar
Niels Klaassen
Annemarie
Jorritsma en
Kajsa Ollon-
gren geven uit
leg aan de
Tweede
Kamer over
hun in het hon
derd gelopen
verkenning
van een nieuw
kabinet. foto anp
