II
12 NIEUWS
RESTAURATIE KATHEDRAAL
De Notre-Dame wordt herbouwd. Eén
Fransman zoekt daarvoor tweeduizend bomen.
Makkelijk? Nee. ,,We hebben 17 miljoen hectare
aan bos in Frankrijk.''
Philippe Gourmain stapt uit zijn
Volvo, trekt zijn tweedjasje en
stropdas recht en doet de achter
klep van zijn SUV open. Daar ligt
een enorm stuk doorgezaagde
boom. Hij trekt een overjas aan,
verwisselt zijn nette schoenen
voor groene laarzen - er zit al wat
modder op - en stapt dan met
ferme tred het bos in.
In zijn hand houdt hij het wa
pen van elke geoefende bosbe-
heerder: de schuifmaat, maar dan
wel maatje XXL. Om de diameter
van eeuwenoude bomen te me
ten. ,,Ik ben de afgelopen tijd langs
alle belangrijke Franse bossen ge
reisd. Ik denk dat ik tussen de
5000 en 8000 kilometer heb afge
legd.''
Gourmain is officieel belast met
de taak om bomen uit te zoeken
voor de Notre-Dame. De kathe
draal in Parijs brandde op 15 april
2019 voor een groot deel af. Ook
de torenspits vloog in brand en
stortte naar beneden. ,,Voor het
herbouwen van de torenspits heb
ben we duizend bomen nodig. En
voor het herstel van het kerkschip
zelf nog eens duizend bomen'',
vertelt hij, wandelend door het
domein van het beroemde kasteel
van Chambord, vlak bij de Loire.
Die tweeduizend bomen vinden
is geen sinecure. ,,We hebben 17
miljoen hectare bos in Frankrijk!''
Dat is vier keer de totale opper
vlakte van Nederland.
Het bos van Chambord is 'maar'
5000 hectare. Gourmain zoekt een
eik, want die zijn het sterkst. ,,Ik
doe het niet helemaal zelf, hoor.
Bosbeheerders in heel het land
hebben lijsten gekregen van wat
we zoeken. Met de lengte en de
dikte.''
Notre-Dame-boom
In Chambord heeft de lokale bos-
beheerder op twee eiken een roze
streep gezet. Die zijn potentieel
geschikt. Gourmain bestudeert de
eerste boom, voelt eraan met z'n
handen en zet z'n schuifmaat erte
gen. ,,Mwah'', klinkt het ontevre
den. ,,Er zit een lichte bocht in de
stam. Daar kun je dus geen rechte
balk uit zagen met de lengte die
we nodig hebben.''
Dus loopt hij door, naar de
tweede geselecteerde boom. Dit is
geen twijfelgeval, dit is een Notre-
Dame-boom, dat ziet hij meteen.
De schuifmaat gaat om de stam:
,,70 centimeter doorsnee.'' Hij
kijkt naar boven. ,,Ik denk wel dat
er een lengte in zit van 7 meter.''
Gourmain pakt zijn papieren er
bij. Het zijn lange lijsten met alle
lengtes en diktes van de bomen
die nodig zijn. En bij elk type
boom staat een nummer. Op een
andere kaart is de torenspits tot in
detail uitgetekend en daar staan de
nummers bij met strepen en pij
len: welk type balk wMr komt in
de toren.
130 jaar oud
De uitgekozen eik van 7 meter be
landt met z'n beperkte lengte
waarschijnlijk aan de voet van de
torenspits. ,,Ik denk dat de boom
zo'n 130 jaar oud is'', vertelt Gour-
main, terwijl achter hem ketting
zagen, hamerbijlen en een handje
vol metalen wiggen worden klaar
gelegd. ,,De oudste die we tot nu
toe hebben omgezaagd voor de
Notre-Dame was in het Bercé-bos,
tussen Le Mans en Tours. Die
boom was tussen de 220 en 240
jaar. Die is dus 'geboren' rond de
Franse Revolutie. En de langste die
we tot nu toe hebben gekapt was
ongeveer 20 meter.''
Dat de nieuwe torenspits van
hout gebouwd zou worden, was
Mwah... Er zit een
lichte bocht in de
stam. Daar kun je dus
geen rechte balk uit
zagen met de lengte
die we nodig hebben
niet meteen een uitgemaakte zaak.
Na de brand in de kathedraal, twee
jaar geleden, zei president Emma
nuel Macron: ,,Misschien kunnen
we wel aan eigentijdse architec
tuur denken.''
De Franse ontwerper Anthony
Séjourné stelde voor de spits te
vervangen door een lichtstraal tot
in de wolken. Architect Alexandre
Chassang presenteerde een bouw
werk van glas dat leek op een wol
kenkrabber én een ruimteschip.
Op sociale media kwam het pu
bliek met voorstellen voor wat er
op het dak van de kerk moest ko
men, variërend van een windmo
len tot een taco-restaurant.
Gratis
In 2020 werd de knoop doorge
hakt. Een nationale commissie
toog aan het werk, een 'hoofdar
chitect' schreef een rapport en
president Macron ging akkoord.
De toren moest precies worden
zoals hij in de 19de eeuw was ge
bouwd, met 500 ton aan hout en
250 ton aan lood.
De Franse bosbranche kwam
meteen in actie. Boseigenaren en
overheden stelden voor om gratis
alle tweeduizend benodigde bo
men beschikbaar te stellen. ,,Er is
veel hout nodig, maar het gaat echt
maar om een fractie van wat jaar
lijks wordt omgezaagd'', vertelt
Gourmain in het bos van Cham-
bord. Hij reageert op kritiek van
onder meer milieuorganisaties.
Een petitie tégen het kappen van
bomen voor de kathedraal werd al
door meer dan 40.000 Fransen on
dertekend. ,,Dit is ecocide, een
boom hoort bij ons erfgoed, onze
aarde loopt gevaar'', schrijven ze.
Gourmain betwist dat. ,,Nor-
maal wordt in Frankrijk elk jaar
2,2 a 2,4 miljoen kuub aan eiken
gekapt voor normaal gebruik. Voor
de torenspits is 3000 kuub nodig:
dat is 0,1 procent van het totaal.
Het is verwaarloosbaar.''
Hij zet een paar stappen naar
achteren, want twee boswachters
zijn druk bezig. De één haalt een
kettingzaag door de stam van de
geselecteerde eik, de ander slaat de
wiggen diep in de gezaagde ope
ning. Het kraakt en beweegt en
dan stort de eik met een enorm ka
baal neer. ,,Die gaat naar een zage
rij'', legt Gourmain uit. ,,Daarna
moet de stam een jaar lang buiten
liggen. Eind 2022 gaat het hout dan
naar het timmerbedrijf. En dan
kan in 2023 begonnen worden met
de bouw van de toren.''
«iSii
zaterdag 27 maart 2021
Gezocht: 2000 perfecte eiken
voor herbouw Notre-Dame
Frank Renout
Chambord
- Philippe Gourmain,
bomenspeurneus
15 april 2019: een vuurzee
verwoest de Notre-Dame met
het indrukwekkende houtskelet.
FOTO'S EPA, ANDIA/UNIVERSAL IMAGES GROUP
In heel Frankrijk worden eiken beoordeeld op lengte en dikte.
Zijn ze geschikt voor de herbouw van de afgebrande Notre-Dame,
dan gaat de zaag erin. FOTO'S AFP
*-r- N
