Tweede Kamer: 'Geloof het pas als ze mijn naam zeggen'
9
knippen: eerst moet het gaan over
een nationaal herstelplan, om daarna
over andere onderwerpen - zoals kli
maat, stikstof en de woningmarkt -
te praten. Maar andere partijen waren
niet enthousiast. Over het herstel na
corona worden tóch wel besluiten ge
nomen, zei D66-leider Sigrid Kaag.
Maar ook Kaag heeft geen zin om
eindeloos te onderhandelen zoals in
2017 gebeurde: toen duurde de forma
tie zeven maanden. Verkenner Jor-
ritsma benadrukte al dat het lastig is
om een kabinet te vormen 'in een
land met best wel heel veel partijen'.
Maar ze voegde eraan toe dat het vóór
de zomer wel moet lukken.
Oké, het duurt dus
waarschijnlijk niet zo lang
als de vorige keer. Hoe snel
kan het eigenlijk?
Binnen twee maanden kan het ge
fikst zijn. In 2012 hadden VVD en
PvdA 54 dagen nodig om het kabi-
net-Rutte II te vormen. Ook CDA-
premier Lubbers had in de jaren 80
telkens twee maanden nodig om zijn
drie kabinetten op poten te krijgen.
Maar ja, dat waren allemaal kabinet
ten met twee partijen. Het ziet er nu
naar uit dat er minstens vier partijen
nodig zijn. De vorige formatie met
VVD, CDA, D66 en Christenunie
was met 225 dagen de langste in de
Nederlandse geschiedenis.
Welke partijen maken de
meeste kans om aan te
schuiven bij VVD en D66?
Ik heb koning Willem-
Alexander nog helemaal
niet gezien. Speelt hij wel
een rol in de formatie?
Die rol is sinds 2012 een stuk klei
ner geworden. Voor die tijd be
moeide zijn moeder, koningin Be
atrix, zich nog actief met de formatie,
onder meer door een informateur
aan te wijzen. Maar nu doet de
Tweede Kamer dat allemaal zelf. De
koning wordt zo nu en dan wel bijge
praat over de voortgang.
staan lijnrecht tegenover elkaar op
medisch-ethische onderwerpen.
Rutte wil graag het CDA erbij heb
ben, Kaag mag dan een linkse partij
uitzoeken, zoals PvdA, SP of Groen
Links. Maar die linkse partijen heb
ben elkaar plechtig beloofd om niet
in hun eentje in een nieuw kabinet te
stappen.
Een combinatie van PvdA-SP lijkt
dan iets kansrijker dan PvdA-Groen-
Links, omdat Rutte tijdens de cam
pagne liet doorschemeren veel
moeite te hebben met de verre
gaande klimaatplannen van Groen
Links. Hij was wél gecharmeerd van
SP-leider Lilian Marijnissen, met wie
de VVD eerder al een deal sloot over
de stikstofwet.
Nieuwkomers als Volt en JA21 kun
nen ook voor een meerderheid zor
gen. Maar zij zijn onervaren. Dat
brengt risico's met zich mee voor de
stabiliteit van het kabinet.
Maakt het nog uit hoeveel
zetels een nieuwe coalitie
heeft in de Eerste Kamer?
Jazeker, het helpt ontzettend als
een kabinet óók de meerderheid
heeft in de Eerste Kamer. Maar het is
geen must: zo komt de huidige coali
tie al twee jaar zetels tekort in de se
naat. Voor nieuwe wetten worden
daarom steeds deals met andere par
tijen gesloten. En dat werkt. Een ka
binet met bijvoorbeeld VVD, D66,
CDA, PvdA en SP zou aan een meer
derheid in de Eerste Kamer komen.
Die partijen hebben samen 38 van de
75 zetels.
Voor Westerveld is het
'een dubbel gevoel',
omdat ze waarschijn
lijk haasje-over
speelt met Kamerlid I
Paul Smeulders, die
op plek 8 staat. Extra
wrang: vier jaar gele
den moest Smeulders
zijn plek ook al aan Wes-
terveld afstaan. ,,Ik was natuurlijk
het liefst direct gekozen", zegt
Westerveld. ,,Maar ik heb veel con
tact met Paul. Hij neemt mij niks
kwalijk. Toch geloof ik het pas als
de Kiesraad mijn naam zegt."
De spanning over voorkeurs
stemmen zit 'm vooral bij Groen
Links. Daar lijkt naast Westerveld
ook de nummer 9, Kauthar Bou-
challikht, zeker van voldoende
voorkeursstemmen. Daarmee zou
zij in de plaats komen van de
nummer 7 op de lijst, Suzanne
Kröger. Bouchallikht kwam in het
nieuws vanwege haar vermeende
connectie met de Moslimbroeder
schap. Dat leverde kritiek, maar
ook veel steun op.
Bij het CDA voerde Kamerlid
Martijn van Helvert, net als Van
Breugel, een heel persoonlijke
campagne. Hij werd door zijn par
tij CDA op een lage plek 25 gezet.
Heel Limburg plakte hij vol met
posters met zijn hoofd, het cijfer 25
en héél klein ook het CDA-logo.
,,Doorplakken", stelde hij dan op
Instagram, met een knipoog naar
de CDA-leus 'Doorpakken'.
In elke gemeente in zijn thuis-
provincie had hij 'ambassadeurs',
die mensen in persoonlijke ge-
sprekken ervan probeerden te over
tuigen op hem te stemmen. ,,Maar
het is gewoon over", zegt Van Hel
vert nu, teleurgesteld. Hij heeft ge
rekend en gerekend en hij ziet geen
weg naar de ongeveer 18.000 stem
men die nodig zijn voor een 'eigen'
zetel. ,,In Limburg kom ik uit op
12.500 stemmen. Dan heb ik er in de
rest van het land nog zeker 5000
nodig. Dat gaat niet lukken."
VVD-Kamerlid Bart Smals moet
een paar maanden in de wachtka
mer. De liberalen halen waarschijn
lijk 35 zetels, Smals staat op 37. ,,Het
liefst ga ik natuurlijk meteen door.
Maar dit hoort bij het vak.'' Smals
is optimistisch: als er geen heel rare
dingen gebeuren, komt de VVD in
het kabinet. Dan zullen Kamerle
den doorschuiven naar een minis
ters- of staatssecretarispost.
maandag 22 maart 2021
GO
Een doorstart van het huidige kabi
net is mogelijk. Alleen heeft D66
weinig trek om wéér met de Chris
tenUnie samen te werken: die twee
Kajsa Ollon-
gren (l) en Anne-
marie Jorritsma
(m) krijgen de op
dracht tot ver
kenning uit han
den van Kamer
voorzitter Khadija
Arib. FOTO EPA
M Van Breugel,
Westerveld,
Bouchallikht,
Van Helvert en
Smals. foto's
BRUNOPRESS, FRED
LEEFLANG, LSVB, ANP
