7
WATERSCHAARSTE VOORSPELLING
Waterschaarste
is een belangrijke
aanleiding voor
conflicten en
oorlogen. In Den Haag
en Delft proberen
wetenschappers volgende
humanitaire drama's te voorkomen.
maandag 22 maart 2021
In de sciencefictionfilm Mino
rity Report houdt acteur
Tom Cruise zich bezig met
pre-crime. Nog voordat een
misdaad daadwerkelijk is
gepleegd veegt rechercheur
Cruise op een digitaal
scherm allerlei data over een
dreigende situatie bijeen. Aan
de computer gekoppelde
mediums voorspellen de
toekomst, en gewapend met
die voorkennis arriveert de
held net op tijd om een
moord te verhinderen.
Het idee achter die
sciencefiction heeft inmid
dels de werkelijkheid bena
derd, zonder de spannende
achtervolgingen en stunts die
zijn voorbehouden aan Tom
Cruise. De door het ministerie van
Buitenlandse Zaken ontwikkelde
tool WPS (Water, Peace, Security)
geeft internationale organisaties
een steeds verfijnder instrument
om in de toekomst te kijken. Het
doel is aanstaande conflicten en
humanitaire drama's te detecteren
en als het even kan te voorkomen,
bijna net als in de film.
In samenwerking met onder meer
het Institute for Water Education in
Delft en het in Den Haag gevestigde
Europese kantoor van het World
Resources Institute (WRI) worden
data en algoritmes ingezet om te
voorspellen waar ter wereld span
ningen en conflicten kunnen ont
staan als gevolg van waterschaarste.
Vandaag wordt internationaal bij dit
soort thema's stilgestaan vanwege
Wereld Water Dag.
Mislukte oogst
Onderzoeker Charles Iceland van
het WRI geeft via een Zoomverbin-
ding een kijkje in de toekomst in de
regio van het Tsjaadmeer. Ongeveer
20 miljoen mensen in Tsjaad, Kamer
oen, Niger en Nigeria zijn afhankelijk
van het enorme zoetwatermeer in
hartje Afrika. Nadat de oppervlakte
van het meer een aantal jaren kromp,
groeit het weer door overvloedige
regenval. Mislukte oogsten, migratie
en bevolkingsgroei leiden links en
rechts in de regio tot spanningen met
alles wat daaraan vastzit, van ar
moede en geweld tot migratie.
Iceland laat op zijn computer zien
waar in het immense gebied een paar
honderd bewoners recent hun hui
zen hebben verlaten. Hij weet ook
waarom ze vertrokken. Sommigen
zijn verjaagd door natuurrampen,
anderen door de aanwezigheid van
gewapende milities van Boko Haram
of lokale afdelingen van Islamitische
Staat. Het wordt allemaal toegevoegd
aan de data uit het verleden en het
heden, waardoor de toekomst zicht
baar wordt.
,,Boko Haram is niet iets voor
waterspecialisten zoals wij, daar
gaan veiligheidsmensen over'', zegt
Iceland. ,,Wij kijken naar de onder
liggende oorzaken bij oplopende
spanningen. Als het veilig is en
mensen niet meer voor hun leven
vrezen, kunnen we helpen armoede
te voorkomen met bijvoorbeeld beter
watermanagement.''
Samen met andere gerenom
meerde waterexperts werkt ook
Susanne Schmeier, hoogleraar
Waterrecht in Delft, aan de WPS-
prognosetool. Die wordt om de drie
maanden geüpdatet. De beste data
banken die voor een bepaald gebied
allerhande klimatologische, econo-
Bob van Huët
Den Haag
mische, demografische en sociale
ontwikkelingen bijhouden, zijn aan
elkaar gekoppeld. Gecombineerd met
het allerlaatste nieuws over geweld
dadigheden en actuele satellietbeel-
den van bijvoorbeeld de vochtigheid
rond bepaalde gewassen op een akker
(een indicatie of de oogst goed zal
zijn of tegenvalt) geeft dat een heel
waarschijnlijk beeld van toekomstige
ontwikkelingen. WPS zit nu al voor
60 procent goed bij de prognose van
nieuwe conflicten. Bij lopende con-
flicten kan de tool met een zekerheid
van 98 procent zeggen hoe het verder
zal gaan.
Syrië
Hoe belangrijk het is waterproble
men, mislukte oogsten en daaruit
vooruit voortvloeiende problemen
te voorzien, bleek wel in Syrië, zegt
Schmeier. De droogte die daar in
2006 begon, zorgde in combinatie
met de toch al grote spanningen voor
een domino-effect met zaken zoals
Europa is erg
afhankelijk
van wat er
buiten Europa
gebeurt
- Kitty van der Heijden,
ministerie van BuZa
leegloop van het platteland en
armoedeproblemen in de ste
den. Het escaleerde tot een bur
geroorlog en een vluchtelingen
stroom die tot diep in Europa tot
grote politieke, sociale en economi
sche ontwrichting leidde.
Schmeier zegt dat met WPS in Irak
en Mali soortgelijke ontwikkelingen
zijn herkend. Spanningen liepen op
na mislukte oogsten of door vervui
ling van een rivier. ,,Wij zien patro
nen ontstaan. Helaas kunnen we
dan niet ingrijpen om van deze
wereld een betere plek te ma
ken. Onze tool waarschuwt
waar het uit de hand kan lopen.
We delen die kennis, doen
voorspellingen en geven advie
zen aan regeringen en interna
tionale organisaties, maar de
actie moet van andere partijen
komen. Daarom is het belangrijk
dat het ministerie van Buitenlandse
Zaken deze tool ook inzet om de pro
blemen die we hier signaleren op de
internationale agenda te krijgen.''
Dat laatste gebeurt inmiddels, zegt
Kitty van der Heijden, directeur-ge
neraal Internationale Samenwerking
op Buitenlandse Zaken. Sinds WPS
in de VN Veiligheidsraad is gepresen
teerd wordt de tool geraadpleegd
door onder andere de Internationale
Organisatie voor Migratie (IOM)
en de grote Duitse hulporganisatie
Gesellschaft für Internationale
Zusammenarbeit (GIZ).
Stabiliteit
,,Dit is echt iets waar we trots op
mogen zijn'', benadrukt Van der
Heijden. ,,Waterschaarste is nog een
onderschat probleem. Reden om
hierop in te zetten, is niet alleen de
morele verplichting om met onze
kennis op dit gebied andere landen te
helpen, het gaat ook om onze eigen
veiligheid en stabiliteit in Nederland.
Europa is erg afhankelijk van wat er
buiten Europa gebeurt. Als er een
conflict ontstaat door waterschaarste
vluchten mensen, soms migreren ze.
Vaak zijn dit ook de mensen die we
zouden kunnen helpen als we weten
waar de problemen ontstaan. Dat is
waar we aan werken.''
Daarbij sluit mooi aan dat Neder
land wereldwijd een reputatie heeft
op het gebied van watermanagement,
zegt Van der Heijden. ,,Vervuiling
van rivieren, droogteproblemen,
overstromingen, verzilting door het
stijgende zeewater, aantasting van
het grondwater, noem het maar op
of wij hebben er ook mee te stellen
gehad. Wij hebben efficiënte oplos
singen gevonden om met grote hoe
veelheden mensen te kunnen wonen
en werken in een kwetsbare delta.
Zulke kennis kan elders in de wereld
een hoop ellende voorkomen.''
Wij zien
patronen
ontstaan.
Helaas kunnen
we dan niet
ingrijpen
- Susanne Schmeier,
hoogleraar Waterrecht
GO
ARGHANIST,
SAOEDI-
ARABIË
MAURITANIË
TSJAAD
NIGER
SOEDAN
BURKI
NIGERIA
A i -A-
j IVOOR-
KUST GHAI
KAMEROEN
SOMALIË
<4
KENIA
CONGO-
KINSHASA
WPS conflictvoorspelling
december 2020 - november 2021
Dreigend conflict
Vredig
©2203211 BRON: WPS
TURKIJE
RAN
EGYPTE
PAKSTAN
JEMEN
Lopend conflict
MOZAM
BIQUE
MADA
GASKAR
ZUID-ARRIKA
Kijken in de
toekomst om
conflicten te
voorkomen
