ZEELAND GEBOEKT
Leskimo jubileert met lino's van Jan Verschoore
Reynaert
vol vaart
en vernuft
7
Het Noorse dorpje Skygge zit zes maanden per jaar in het donker. De puber
Sam en zijn vrienden Kirstin en Hero zoeken en vechten hun weg naar het licht. Mark
de Groot vertelt hun bloedstollende avontuur in de jeugdroman Skygge.
K
De vogellino's van Jan Ver
schoore uit Oostburg ma
ken het boekje tot een sie
raad. In de luxe uitvoering van het
jubilerende tijdschrift Leskimo ko
men de linosnedes prachtig tot
hun recht. Zoals de boomvalk,
nachtegaal, steenuil, bosuil, ta-
puit, jan-van-gent. In meerdere
kleuren gedrukt en vaak voorzien
van schitterende grafische patro
nen.
De uitgave is bestemd voor lief
hebbers. Met een oplage van vijf
tig exemplaren moeten verzame
laars er snel bij zijn. Artistamps
Avifauna is de titel. Deel 2, want
vorig jaar zomer verscheen er een
eerste deel. Johan Everaers uit
Zierikzee is de drijvende kracht
achter het project. Hij is uitgever
en hoofdredacteur van eenmans
tijdschrift Leskimo. De volledige
titel luidt Leskimo de Ziericsée. Het
tijdschrift verschijnt op onregel
matige tijden in wisselende op
lage en ook het aantal nummers
per jaar ligt niet vast. Zo ver
scheen het bijvoorbeeld in een
bepaald jaar slechts één keer, ter
wijl het volgende jaar wel zeven
nummers werden samengesteld.
De kleinste oplage was twee en de
grootste 500.
Gedicht
Everaers is nu toe aan de 25ste
jaargang. Het eerste nummer van
die jaargang is dus de luxe editie
met artstamps van Jan Verschoore.
De uitgever en hoofdredacteur
schreef zelf teksten bij de lino's.
Zoals over de steenuil: 'In Athene
waren er in het verleden genoeg.
Breng ze maar liever naar
Zeeuws-Vlaanderen waar de laat
ste jaren nogal wat gaten in het
verspreidingsgebied van dit sym
pathieke uiltje zijn gevallen. Of
naar Schouwen-Duiveland waar
de roep niet of nauwelijks nog
wordt gehoord.' Bij de lino van de
grauwe gans is het gedicht Ganzen
opgenomen van André van der
Veeke uit Terneuzen.
m
Zeeuwse schrijvers
Wat doe je eigenlijk als ver
taler? Door de discussie
over wie al dan niet ge
schikt is om de teksten van de
Amerikaanse Amanda Gorman te
vertalen, is het een beladen onder
werp geworden. Vertalen is na
mens een ander spreken, zo vaar
dig en zo betrouwbaar mogelijk,
maar tegelijk niet vóór die ander
gaan staan, je moet zo onzichtbaar
en zo onopvallend mogelijk blij
ven. Vertaler en vertaalde hoeven
niet aan elkaar gelijk te zijn, net zo
min als laten we zeggen advocaat
en verdachte samenvallen. Ik ver
taalde onder meer werk van Plato,
de Evangelisten, Hitler. Steeds zo
goed als ik kan, maar ik voel me al
lerminst aan
hen verwant.
Ook René
Broens, ver
antwoordelijk
voor een
nieuwe versie
van Reynaert
de Vos, heeft
2 m zich over de
vertaalgrens
moeten wagen, vreemde werel
den, andere tijden in. Het lijkt ver
raderlijk vertrouwd, Hulst is toch
de Reynaertstad? Klinken plaats
namen als Hulsterlo, Absdale, El-
mare niet een beetje bekend? Maar
als je je er ook maar even in ver
diept, lijken Reynaert de vos,
Bruun de beer en Tibeert de kater
uit een ver sterrenstelsel afkom
stig. Broens voorzag zijn vertaling
van een boeiend nawoord. Wat hij
zegt over metrum en ritme van
het dierenepos uit de 13de eeuw,
zal ieder willen geloven. De inter
pretatie blijkt evenwel een mij
nenveld, zoals hij zelf ondervond.
Zijn dissertatie werd telkens weer
afgekeurd.
Deze nieuwe vertaling biedt een
welkom nieuw geluid. 'Willem die
de Madoc schreef,/ Waar hij vaak
om wakker bleef, luidt de ope
ning. Of het eigenlijke begin, na
dat de auteur zich heeft voorge
steld: 'Het was met Pinksteren,
toen/ Men de vanen van het frisse
groen/ Zag zowel op struiken als
wouden'.
Wat een vernuft en een vaart,
zonder dat de tekst van nu de tekst
van toen verdraait. Ritme en rijm
blazen deze weergave leven in.
Gejank rijmt op goddank, en
mietje op akkefietje. En ja, de lezer
tuimelt soms in de kloof van zo
veel eeuwen. Tegelijk is er steeds
herkenning. Reynaert, die sluwe
schurk, die onverbeterlijke ont
duiker, heeft verdacht veel weg
van ons, ongeacht ons kleurtje.
Het is nacht in Skygge. Van half
september tot half maart laat de
zon zich niet zien. Om een de
pressie van te krijgen. Pjetter S0-
ker, de vader van de 13-jarige Sam,
werkt in zijn schuurtje aan een oplossing.
Twee jaar geleden maakte hij het dorp blij met
een groots lichtplan dat de duisternis moest
verjagen. Toen de enorme lichtmasten meteen
bij de ingebruikname ontploften, was de te
leurstelling groot. Sindsdien wordt er gespro
ken over de 'Lampenramp' en is het gezin van
Pjetter de gebeten hond.
In die gespannen situatie figureert Sam. Hij
is de hoofdpersoon van Skygge, de nieuwe
jeugdroman van Mark de Groot in Middel
burg. Licht en donker spelen een belangrijke
rol in het verhaal. Sam is wat de dorpelingen
een 'halvblods' noemen, een halfbloed. Zijn
vader is Noors, zijn moeder Jamaicaans. Daar
door heeft hij een tintje. Voor de Noren is hij
donker. Als zijn vader er niet in slaagt licht te
brengen in Skygge en ze naar zijn moeders ge
boorte-eiland Jamaica verhuizen - vluchten
eigenlijk - valt hij op door zijn lichte huid.
We volgen Sam en zijn vriendinnetje Kir-
stin. Hij is smoorverliefd op haar, zij niet op
hem. Maar ze zijn wel gezworen kameraden.
Als Kirstin ontdekt dat er plannen gesmeed
worden om de nog niet vertrokken be
woners van Skygge te verdrij
ven, komt ze samen met Sam in
actie. Ook haar vriend Hero -
aanvankelijk een gezworen vijand
van Sam - doet mee. William, de
broer van Sams vader, blijkt de
kwade genius in het geheel. Hij
veroorzaakte dertien jaar geleden
de aardbeving die zorgde dat het
dorp met de halfjaarlijkse duisternis
te kampen kreeg. Die William kent
geen genade, de drie jongeren belan
den in een bloedstollend avontuur.
Gelukkig maar dat de niet zo geliefde
juf Maida hen op school heeft geleerd dat
warme lucht altijd stijgt. Als je in een gangen
stelsel in een berg verdwaalt, kan zo'n weetje
levensreddend zijn.
Mark de Groot (1974) is leraar Engels op
scholengemeenschap Nehalennia in
Middelburg en publiceerde tot nu toe
het kinderboek Het zoekavontuur van
Geenhoorn en de minithriller Harde
les. Hij vertelt in het nawoord van zijn
nieuwste boek dat het dorp Rjukan
in de Noorse provincie Telemark
model heeft gestaan voor het ver
zonnen Skygge, wat schaduw bete
kent. In Rjukan was het in de scha
duw van de omringende bergen
van september tot maart hart
stikke donker. De Noorse kunste
naar Martin Andersen bedacht
een oplossing: hij liet enorme
spiegels plaatsen die het zonlicht weerkaat
sen. De schrijver is er zelf nooit geweest. Wat
hij in zijn boek schetst, berust op onderzoek.
Mark mikt met zijn boek op lezers in de on
derbouw van het voortgezet onderwijs. Hij
zegt: ,,Precies in die groep van 12- tot 15-jari-
gen is de ontlezing groot. Het is de leeftijd dat
telefoons, tablets en Netflix interessanter wor
den. Tot nu toe vind je in de jeugdliteratuur
vooralfantasy, de Harry Potters en de Hunger
Games. Ik heb een realistisch boek geschreven,
over vroege pubers die hun weg moeten vin
den in de door volwassenen gecreëerde puin
hoop. Daarin zit een parallel naar de huidige
wereld. Jongeren zijn op dit moment de dupe
van het falende handelen van volwassenen."
Bij een film hoort een soundtrack, waarom
zou dat niet bij een boek kunnen? De be
vriende singer-songwriter Floris Huetink
componeerde twee liedjes: Skygge en Genoeg.
Die zijn te beluisteren via YouTube.
maandag 22 maart 2021
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Als de zon verstek laat gaan
Jan van Damme
■w^
Steenuil van Jan Ver
schoore. FOTO JAN VERSCHOORE
Leskimo nr. 1 jaargang 25, 2021,
24 pagina's, hard cover, A5, 17
lino's en artistamps. De prijs
(exclusief verzendkosten) be
draagt 20 euro. Afhalen gecom
bineerd met een bezoek aan
atelier De Handpers in Oost
burg kan na afspraak via jver-
schoore@hotmail.nl.
Mario Molegraaf
Reynaert de Vos. Vertaling en
nawoord René Broens - Uitgeve
rij Voetnoot, 204 pagina's, 23
euro.
Mark de Groot: ,,Ik heb een realistisch boek geschreven, over vroege pubers die hun
weg moeten vinden in de door volwassenen gecreëerde puinhoop." foto boaz timmermans
Mark de Groot: Skygge, Godijn Publishing,
290 pagina's, 16,99 euro. Online presenta
tie in de Drvkkery in Middelburg, later te
zien op drukkerijmiddelburg.nl.
